De volger van deze blog weet het al: ik ben gek op de vrijmarkt. Net als op kringloopwinkels. De rest van het gezin houdt er ook van. De vrijmarkt is de ultieme kringloop, zei Inge vlak voordat we vanmorgen gingen. Ze heeft gelijk. Zelfs letterlijk, want een bezoek aan de vrijmarkt betekent een heus rondje lopen door het centrum.
Ik ontwikkel meer en meer een speurneus. Vandaag hadden we gelijk al beet: ik vond een klein elektrisch harmonium voor 8 euro. Een instrument waar ik al langere tijd naar op zoek ben. Voor Doris een mooie verzameling mineralen. Zodoende fietste ik gelijk al met de nieuwe aanwinsten naar huis.
Daarna niet meer zulke mooie aankopen, maar wel veel interessante dingen. Ik had de indruk dat er minder kraampjes stonden dan andere jaren. Een verkoopster bevestigde dat. Het is onduidelijk waar dat aan ligt. Misschien is het aangewezen gebied te groot.
Ik heb in elk geval genoten. Voor mij is de vrijmarkt koninginnedag. De rest hoeft van mij niet zonodig. Ik geniet van de troep en mooie dingen die ik tegenkom. En al die mensen die zoveel waarde in hun spullen zien. Soms hebben ze gelijk. Ik heb vandaag veel moois gezien en gekocht.
De zondagsrust is heilig in Veenendaal. Koningin of niet. Op zondag mag niks gedaan worden. Het journaal meldde het gisteravond al. De laatste voorbereidingen voor koninginnedag waren daarom gisteren. De gebreide poort, de laatste stoeptegel en de dranghekken, alles staat er al een hele dag.
De documentaire van zojuist laat het nog even zien. Vandaag repeteerde Rhenen nog, maar in Veenendaal staat alles klaar. Dat het allemaal morgen moet gebeuren, hoeft de principes niet in de weg te staan. Dat een uitzondering de regel bevestigt, geldt niet voor de zondagrust.
En toch bekruipt mij het gevoel dat niet ergens een zondagse steek wordt gelegd in een breiwerk. Het pak nog even wordt bijgesteld of de schoenen gepoetst. De gedachten zijn in elk geval ruimschoots bij morgen. Iets waar je jaren naar uitziet, vergeet je niet zomaar omdat het zondag is.
Een verjaardagscadeau mag je nooit van tevoren verklappen. Er is echter 1 uitzondering: een fiets. Een fiets moet lekker rijden en daar kan alleen de toekomstige eigenaar iets over zeggen. Daarom haalden we afgelopen maandag op de terugweg van Nijmegen in Achterveld een mooie tweedehands meisjesfiets op voor Doris.
Ze reed er heel aardig op dat proefrondje. We zagen ook dat ze nog even moet oefenen om de blits te rijden. Daarom gingen we gistermiddag eventjes een rondje rijden. En wat een fiets heeft ze gekregen. Ze rijdt erop als een volleerd wielrijder. Wat een prachtige slag in een hoge snelheid.
Dat komt helemaal goed met de beloofde fietsvakantie…
De zon streelt over de hoofden. Een man en een vrouw staan aan de waterkant, 2 kinderen staan naast hen. Ze turen over het water. De handen gevouwen. Een paar meter achter ze staat een groep mensen in een rij. Tussen hen in liggen bloemen en knuffels. Een kaarsje brandt.
Ik laat de honden uit in het park. Hij heeft het toch niet gered, gaat door me heen. Het jongetje dat bijna 2 weken geleden te water raakte. Ambulances, politiewagens en de traumahelicopter kwamen. Het jongetje kwam uit Veenendaal. Na lang reanimeren werd het kind met loeiende sirenes afgevoerd naar het academisch ziekenhuis in Amsterdam.
Ik hoor nog het schreeuwen door het park. De ontdekking. Nu herdenken ze. Als ik wat later op de avond de plek bezoek staar ik het water in. Niet bewust van het gevaar viel hij in het water. De avondzon straalt door de bomen en spiegelt in het water. Als je goed kijkt in het water zie je de wolken van de hemel drijven.
Bij de wandeling in de middagpauze loop ik even door de kronkelpaadjes van de Hortus van de VU. De verse houtsnippers kleven aan mijn schoenzolen. Het bochtje om waan ik mij zelfs even ver van de bewoonde wereld. Achter de kassen langs, terug voorbij het riet dat in het hoekje groeit.
Daar broedt een koppeltje meerkoeten vlak achter de houten plank langs de waterkant. Precies als ik eraan kom lopen, nadert een ouder het nest vanuit het water. Als op commanda staat de meerkoet op van het nest. De eieren liggen in vol ornaat in het zicht. De andere ouder kruipt omhoog de takkenbos op.
De eieren zijn gespikkeld en voor de grote van de meerkoet best groot. Ietsje kleiner dan een kippenei, maar met mooie vlekken. De 8 eieren liggen in het nest, de takjes van het nest zijn er mooi omheen gevlochten. Hier ligt een stukje vakvogelschap.
Opgelucht zwemt het meerkoetje van het nest. De andere ouder schikt zichzelf en laat zich op de eieren vallen. Zo verdwijnen ze weer uit zicht. Het opgeluchte meerkoetje neemt net een duik in het water. Vrijwel meteen komt het diertje omhoog met iets in zijn snavel. Beet. De ouder geeft een krijs vanaf het nest. Zo die is binnen.
De trein rijdt het station binnen. Een vertraging van 2 minuten, zegt het informatiebord. Ik zie hoe het voertuig remt. De cabine komt dichterbij. Ik sta oog in oog met de bestuurster. Haar blonde haren rusten op haar schouders en vallen als een waterval langs haar nek. We kijken elkaar even vlug aan.
De reizigers rennen naar de deur. De trein stopt precies bij mij. Ik sluit aan bij de rij wachtenden. De deur van de cabine gaat open. De bestuurster kijkt om het hoekje. ‘Even spieken hoor’, zegt ze. ‘U wilt even kijken of de deuren goed opengaan’, vraagt een nieuwsgierige reiziger. ‘Nee’, zegt ze. ‘Ik wil even weten wie er in- en uitstappen.’
