25 maart 2022

Wijsheid - #WoT #sprookje

Wijsheid staat vanmorgen extra vroeg op. Het belooft een heel mooie dag te worden voor haar. Ze tikt Domheid, die naast haar ligt aan. ‘Kom op, eruit.’ Hij opent traag zijn ogen. ‘Nog even’, mompelt hij. Ze trekt aan zijn schouder, maar hij drukt zich alleen maar dieper onder de warme wol. De warmte van de nacht omringt hem. ‘Laat me’, gromt hij.

Ze stapt met haar voeten op het koude zeil. De dag praat nog niet. Daarvoor is het te vroeg, weet ze. Het gordijn beweegt op de wind van het open raam. Onder het gordijn ziet ze hoe het al een beetje licht wordt. Als ze het gordijn opentrekt, verraadt de dageraad dat de dag begint.

Eerst wassen en tandenpoetsen, denkt Wijsheid terwijl ze op de wc haar ochtendplas laat gaan. Het water klatert dat het een lieve lust is in het fonteintje. De druppel tandpasta ter grootte van een kleine erwt op de tandenborstel. En poetsen maar.

Ze opent de achterdeur. De zon verschijnt al achter de bosrand. Haar stralen schijnen dwars door het winterbos heen. Die rode bol waar je nu nog zo goed in kunt kijken, trekt omhoog achter de bomen. Wijsheid ziet haar stijgen. Een zachte wolkenkrans als een dekbed om haar hals geslagen. De morgen begint, fluit Wijsheid. Hier begint een mooie dag.

Als ze even later fris en fruitig de laptop opstart voor haar werkdag, flikkert het scherm op. Er wacht een update. ‘Installeer hem zo snel mogelijk, want anders…’, dreigt het scherm donkerblauw. De zon schijnt al naar binnen door het keukenraam. De fluitketel blaast dat het water voor de thee kookt. Wijsheid drukt op de knop. ‘Installeer en activeer’.

Haar laptop schakelt vanzelf uit, briest en blaast door het kleine ventilatortje aan de rechterkant. Het scherm schiet vlug aan en uit. Allerlei mededelingen in een geheimtaal doorkruisen de blauwe kleur van zojuist. Hier wordt hard gewerkt, ziet Wijsheid. Hier moet ze vooral niet tegenin gaan. Daarom maar eerst een kopje thee en een boterham met hagelslag.

Ze pakt in de nood maar een dichtbundel om het wachten te veraangenamen. Terugkerend naar haar computer een klein halfuurtje later, toont het scherm een zandloper en een draaiende rondje, waarboven 23% staat. Hier is geen dichtbundel tegen opgewassen. De online teamsvergadering begint zo dadelijk. Daarom maar beginnen via het mobieltje, denkt ze wanhopig.

De vergadering is bijna op zijn eindje als de computer vraagt om een herstart. Dat schiet zo niet op. Wijsheid zucht. Iets te duidelijk. De anderen op het teamsscherm zien haar zuchten ongetwijfeld. Gelukkig merken ze niks op, maar Wijsheid vermoedt dat ze het merken. De vergadering is voorbij, maar de laptop doet niks.

Weer een kop koffie. De apparatuur die het laat afweten. Waar moet ze met al haar wijsheid heen als de apparatuur niet bereikbaar is. Kan ik jullie geen moment alleen laten, denkt ze als ze na een kop koffie weer bij haar computer is en het scherm iets ongeduldigs flikkert. Het zijn de slapende discipelen terwijl hun meester de ene beproeving na de andere te verduren krijgt. De software is gewillig, maar de hardware is zwak.

Er zit niks anders op dan de afdeling IT te bellen. Ze voert keurig alle nummertjes in die het bandje aan de andere kant van de telefoonlijn vraagt. Weer wachten, een nieuw deel uit het pianostuk van Mozart. Eindelijk als ze de hulpman aan de lijn krijgt, knippert het scherm weer een opgevende mededeling. Ik geef het niet op, denkt ze.

