Echt gebeurd

Mailtjes die de eerste alinea openen met 'dit is echt gebeurd', 'je gelooft het niet, maar het is echt waar', 'je zou denken dat het een broodje aap is, maar het is echt gebeurd' en nog meer van dit soort zinnen, gooi ik altijd direct weg.

Het zijn verhalen over papiertjes die onder je achterruitwisser liggen, je wilt hem weghalen, laat de sleutel in het contact zitten, je hebt het papiertje in je de hand en een onbekende jakkert in volle vaart met jou auto de parkeergarage uit.

Of die stapels PIN-verhalen, waarbij de meest vreemde dingen worden opgetekend. Zo hoorde ik laatst dat je bij onraad de PIN-code omgekeerd moet intoetsen. Dan wordt de politie gelijk gewaarschuwd, merkte het eindeloos doorgestuurde mailtje op.

Of dreigementen met de dood of onheil als je het mailtje niet doorstuurt aan 35 vrienden. Mailtjes die ik vrijwel ongeopend weggooi, maar die altijd wel een paar mensen met mijn mailadres naar mij doorsturen. Ik zie weinig lol in dit soort dingen, maar het is ook niet zo erg dat ik die dingen in mijn mailbox krijg.

Bij de stapel boeken die ik vorige week in de Almeloose opruiming aanschafte, zat het boekje De jacht op de veluwepoema, Sagen en geruchten uit het moderne leven. De schrijver is de broodje-aap-deskundige Peter Burger. Hij bewaart wel al die onzinmailtjes, verzamelt ze, zoekt overeenkomsten, verschillen en andere wetenswaardigheden. Ook checkt hij de waarheid van de berichten. Ze zijn allemaal onwaar, maar waar en hoe zijn ze onwaar.
De cover van het boekje is op zijn minst vertederend, zo dat poesje en het geweer erachter. De wrede handen van de soldaat strelen het kruintje. Geniet hij van het strelen of is de warme zon de oorzaak van de wegzwijmende oogjes.

Het verhaal van de Poema is drie jaar later al bijna vergeten. Hoe de komkommertijd kan veranderen in Poempoematijd. Het verhaal van de Poema die iedereen zag, maar die niet bestond en uiteindelijk een forse huiskat bleek te zijn. Voor Peter Burger een voorbeeld van een volksverhaal dat honderde mensen op de been bracht, in de richting van de Veluwe.

Burger dist zo een kleine honderd verhalen op, van het kind dat verdwijnt uit de ballenbak van Ikea, of de Smileybende, Engelenverhalen en de papegaai die het overspel verraadt. Verhalen die zo welluidend zijn dat ze wel verzonnen moeten zijn. Of zoals Gerard Reve voorstelde nooit een waargebeurd verhaal als literatuur te presenteren. Dat gelooft niemand. Literatuur is niet waar, maar zou wel gebeurd kunnen zijn. Zo zit het met Broodje aap verhalen ook.

Het Broodje aap verhaal vertegenwoordigt een aantal wezenlijke kenmerken. Zo bevat het verhaal vaak een angst, voor kinderrovers, bendes, moslims of poemas. In tijden van collectieve angst, zoals na 11 september, doen snel de wildste verhalen de ronde. Vaak herleven oude verhalen in een nieuw jasje, laat Peter Burger zien. De krant doet dikwijls mee aan het voortleven van deze verhalen. Of ze het verhaal nu opdist of ontmaskert, dat doet er niet veel toe, concludeert de docent journalistiek van de Universiteit Leiden.

Het sprookje is niet dood, het is springlevend, laat Peter Burger zien. Je moet dan wel die onzinnige mailtjes die ik altijd weggooi, bewaren.

Peter Burger: De jacht op de Veluwepoema, Sagen en geruchten uit het moderne leven. Amsterdam: Uitgeverij Bert Bakker, 2006. ISBN: 978 90 351 3030 2 Prijs: € 16,95. 232 pagina's.