Ze kijkt naar me als ik instap. Knikt mij goedendag. Ik geef een kort knikje terug. Bijna gelijktijdig fluit het fluitje van de deur. De vertraagde trein moet weer gaan. Haar cabinedeurtje klapt alweer dicht. Tijd om te gaan. Het voorgeschreven uur is al voorbij.
Als ik in Almere uitstap, staat het deurtje al open. Ze tuurt langs de opengeslagen treindeuren heen. Ze kijkt me kort aan. Mompelt verlegen gedag. Ik mompel kort van hetzelfde. De vertraging is ingelopen. De trein staat klaar op het voorgeschreven uur. Ze kijkt me na als ik het perron afloop. De fluitjes van de deuren fluiten schel door het station. De cabinedeur klapt dicht, de deuren sluiten en de trein rijdt weg.
Vandaag is het een feest te zoeken op google. Dat komt door de in het oog springende doodle: een ritssluiting. Een doodle is een artistieke verwerking van het google-logo. Vandaag staat Google stil bij de 132e verjaardag van Gideon Sundback (1880-1954). Sundback geldt als de ondernemer die het patent in 1917 aanvroeg voor de moderne ritssluiting.
Een schot in de roos voor de ondernemer, want als je goed nadenkt zitten overal ritsen in. Niet alleen in de jas, de broek of bovenin de jurk. Hij zit in tasjes en zelfs de tent telt meters ritssluiting. Erg leuk van Google een dagje bij deze bijzondere uitvinding stil te staan.
Bekijk mijn vlog over de Doodle voor Gideon Sundbacks verjaardag:
Bij de laatste rit naar Nijmegen was het onvermijdelijk: het Keizer Karelplein. Daarom volgden we nu netjes de borden en omzeilden het op de heen én terugrit. Geen Keizer Karelplein. Zo konden we ons nieuwe autootje de nodige kleerscheuren onthouden.
Het ging goed totdat ik op de terugweg het idee kreeg even langs de kringloopwinkel van Nijmegen te rijden. We hadden mooi het probleem vermeden en reden de binnenstad in op weg naar de Burchtstraat waar kringloopwinkel Het goed gevestigd is. De vorige keer hadden we de afslag gemist. Wat baalde ik. Een halve dag in de auto voor een bezoek aan het ziekenhuis en dan wil je terug nog even een verwennerij: de kringloopwinkel.
Nu stevenden we recht op de winkel af. Alle eenrichtingswegen wisten we in te zetten om ons doel te bereiken. Alleen moesten we nu nog een parkeerplek zien te vinden. Deze was onvindbaar. De parkeergarage Eiermarkt bood uitkomst. We daalden af het talud af dat ons de garage in bracht. Daar stond groot aangegeven: dagparkeren 10,75 euro. En daaronder: alleen dagparkeren.
Duidelijke taal. We moesten hier weg en ik signaalde naar de auto achter ons om te kunnen keren. Want 10,75 voor een halfuurtje neuzen in de kringloopwinkel vond ik echt teveel. De terugweg bood weinig alternatieven. We daalden af in de richting van de Waalkade. Niet de parkeerplaats die ik meende te zien. Het was ook de achterkant van een parkeergarage.
Zo reden we de Waalkade af. Geen enkele mogelijkheid hier te keren. Bij de kleine rotonde die ik naderde, wilde ik keren. Maar daar hing een groot verbodsbord. Alleen busverkeer mocht hier rijden. Zo stevenden we af op het noodlot: het Keizer Karelplein.
Geen kringloopwinkel, wel Keizer Karelplein. Ik mocht het verkeersplein voor driekwart nemen. En hoe simpel het eigenlijk is, bleek wel op het plein zelf. De stoplichten volgen, weten dat verkeer dat de rotonde op komt, voorrang heeft en ruimte zoeken op het moment dat je eraf moet.
Toch loop ik liever in een kringloopwinkel. Driemaal is scheepsrecht. Wie weet, krijg ik het de derde keer voor elkaar de kringloopwinkel Het goed echt te bezoeken. Ik hoop dat ze me dan verwelkomen met koffie en gebak.
Ze ligt op de leuning van de bank, de ogen dichtgeknepen. Roerloos stil suist de adem door het neusgat. Verder geen beweging. Heel wat te verwerken. De eerste dag van de hondencursus. Doodmoe van alle indrukken. Wat gaat er allemaal in dat koppie om?
Het koude veld, de harde regen. Het is voorjaar, maar het lijkt herfst. Teuntje blaft aanhoudend. Ze wil bij haar vriendinnetje zijn. En als ze bij haar vriendinnetje is, heeft ze wel een andere reden niet op te letten.
Saartje speelt de voorbeeldige teckel op deze eerste cursusdag. Zit, af, staan en lopen. Commando’s waar Saartje wonderwel heel aardig op reageert. ‘Ze luistert’, roept de instructrice verbaasd. Ze weet wel beter met teckels. Gelukkig zorgt Teuntje voor het tegenwicht. Die schiet alle kanten op behalve de goeie.
Vermoeid komen ze thuis. Ze hebben geen eens tijd elkaar in de haren te vliegen. De zon heeft plaatsgemaakt voor de regen. Behaaglijk ligt Saartje op de bankleuning. De zon maakt haar lekker warm. Materiaal genoeg voor de dromen.
Hoe groot de verbazing bij het stappen uit de trein: de roltrap liep weer op Almere Centrum. Na maanden van buiten dienst rolde hij weer netjes de reizigers omhoog. Ergens in februari werkten de werklui aan de tegeltjes bij de trap. Een paar weken later begonnen ze aan de tegeltjes bij de roltrap.
Eerst werden de oude losgetrild. Daarna het beton gladgestreken, waarna de nieuwe tegeltjes werden ingelegd. Voor mij wel de grote vraag waarom weken achtereen de toch al smalle trappen half in gebruik konden zijn. Het leverde blijkbaar voldoende strubbelingen op dat op een dag een gele streep dwars over het midden van de trap lag met witte pijlen om de richting aan te duiden.