Verdwaald in haar eigen verbinding, start ze opnieuw op. De man aan de andere kant van de lijn heeft geen tijd. Het moet goedkomen, anders belt ze hem weer. Hij kan deze melden afvinken. Ze kijkt weer naar een zandloper. Als eindelijk weer een nieuw blauw scherm knippert met onheilspellende profetieën erop, schreeuwt ze het uit. Geschrokken staat Domheid naast haar computer.

Hij heeft zijn pyjama nog aan. ‘Wat sta je toch te schreeuwen’, zegt hij geërgerd. Hij tuurt naar het scherm en drukt op een knop. Dan nog één en ineens gebeurt waar ze al die tijd op gewacht heeft: het inlogscherm verschijnt.

#WoT

Bij de #WoT schrijven bloggers over een woord of een foto. Elke donderdag verschijnt een nieuw woord waarover je kunt bloggen. Vandaag is dat Wijsheid. Doe ook mee op writeonthursday.wordpress.com

13 maart 2022

Duivelsorgel

Het is misschien niet direct waar je het eerst aan denkt en mee bezig bent als organist. Maar het orgel verovert in de popmuziek een steeds belangrijkere plek. Het zit wel in de meer alternatieve hoek van gotic en indie. Er is hier een fascinatie voor kerken en kastelen en vooral de ruïnes. Compleet met kaarsenstandaards, lange gewaden en draculatanden.

Zo is er de Zweedse muzikante Anna von Hausswolff. In veel nummers van haar speelt ze op orgel. In haar laatste album All Thoughts Fly bespeelt ze het kerkorgel in alle 7 nummers.

De stijl is een mixvorm van allerlei muzieksoorten. Er zitten minimal music achtige trekjes in zoals in het titelnummer All Though Fly. Het nummer kan zo uit een stuk van Philip Glass zijn weggelopen. Ook weet ze heel treffend bijvoorbeeld de muziek van een band als Sigur Ros te evenaren. Dat gebeurt bijvoorbeeld in het openingsnummer Theatre of Nature.

Noord-Duitse stijl

Ze bespeelt op de cd het in Noord-Duitse stijl gebouwde orgel in de Örgryte Nya Kyrka te Göteborg. Het orgel is in 1998-2000 gebouwd door het driemanschap Munetaka Yokota, Mats Arvidsson and Henk van Eeken. Dit instrument is in middentoonstemming gestemd. Anna von Hausswollf gebruikt hierbij allerlei elektronische nabewerking.

De 7 nummers op de cd zijn allemaal instrumentaal. Er komt geen gezongen woord aan te pas. Daarbij benut ze het meest wezenlijke kenmerk van het kerkorgel: de lucht. Ze speelt met half uitgetrokken registers of drukt de toetsen niet helemaal in of gedurende het aanhouden van een toon trekt ze het register helemaal uit of druk het in. Hierdoor klinken de fluiten en tongwerken niet altijd helemaal door. Het geeft nieuwe effecten.

Niet inperken

Anna von Hausswolff laat zich in haar uitingen niet inperken. Het geeft het orgel een heel eigen klank. De elektronische toevoegingen maken de muziek geheimzinniger en laten een kant van het orgel goed horen die vaak zo onderbelicht blijft. De aanhoudende klanken, het orgelpunt zoals in het nummer Sacro Bosco waarin de bazuin het ritme maakt in een voortdurende octaafwisseling.

Daarnaast grijpt ze terug op oude muziek. Soms doen haar nummers Middeleeuws aan, met quinten en veel parallelelen zoals in het nummer Persefone. Hierin ontwikkelt het muziekstuk zich langzaam vooruit. Een profane, haast mystieke wereld ontstaat. Het zou zo met gotic geassocieerd kunnen worden. Ik vind het ijzersterk. Vooral door de gelaagde ontwikkeling.