Na 3 maanden werk is het dan zover: de trappen zijn weer volledig begaanbaar. Geen wonder dat ik eventjes een vreugdedansje maakte. Al zag ik aan de andere kant wel een dreigend bord staan: kaartjescontrole. Laat die nou al die maanden niet geweest zijn.
Als we herinneringen over teckel Sientje ophalen, beginnen we nog weleens over de paardenbloem. We hadden haar nog niet zo lang en wandelden op een zondagmiddag een speciale wandeling bij de Bornsebeek in Zenderen.
De lucht was donker maar we waagden het erop. Zo liepen we een halfuurtje en de eerste druppels regen vielen. ‘Ach, het valt wel mee’, zei ik. ‘We kunnen nog best lopen.’ Teckel Sientje baalde al. Ze had een hekel aan regen. Een paar druppels waren genoeg reden terug te gaan.
De regen zette een paar minuten later om in een stortbui. We liepen ter hoogte van de Bornsebeek en zagen de bijzondere vistrap die een paar jaar eerder in gebruik was genomen. Sientje zag niks en was boos. Ze hapte een paardenbloem, zag er nog eentje hapte weer en verderop nog eentje. Weer een hap.
Het werd het verhaal van de paardenbloem. Wat een hoogwaardig staaltje teckelhumor. We hebben ontzettend gelachen om de teckel die uit nijd paardenbloemen ging eten.
Ik liep vanmiddag met Teuntje en Saartje door de bossages in het Den Uylpark. Het regende niet eens en Saar pakte heel trefzeker een paardenbloem. Trok de gele bloem van de steel en liep er parmantig mee weg. Ze kende het verhaal van de paardenbloem niet eens. Daarom tufte ze de bloem iets verderop uit.
Soms kun je je maar beter voorbereiden op het ergste. De Libelle Zomerweek bijvoorbeeld. Als enthousiast toeschouwer overvalt de laatste voorbereiding mij altijd weer op die week in het voorjaar. Weken voor de eigenlijke week is het fietspad versperd waarover ik hardloop. Ik liep afgelopen weekend langs de schermen en borden. De borden waarschuwden mij voor ‘in- en uitkomend verkeer’.
Vanuit de trein zag ik dat de opbouw snel verloopt. Waren ze vrijdag nog druk in de weer met de vlonders op het zand, nu staan de tenten al opgebouwd. Het grootste deel van het Almeerse strand is zo meer dan 2 maanden afgeschermd voor het gewone publiek. Als de blauwalg wegblijft, hebben we nog net een maand strandje.
Dan zie ik de drommen over het fietspad lopen, hoor ze ontdeugend fluiten. Overmoedig geworden door het gezelschap waarmee ze optrekken. Zal ik dit jaar toch eens de stap wagen en ernaar toe gaan? Of toch niet? Gelukkig maakt de remmende trein mij wakker voor een nachtmerrie aanbreekt.
Het is nog maar even terug dat ik genoot van de bloesem bij Almere Muziekwijk. Dat zelfs het voorjaar vergankelijk is, valt mij vandaag op. De bloesem bijna uitgebloeid. De imposante galerij van 2 weken terug is vrijwel verdwenen. De bloemblaadjes liggen als laatste getuigen op de grond.
De bloemen maken plaats voor de bladeren. De eerste knoppen laten zich al zien terwijl de wind de laatste blaadjes losblaast. Zo verdwijnt het één en maakt plaats voor het volgende.
De Ginkgo Biloba in de achtertuin krijgt weer blad
Het voorjaar manifesteert zich steeds weer in nieuwe dingen. Zo zag ik vandaag ineens hoe mooi de Ginkgo in knop staat. De kleine bladeren vertonen zo jong al de splitsing. De jonge groene kleur maakt me helemaal weer blij. Een halfjaar nadat de gele bladeren de boom verlieten, is er nieuw blad in aantocht. Het voorjaar geeft niet alleen nieuw blad, maar overal hoop.
We laten de honden uit. We lopen over het bruggetje en horen achter het park gillen. Een politieauto rijdt over het bruggetje verderop in het park. Sirenes klinken. Meer sirenes.
We lopen al verder het park. De honden snuffelen in het hoge gras. Aan de andere kant op de Harlingensingel staan politieauto’s en een ambulance. De straat is afgezet met een veiligheidslint. Een tweede ambulance komt aangereden. Aan de waterkant zie ik hulpverleners over iemand gebogen.
Wat is er aan de hand? De honden mogen even los. We komen een andere hondenbezitter tegen. Boven ons klapwiekt de traumahelicopter. Wat is er aan de hand? ‘Ik hoop niet dat het een kind is’, zegt de vrouw. ‘Zo dicht bij het water.’
Twitter gaat aan. Een kind van 2 is te water geraakt. De traumahelicopter vliegt over ons, op zoek naar een geschikte landingsplek. De honden weer aan de lijn landt de helicopter op het grasveld voor ons. Een politieauto neemt de arts mee naar de onheilsplek.
We lopen terug, het kind van 2 in ons achterhoofd. Even later vertrekt een ambulance met politieauto. De sirenes gaan. Als we de achtertuin inlopen horen we de wieken van de helicopter vaart maken. De sleutel in het slot en de helicopter vliegt over ons heen.
Als dit een verhaal was liep het af, denk ik. De werkelijkheid vertelt een verhaal zonder einde, maar met heel veel hoop.
De geplande werkzaamheden van de spoorwegen zaten wel een beetje mijn lang geplande concert in het Orgelpark dwars. Ondanks dat overwon ik bus, overstappen en voor mijn neus wegrijdende treinen. Op het programma stonden vrijwel allemaal premieres van Wolfert Brederode, Bert Matter, Willem Boogman, Henk Vermeulen en Benjamin Scheuer.
Alleen het werk DROEG-GEORD(end) van Henk Vermeulen klonk al eens eerder op een orgel. Het was namelijk een van de winnende composities in 2010 bij het Hinszconcours in Kampen. De andere werken waren allen in opdracht van het Orgelpark geschreven en ondergingen hun klankdoop voor publiek.