Nieuwe dimensie aan het orgel

Ik denk dat Anna von Hausswolff op superorgels zoals die in het orgelpark zich helemaal zou kunnen uitleven en een nieuwe dimensie aan het orgel kan geven. Ik hoop dat organisten zich door deze benadering laten inspireren, spelend vanuit de kracht van het orgel. Het geeft wel iets terug van het duivelselement waar veel christenen zich tegen verzetten voordat de orgels de kerken veroverden.

Het komt haar daarom niet altijd goed te staan. In december is een optreden van haar in het Franse Nantes tegengewerkt. Kerkgangers zagen het als het binnenhalen van de duivel in het godshuis. Ze bestempelden de muziek als godslasterlijk en satanisch. In al die eeuwen is er dus weinig veranderd.

Overigens heeft ze vorige zomer ook in Nederland opgetreden, daarin speelde ze ondermeer op het orgel in de Stevenskerk te Nijmegen.

Anna von Hausswolff: All Thoughts Fly

Nummers:

  • Theatre Of Nature
  • Dolore Di Orsini
  • Sacro Bosco
  • Persefone
  • Entering
  • All Thoughts Fly
  • Outside The Gate (For Bruna)

Label: Southern Lord

Bestellen via annavonhausswolffsl.bandcamp.com/album/all-thoughts-fly

01 maart 2022

Eens in de 400 jaar

Op 28 februari heb je een gesprek over 28 februari, de dag dat we ons stukje land kochten 4 jaar geleden. En dan kom je ook op 29 februari, dat eens in de 4 jaar is. Ik ken niemand die dan jarig is, maar wel iemand die iets met taal doet en op die datum getrouwd is.

Dan beweert mijn dochter dat het in 2000 geen schrikkeljaar was. Daar ga ik tegenin. Hoe kan zij dat nou weten, ik ben er bij geweest en het was zeker een schrikkeljaar. ‘Nou, ik heb geleerd bij wiskunde dat het elke 100 jaar geen schrikkeljaar is.’

Was 2000 een schrikkeljaar?

We bakkeleien wie er nou gelijk heeft. Ik die het meegemaakt heeft, of mijn dochter van na 2000 die ineens met een voor mij onbekend verhaal over de schrikkeljaren komt. Ze zoekt het uit. ‘Was 2000 een schrikkeljaar.’ Inderdaad ik heb gelijk, maar zij heeft niet helemaal ongelijk.

Een jaar heeft niet precies 365 dagen. Daarom is om de 4 jaar een schrikkeljaar. Maar de aarde draait ook niet precies in 365,25 dagen rond de zon. Het zijn 365,2422 dagen. Er moet dus een extra correctie komen.

Kalenders van Julius en Gregorius

De Juliaanse kalender, ingevoerd door Julius Ceasar, liep uit de pas. Zelfs zo sterk dat in 1582 de kalender 10 dagen achter liep op de zon. Het gaat in 1000 jaar om 7,8 dagen. De correctie is doorgevoerd door paus Gregorius door 10 dagen te schrappen van de kalender. De dagen van de week bleven hetzelfde.

Het probleem is nu opgelost door elke 100 jaar geen schrikkeldag te doen. Maar dan zou in 1000 1,2 dagen teveel worden gebruikt. Dat is opgelost door om de 400 jaar wel een schrikkeljaar te hebben.

Eens in de 400 jaar en in 2000

Het jaar 2000 was dus een hoge uitzondering en is in die zin bijzonder. Het was de 2e keer dat er een schrikkeljaar was. In bepaalde delen van Nederland zelfs de 1e keer. Niet elke provincie heeft de Gregoriaanse kalender meteen ingevoerd. In Utrecht gebeurde dat bijvoorbeeld pas in 1700.

Meeleeslijst

Wil je elke week een verhaal in je e-mail? Abonneer je dan op mijn Meeleeslijst. 32 mensen gingen je al voor…