Niet bijzonder een premiere
Op zich niet zo heel bijzonder een premiere. Tenminste dat wilde artistiek leider en organist Johan Luijmes doen geloven in zijn mondelinge toelichting vooraf aan het concert. ‘Het gebeurt maar zelden dat een nieuw werk 2 keer wordt uitgevoerd.’ De premieres lopen dus ook het risico in het archief van het Orgelpark terecht te komen.
Dat risico is niet helemaal onvermijdelijk en ook niet helemaal onbegrijpelijk. Als het aan mijn bevindingen ligt. De indrukken die ik gisteravond van de orgelwerken kreeg, toonden mij dat ze niet voor de eeuwigheid zijn geschreven. De eeuwigheidswaarde zat niet in het experimentele gehalte van de 3 componisten waarmee het concert afsloot. De werken werden stuk voor stuk keurig uitgevoerd door Bert den Hertog. Het lag meer aan de muziek zelf.
Goed gerepeteerd
De organist van de Oude kerk te Scheveningen had goed gerepeteerd op de moeilijk toegankelijke werken. Het lag meer aan de muziek zelf. De componisten toonden vooral hun eigen ervaringen met het orgel. Dat een orgelwerk een samenspel is tussen organist, publiek, orgel en ruimte, leek wat minder belangrijk.
Zo opende De Dag Daagt van Willem Boogman erg spannend. De enkele noten die klonken maakten goed gebruik van de verwachtingen van het publiek. Duidelijk werd hier het krieken van de dag omgezet in noten. De lengte van het stuk zorgde er echter voor dat de aandacht snel verzwakte. Het bleef bij het druppelen van geluid en een enkel akkoord. Slechts het einde waarbij het volle werk klonk en de luisteraar ontwaakte, haalde de spanning van het begin terug. Het applaus na het muziekstuk klonk eerder als opluchting dan als bewondering.
Veelbelovende opening
De compositie DROEG-GEORD(end) van Henk Vermeulen opende ook veelbelovend, maar verloor eveneens spoedig de kracht. De veelheid aan klanken betekent niet dat een muziekstuk mooier wordt. Vaak verliest het daardoor klank, melodie en ruimte. De opbouw was sterker gericht op een spanningsopbouw, maar het stuk als geheel vroeg veel verbeeldingskracht van het publiek.
Verschuerenorgel waarop de nieuwe orgelwerken werden uitgevoerd door Bert den Hertog en Johan Luijmes
Het laatste muziekstuk waarmee Bert den Hertog het concert afsloot, was van de jonge Hamburgse componist Benjamin Scheuer. De compositie maakte vooral gebruik van de lucht van het orgel en wat minder van de klank. Opblazende fluiten, halve registers en kort aangeslagen noten vormden de hoofdmoot van de compositie met de naam Schankungen [fluctuations].
Grenzen van het orgel
Scheuer zocht duidelijk de grenzen van het instrument op. Op zich niks mis mee, maar het kreeg iets van effectbejag waaraan de muziek ondergeschikt stond. Terwijl het orgel zelf, de basisklank van het instrument, het effect in de ruimte en het monumentale karakter van de klank juist zoveel uitdaging biedt. De componisten Boogman en Scheuer zetten het orgel meer in als trukendoos.
Het grote contrast vormden de 2 openingscomposities. Ze werden gespeeld door Johan Luijmes. Wolfert Brederode is een bekende in het Orgelpark. Samen met Martin Fondse maakte hij voor het Orgelpark de cd Key Figures. Veel improvisatie geïnspireerd op de jazz, waarbij het orgel vooral melodisch en lyrisch wordt ingezet. Dat proces zette Wolfert Brederode voort in zijn compositie Passanti. Melodieën passeerden in een bezonken sfeer.
Toekomstmuziek
De tweede compositie vormde het hoogtepunt van de nieuwe orgelwerken die in het Orgelpark ten gehore werden gebracht. Het was de Zutphense organist Bert Matter die de eeuwigheidsmuziek bracht. Of zoals sommigen het noemen: toekomstmuziek.
Uitgangspunt vormde het kerklied Vater unser im Himmelreich. De compositie bestond uit 5 variaties, waarbij in de opening het lied geharmoniseerd klonk op de fluit. Vanuit minimale middelen ontstond een prachtig werk. Het materiaal: het kerklied. Hierdoor wist Matter een profane sfeer op te roepen en de gevoelige snaar van het orgel tot klinken te brengen.
Entree van het Orgelpark in Amsterdam
De compositie bevatte duidelijk improvisatorische elementen zoals in de vierde variatie, waarbij de terts tegen de prestant speelde. Een mooi effect waarbij de ruimte helemaal werd meegenomen. Zelfs in de relatief kleine ruimte van het orgelpark was dit op te roepen. De melodie kwam overal terug op een iets andere manier. Zo bleef alles beperkt en ingeperkt, zonder ook maar een moment te vervelen.
Overdaad aan mogelijkheden
Het Verschuerenorgel bood een overdaad aan mogelijkheden dit werk uit te voeren. De tongwerken gaven in de laatste variatie een gemurmel weer zoals in een jodenkerk kan klinken. De optimale verklanking van het gebed in mijn ogen dat het lied van Luther is.
Natuurlijk spelen voorkeur en smaak een rol bij een dergelijke ervaring. Aan de andere kant ligt een gedeelte van het probleem bij de onbekendheid van componisten met het instrument orgel. Dat de kracht in melodische lijnen ligt en niet zozeer in het spel met de lucht. Orgelmuziek vraagt om een gebruik van het instrument dat aansluit bij de sterke kanten: de ruimte en de lange tonen.
Van Stratenorgel
Volgende week is de ingebruikname van het Van Stratenorgel in het Orgelpark. Het instrument is een reconstructie van het oude orgel uit de Nicolaikerk in Utrecht. Het instrument wacht nog op restauratie. In het kader van de besluitvorming daarover is het Van Stratenorgel gebouwd. Het brengt de Middeleeuwen naar het Orgelpark.
Van Stratenorgel in het Orgelpark
Het publiek had tijdens het concert zicht op het nieuwe orgel met blaasbalgen die op de balgen lijken waarmee de smid het vuur laat opgloeien. De luiken aan weerszijden van het instrument zijn prachtig beschilderd met allerlei elementen uit de historie van het Nicolaiorgel en de nieuwe situatie waarin het Van Stratenorgel komt.
De improvisaties van Jan Jongepier klinken alsof ze gedrukt staan. Het is onvoorstelbaar dat ze zo vluchtig zijn. Heel soms is zo’n hemels spel opgenomen. Zoals de opname op de cd van Lindenberg in 1988. Hier speelt Jongepier psalm 145. Ik luister de laatste weken bijna dagelijks naar deze improvisatie van de vorig jaar overleden organist uit Leeuwarden.
Ik was langere tijd vervuld van de improvisatie over het Veni Creator Spiritus dat hij augustus 1992 in Den Bosch speelt voor de Gesellschaft der Orgelfreude. In 19e eeuwse symfonische stijl weet hij prachtige klanken uit het orgel van Heyneman te ontlokken.
Andere improvisaties
Ik zocht andere improvisaties van Jongepier op. Zo heb ik er eentje staan op het Kam-orgel in Dordrecht. En op het Van Oeckelen-orgel in Visvliet speelde hij voor de EO-radio een prachtige improvisatie over Wat God doet dat is welgedaan.
Ik pakte oude improvisatiecd’s uit mijn archief: Overleven (improvisaties bij kunstwerken van Barbara de Reus-Kamma), een jubileumcd bij het Jan Harmens-orgel in Workum en een improvisatieconcert op het Schnitger-orgel van Noordbroek. Steeds vaker dacht ik terug aan de cd van mijn vader.
Improvisatie-cd Lindenberg
Het was aan het begin van het cd-tijdperk. Volgens mij zijn eerste orgelcd, een luisterschijfje met 4 magnifieke improvisaties van Jan Jongepier. Uitgegeven door Lindenberg uit Rotterdam in 1989. Soms doemden flarden uit deze stijlimprovisaties in mijn gedachten op.
Bij mijn laatste bezoek heeft mij vader de cd gebrand. De cd is al jaren uitverkocht. Het is één van de eerste orgelcd’s van Nederlandse bodem. De eerste improvisatie over psalm 145 is werkelijk ongekend. Het feest der herkenning. De improvisatie glanst soms als de orgelmuziek van Bach. Lindenberg nam de improvisatie op bij een orgeltocht waarbij Jan Jongepier zijn orgel demonstreerde aan het publiek.
Uiteindelijk zijn de onderbrekingen waarbij Jongepier iets uitlegde over het instrument uit de verwijderd. Zo is een monument van een improvisatie ontstaan van ruim 36 minuten. Hier is niks in gemonteerd. Of mijn vader met deze orgeltocht mee was of Jongepier hoorde improviseren bij de presentatie van deze cd, weet ik niet. Het is in elk geval een goede aankoop geweest.
Beroering
Bij het beluisteren van die improvisatie na al die jaren, raakte ik weer in beroering. Wat een prestatie levert Jongepier hier. Ik kan mij helemaal voorstellen dat de gemeenteleden fluisterden dat God op zondagmorgen 11 uur altijd de engelen het zwijgen oplegde om naar de ‘preek van Jongepier’ te luisteren op het Muller-orgel.
De improvisatie op psalm 145 is een historisch monument dat gelukkig op geluidsband is vastgelegd. Het opent majestieus, in een krachtig ritme. Jongepier demonstreert het plenum van volgens sommigen ‘mooiste orgel’ van Müller uit 1727. Hij vervlecht hierin overtuigend de melodie van deze psalm erin. Gevolgd door een fuga zoals Bach die geschreven zou hebben. Compleet met lyrische coda’s aan het einde van de fuga. Daarna speelt Jongepier op de trompet van het rugwerk de melodie verder.
Vasthouden
De improvisatie houdt je van begin tot einde vast. De fluitvariaties op de fluiten van hoofdwerk en rugwerk. Het levert mooie klanken op. Of de variatie waarbij de cornet van het rugwerk klinkt. De schelle klank piept net boven de tongwerken van bovenwerk en pedaal uit.
De cd is een monument van de Nederlandse historicerende improvisatie. Bovendien hoor je het Leeuwardense orgel in alle kleuren en combinaties die je maar kunt verzinnen. De prachtige plena, de krachtige prestanten, de trukendoos van het bovenwerk en de tongwerken die allemaal hun eigen positie in het geheel hebben.
Dagelijks luisteren
Zo kan het gebeuren dat je zo gegrepen bent door deze improvisatie dat je er bijna dagelijks naar luistert. Daarmee is een improvisatie veranderd in een muziekstuk waar je telkens iets nieuws in hoort. Er zijn maar weinig muziekstukken waar dat het geval is. Ik voel me dan weer heel verdrietig worden dat deze improvisator er niet meer is.
Bij het maken van de vlog over toekomstmuziek kon ik het niet laten de kauwtjes uit mijn dakgoot te filmen. De kraaiachtigen hebben een nest in de spouwmuur. Ze zitten er nog voor wij hier woonden. Ik dacht gelijk aan de film Kauwboy. Kauwboy gaat over de band die een jongen opbouwt met een kauw. Een film over vogels en jongens.
Als kind kwam ik eens een kauwboy tegen. Even later vloog er een kauw aan die op zijn schouder ging zitten. Ik vroeg me waarom die vogel dat deed. ‘Dat is mijn kauw. Hij is tam’, zei de jongen. Hij had hem van kleins af aan opgevoed en soms buurtte de vogel even bij hem langs.
Een jongensdroom zo’n band met een vogel. Deskundigen raden het af. Een kauw hoort in de vrije natuur en niet in huis. Dat is de boodschap van de film Kauwboy, maar ik twijfel of veel jongens zich iets van deze moraal aantrekken. Ik heb genoeg aan mijn kauwtjes in de dakgoot. Straks hoor ik de jongen weer piepen vanuit de spouwmuur.
Een woord dat vooral oneigenlijk gebruikt wordt volgens het WNT. Het is een vertaling van het Duitse ‘Zukunftsmusik’ en refereert naar de muziek van Wagner. Muziek voor de toekomst zou deze Duitse componist hebben geschreven. Iets waar onze kinderen ook nog wat aan hebben.
Ik maak maar van de gelegenheid gebruik een bekentenis te doen: ik fluit met de vogels. ’s Avonds hang ik uit het raam en imiteer de fluit van een merel. Soms klinkt de melodie op die ik fluit. Het is een merel die vorig jaar een liedje van mij immiteerde. Ik ben hem even kwijt geweest, maar sinds een maand maakt hij mij ’s morgens wakker met zijn fluitje.
De componist Olivier Messiaen zag toekomstmuziek in het fluiten van de vogels. Hij inspireerde zijn muziek op de zang van vogels. In zijn minst toegankelijke orgelwerk Livre d’orgue uit 1951 heet zelfs een deel Chants d’oiseaux , vogelzang. Het zingen van de vogels is toekomstmuziek.
De hele dag zie ik hem door het raam vanachter mijn bureau. Hij speelt met de wolken en blauwde de hemel. Dan is daar het moment: ik mag naar huis. Ik dartel en buitel als een veulentje over de binnenplaats en ren in de richting van het station. Ook omdat ik anders mijn trein niet haal. Ik ben laat.
Als ik het perron op hol, nadert mijn trein al. Hij rijdt in volle vaart voorbij naar de voorkant van het perron. Ik ren hem achterna. Hij haalt mij in. Vlak voor de overkapping zit een meisje in de zon. De zon waar ik naar uitgekeken heb. Ze draagt een roze muts. Over de muts zit een koptelefoon. De luidsprekers drukken als oorwarmers op haar oren. De koptelefoon is roze, een tintje lichter dan de muts.
De deuren van de trein gaan open. Ik stap vlug in. Nog even kijk ik om hoe het meisje in het spijkerjack en het roze truitje geniet. Van de zon die op haar blote onderarmen schijnt. Of van de muziek die door de koptelefoon schreeuwt. Door het raam zie ik haar over het perron staren. In de zon die ik de hele dag al zie. Het glas is vies. Lange strepen doen alsof het regent. De trein is weg voor ik kan zien hoe lang ze nog geniet van dit mooie weer.
De voorgevel ziet uit op het Kees Stipplein, is minder spannend en bestaat uit een hoge glaswand aan weerzijden afgeschot met gele kolommen. Het gebouw herbergt naast de bibliotheek, ook het plaatselijk museum en de kunstuitleen.
Verleden Veenendaal
De naam cultuurfabriek verwijst naar het verleden van Veenendaal. Een flink aantal grote fabrieken bevond zich in het dorp, geconcentreerd rond wol en tabak. Zo waren er naast Hollandia, Frisia, de VSW, Scheepjeswol, Ritmeester en Panter. Deze hele industrie is verdwenen. Ik groeide in Veenendaal op en zag de laatste restanten van deze ooit zo bloeiende industrie ten onder gaan.
In eerste instantie sprongen gemeentebestuurders zeer respectloos om met de grote fabrieken die midden in het dorp stonden. Zo stonden de slopers al klaar op het moment dat de Scheepjeswol failliet ging in 1986. Binnen enkele jaren verrees er een winkelcentrum. Hetzelfde gold voor de hallen aan de Zandstraat van de VSW. Een klein deel bleef gespaard maar moest uiteindelijk ook het veld ruimen.
Rommelmarkt
De fabriekshallen van Hollandia zijn nog heel lang benut voor ondermeer een wekelijkse rommelmarkt. Er klonk de Zangeres zonder naam en het rook er naar een mixtuur van sigarettenrook en frituurwalm. Dat alles heeft nu een mooie plek gekregen in het nieuwe complex. Veenendaal durft het verleden weer in de ogen aan te kijken.
De naam Cultuurfabriek verbindt de fabriek met cultuur. Het laatste was in Veenendaal ook bijzonder schraal vertegenwoordigd. Uiteindelijk verrees er een theater op het terrein van de Frisia-fabrieken. Maar de bibliotheek is erg lang het stiefkindje gebleven. Ze heeft nu een plek gekregen in Veenendaal die ze verdient.
Jeugdbibliotheek
De bibliotheek van mijn jeugd stond tegenover het gemeentehuis aan het Raadhuisplein. Ik heb er leren fietsen. Mijn moeder maakte er schoon en nam voor mij mijn driewieler mee. Vraag me niet hoe ze mij en de driewieler op de fiets meenam. Maar het lukte. Terwijl zij stofzuigde, reed ik rondjes door de lege gangen. Omringd door boeken stopte ik geregeld om ergens wat boeken te bekijken.
Geen betere voedingsbodem voor een boekenliefde. Geen grotere vreugde dan in zo’n gangetje op de grond te gaan zitten voor een boekenkast, een boek te pakken en dan gewoon te lezen. Heerlijk. Het gevoel van toen komt dan even terug. Ik alleen met het boek. De stofzuigers zoemen op de achtergrond. Heel ver weg klinken stemmen. En verder ben ik alleen met het boek.
Eenvoudig pand
Nog voordat ik uit Veenendaal vertrok, verhuisde de bibliotheek van het eenvoudige pand naar een nog eenvoudiger pand. Het kwam een flink eind buiten het centrum te liggen in een mistroostig kantoorpand. Het zou tijdelijk zijn, maar volgens mij is de huidige huisvesting de opvolger van die plaats. De stapels boeken die ik leende vanaf dat tijdelijke pand is enkele rijen boekenkasten vol.
Na 15 jaar tijdelijke huisvesting heeft Veenendaal een waardige opvolger gekregen met de nieuwe bibliotheek in de Cultuurfabriek. De lange roltrappen omhoog geven het wel iets van een groot warenhuis. De lage plafonds geven het gebouw minder monumentale alures mee. Het blijft wat bescheidener en geeft de bibliotheeks iets knus. Zeker ook met de sfeervolle hoekjes. Het contrast tussen lichte en donkere plekken geven de ruimtes vanzelf iets mee.
Kinderhoekje
Het kinderhoekje is heel erg leuk. De boeken staan opgesteld in een groen bouwsel waarin kinderen heerlijk kunnen spelen. De boeken vormen zo decor en avontuur tegelijk. Een plek om echt verliefd op te worden. Doris begon er meteen te spelen. Het zou voor mij als kind werkelijk een avontuur geweest zijn terwijl mijn moeder aan het stofzuigen was.
De boeken staan niet zo ruim opgesteld. De kasten staan enigszins dicht op elkaar. Daarmee heeft de bibliotheek veel meer de uitstraling van een ouderwetse bibliotheek gekregen. De vormgeving is sober en functioneel gebleven. Geen spannende dingen of uitdagingen. Het is niet erg want in Veenendaal is de bibliotheek vooral een plek geworden waar je boeken leent.
Kunstuitleen en museum
De integratie met het museum en de kunstuitleen had verder mogen gaan. Nu kun je niet ergens tijdens het zoeken naar een boek lekker een kopje koffie drinken. Daarnaast biedt juist de mix van de verschillende culturele elementen een aantrekkelijk uitje. Het is een reden om naar de bibliotheek te gaan. De ontdekking moet verder gaan dan een boek of schilderij.
Juist die combinatie van cultuur zou kunnen verleiden tot een extra bezoek aan de bibliotheek Ook hebben computers en andere media dan het boek wat minder aandacht gekregen. Voor een middag vermaken of zaken doen is de bibliotheek van Veenendaal minder geschikt. Theater, film en games geven namelijk een extra dimensie aan de bibliotheek en vergroten het bereik. Dat bieden groter opgezette bibliotheken als in Almere wel. Gelukkig bieden de kunstuitleen en het museum een goed alternatief voor langer vermaak.
Mooie bibliotheek
Dat neemt allemaal niet weg dat het een mooie bibliotheek is. In al zijn eenvoud een bibliotheek om trots op te zijn. Met veel potentie voor de toekomst. Stiekem hoop ik ook dat ze verder gaan met het ontwikkelen van het museum en de bibliotheek. Een integratie van geschiedenis, kunst en literatuur zouden de Cultuurfabriek tot een uniek concept maken.
Juist op dat vlak liggen veel mogelijkheden. Het kan de cultuur een stapje verder helpen. Zo komt de productie van cultuur goed los. Ook sluit het aan bij de oorspronkelijke bedoeling van een bibliotheek: ter lering en vermaak!
Een bijzondere serie boeken vond ik afgelopen zaterdag bij de kringloopwinkel in Almere. Het zijn de 15 boeken die uitgever Jan Ritsema tussen 1990 en 1993 uitgaf bij zijn uitgeverij Rothschild & Bach. Ik was zo enthousiast over deze vondst dat ik een vlog over deze boeken maakte.
Een bijzondere serie boeken waar ik best trots op ben. Zeker ook omdat de boeken er zo eenvoudig vormgegeven uitzien: heldere letters tegen een wit vlak en een logo. Het illustreert een traditionele manier van uitgeven. Ik direct verliefd op de boekjes zodat ik de hele partij heb gekocht.
Wat betreft het vloggen valt veel te leren. Uiteindelijk koos ik de versie waar ik mij het minst aan stoorde. Ik vind het maar niks mijzelf terug te zien op het scherm. De vorm heb ik nog niet gevonden. Vlogtips zijn van harte welkom. Net als extra informatie over Rothschild & Bach. Uitgever Oscar van Gelderen startte in 2005 een uitgeverij onder dezelfde naam als eerbetoon aan Jan Ritsema.
Een klusje dat nog lag, het opruimen van de takkenbende in de voortuin. Vanmiddag in een loos moment gunde ik de honden hun pleziertje. De vorige keer gingen ze helemaal los toen ik de takken uit de voortuin verknipte voor de groene container.
Zo ook vandaag, vooral Saar is gek op takken. Ze sleepte de eerste de beste die ze te pakken kreeg naar binnen. Op het kleed ging het duo de tak te lijf.
Zo was het voor onze teckels vandaag ook even feest.
De zaterdag slaat stil om zich heen. Het is schijn. De markt was overbevolkt. Bij de poelier stonden ze in de rij voor de konijnenrug, reebout en fazantfilet. Het lijkt wel of pasen kerst is geworden. Iedereen hamstert dat het een lieve lust is. De hoeveelheden voedsel die ze inkopen lijkt bedoeld om een maand te overleven in plaats van 2 dagen, waarvan ze de laatste veelal op snelweg en in winkelboulevard doorbrengen.
Ik fiets weer terug met 8 ons andijvie voor 1, 25 euro, een zakje appels en de pakken melk die ik elke week haal. De pinda’s schommelen warm in de fietstassen. Het ongevraagde plastic tasje beschermt ze. Alsof het papier niet genoeg is.
Dan gaan mijn ogen langs de lege fietsrekken. Ze zijn versierd met breiwerkjes. Het wild breien heeft ook in Almere toegeslagen. Zag ik de dames vorige week in de bibliotheek van Veenendaal in de weer met wildbreien. Hier hebben de kaboutertjes de wildbreiwerkjes om de palen gebonden. Lekker zacht voor de fietsen die er straks tegenaan drukken.
Aan de warme truien voor de stalen stangen hangen labels. Ik zie QR-codes op de kaartjes. Ze verraden dat het een actie is. Dat hoef ik niet te weten. Dit is mooi genoeg. Het maakt mijn dag een stuk vrolijker. Fluitend fiets ik terug naar huis.
Bij het hardlopen schijnt de zon volop. De wind blaast zijn koude adem dwars door mijn shirt. De wolken maken een halve boog boven de stad. Een smalle ring wolken drijft voor de grote halve bol als de ring rond een planeet.
Goede vrijdag. Ik voel me een beetje schuldig dat ik de Matthaus of de Johannes nog niet heb gedraaid. Je hoort toch elke lijdenstijd even bij het lijden van Jezus stil te staan. Dit keer galmt telkens dezelfde muziek door mijn speakers. Een improvisatie van Jan Jongepier op psalm 145:
Ik zal getuigen van van uw heerlijk licht, van al de wonderen die Gij hebt verricht
Even later grijpt de halve bol de zon bij de kladden. Achter de wolken schijnt de zon. Het licht neemt in glans af. En de dag slaat om in vermoeidheid. Misschien is het inderdaad pas zondag voorjaar.
Ik mocht voor contentgirls.nl het congres Social Media in 1 Day verslaan. Een leuke klus bij mij vlak in de buurt. Daarom vond ik het wel een uitdaging om er op de fiets naartoe te gaan. Het was misschien wat frisjes vanmorgen. Maar iets dat binnen 16 kilometer van mijn huis is, kan makkelijk op de fiets.
Ik vertrok iets voor achten en slalomde met de wind in de rug langs alle scholieren. Zij hadden minder haast en minder vaart dan ik. Maar ik had ook een uur om op de plaats van bestemming te komen. Ik fietste flink door en verbaasde mij dat Naarden eigenlijk zo dicht bij Almere ligt. De rit door Naarden en Bussum leek verder. Ik reed ook om.
Het gaf mij een heerlijk gevoel op eigen kracht daar te zijn gekomen. Ook genoot ik van de prachtige vergezichten, de wolken en de schaapjes in de wei. De terugrit bood veel gelegenheid even af te stappen. Het mooie licht van de zon en de frisse lucht deden de rest. Alleen kreeg ik wel de wind van voren vanaf de Hollandsebrug. Bijna thuis en de vermoeidheid. Bovendien liep een blikje vast in mijn achterwiel. Maar ook daar ben ik weer van thuisgekomen.
Hij liep traag door de uitgang. Aan zijn hand trok hij de trolleykoffer vooruit. De wieltjes trommelden over het steentjesmotief van de straat. Zijn gedachten waren niet bij de koffer. Hij keek verdwaasd uit zijn ogen. Het hoge bankgebouw, het grote plein. Zijn ogen speurden naar het Damrak en de Dam.
In zijn vrije hand lag een smartphone. Hij tuurde van het scherm over het plein. Het plein was leeg en verlaten. Het weer dreef elke bezoeker naar binnen. Hij keek weer op de letters van zijn mobieltje. Ik zag de dikke witte letters op het schermpje.
Maar waar zijn afspraak was. Iets terug, meer naar de ingang, zat een meisje. Ze tuurde ook naar de letters op haar smartphone. Even zag ik een glimlach, daarna tikte ze iets in en keek vol verwachting naar het scherm. De jongen liep verder het lege plein op. Hij bewoog de telefoon naar zijn oor. Bij haar was het stil.
De bloesem bloeit weer. De bloeiende bomen hebben het fietspad naar het station Almere Muziekwijk weer veranderd in een fietslaan. De hemel bestaat uit honderden bloemetjes als je omhoog kijkt.
De bomen staan als pilaren die het machtige gewelf van bloemen laat zweven. De takken ondersteunen als heuse ribben het gewelf. Zo vormen de bomen samen een lange gang. Niet het licht aan het eind van de tunnel geldt, maar het licht op de tunnel zelf.
Zo gapen de mondjes van de bloemen dat het voorjaar is.
Voor de tweede keer sinds de NS gratis internet aanbiedt in de trein (dat is sinds 2009) zit ik in een trein met gratis internet. Ik zie het pas als de trein de eerste – en enige – tussenstop binnenrijdt. ‘In deze trein: gratis internet’ vermeldt het scherm. Dat is nu zegt het kopje erboven. Straks kun je ook nog treininformatie vinden op het bord.
Enthousiast meld ik mij aan op het netwerk van T-mobile. Dat heeft de wifi-speurhond op de telefoon aangemerkt als het netwerk met bereik. Ik log in en snor naar internet. Eerst moet ik voorwaarden aanvinken en begint mijn browsertje te draaien.
Onderwijl zwengel ik mijn laptopje aan om nu eens mijn eerste blog via de trein-wifi de wereld in te slingeren. Ook hier aanmelden, de pagina laadt heel traag en uiteindelijk verschijnt de startpagina van google. Ik wil naar mijn blog. De pagina laadt.
Ik rij over de Hollandse brug. De pagina’s laden op het mobieltje en op mijn laptop. Mooi te zien hoe geduldig het laadtekentje rondjes draait. De telefoon geeft het op als we Muziekwijk binnen rijden. ‘Laden mislukt’, geeft hij. Precies als ik station Almere Centrum binnenrijdt, heeft het laptopje het inlogscherm van mijn blog geladen.
Ik ben mag uitstappen want ik heb de eindbestemming bereikt.
Wildbreien in Cultuurfabriek Veenendaal voor Koninginnedag
Bij het bezoek aan de Cultuurfabriek in Veenendaal, zat een groepje dames in het Grand cafe te breien voor de koningin. Over een maandje komt de koningin naar Veenendaal en Rhenen. Een bezoek waar Veenendaal al maanden naar uitziet.
De manden vullen zich snel met het breiwerk. Overal in de nieuwe bibliotheek staan schaapjes. Ze refereren naar de wolindustrie van Veenendaal met ondermeer de Scheepjeswol-fabriek aan de Zandstraat. Een grote fabriek stond er midden in het centrum. Vrij snel na een grote brand ging de fabriek failliet. De plannen lagen al klaar. Binnen de kortste keren verrees op de plek van de fabriek een groot winkelcentrum.
In het Grand Cafe van de Cultuurfabriek breien dames voor Koninginnedag
Nu zijn vrouwen wekelijks aan het wildbreien in de bibliotheek die op een prachtige locatie in het dorp staat: bij de oude fabrieken van Hollandia. De enige wolfabriek van Veenendaal die behouden is gebleven. Het dorp van mijn jeugd gaat gelukkig wat voorzichtiger om met zijn geschiedenis.
Ik ben benieuwd naar het resultaat van de breisels op Koninginnendag.
