De leeslijst van 2024

2024 is een leesjaar geweest zoals ik nog nooit gehad heb. Veel meer kan ik op dit moment ook niet. Het schrijven valt mij zwaar. Het lukt in zeer beperkte mate en daar blijft het bij. Het lezen is heerlijk. Al bespreek ik geen boeken en maak ook minimaal aantekeningen bij wat ik lees. Ik geniet vooral en laat mij meenemen door het verhaal. Heerlijk om zo uit de dagelijkse werkelijkheid te ontsnappen.

Romans

Wat een prachtige boeken heb ik dit jaar mogen lezen. Ik heb er echt immens van genoten. Ik mocht de nieuwe romans van Jan van Aken, Ilja Leonard Pfeiffer en Christiaan Weijts lezen. Daarnaast de 3 romans die Louis Paul Boon schreef over het Aalst rond 1900. Niet zo vernieuwend als bijvoorbeeld De Kapellekensbaan, maar zeker wel de moeite van het lezen waard.

Notre-Dame

De treinreiziger die van zuid naar noord reist, moet door dwars door Parijs. Om van het Gare de Lyon naar station Nord te gaan. Er rijdt geen trein tussen die stations. Hij moet met de metro. Zie het voor je. Een gezin, vader, moeder en 3 kinderen met veel koffers. Voor de oudste van 12 jaar een tentje en een aparte stoel. De gehuurde tent heeft van alles 4 in plaats van 5.

Hij loopt daar met een heel zwaar wagentje. Het wagentje kent hij van de bejaarde vrouwen die ermee winkelen. Zijn oma heeft er ook eentje. Hier ligt een oranje tentje op. Geleend van kennissen. Bovenop een schuimmatras met veel bubbeltjes. Licht in gewicht, groot in volume.

Vruchtbaar - Reis door Het Natuurkunstpark 2024

Dit jaar is het thema van Natuurkunstpark 2024 Vruchtbaar. Ik bezocht het park op 4 augustus en op 26 augustus nog een keer. Geïnspireerd door de kunst en de zomer ontstonden verhalen, gedichten en tekeningen. 

Het is een reisverhaal. Een voettocht door het natuurpark Lelystad. Verwonderend over alles wat ik tegenkom. De bomen, de mensen, het gras en de dieren. En natuurlijk de kunst door 11 Flevolandse kunstenaars en een 12e kunstwerk van de bezoekers aan het Natuurkunstpark.

Mammoeten en een binnenzee

Voor een dichtwedstrijd schreef ik een gedicht over een binnenzee. Een toekomstbeeld dat even ver teruggaat als vooruitwijst met alle klimaatveranderingen in het vooruitzicht.

Mammoetenzee

morgenochtend vroeg

een speels mammoetenkind springt

in de binnenzee

voor de kust achter de dijk

glimlachen zon en water

kijk hoe het jong gaat

zijn slagtanden grinniken

tegen het water

de zwembandjes om

de buitendijk hoog houdt het

klimaat wel tegen

de golfjes brabbelen licht

terug naar zon en water

niemand vreest nog iets

tot mamamammoet opdoemt

slagtanden glimmen

Merel of engel

Bij het concert zingt een merel. Het is aan het einde als toegift. De organist speelt Bach en componisten onder invloed van Bach. Dan - na het applaus - zingt de merel. Ik staar omhoog naar het instrument. Vlak onder het kerkgewelf zingt een engel. De lange zwarte haren, de oranje mondhoeken. Het klinkt hemels.

In de kerk fluiten andere merels mee. Blackbird. De zonnestralen stralen de zomerdag op het blauwe orgel. Nog mooier dan het al is. Hooguit de nachtegaal, die fluit soms mee met de Rossignol.

blonde haren

wapperen een glimlach

een oranje knipoog

Uitkijken! - of Den Treek

verborgen in grond

de omgevallen bomen

bos uit de ijstijd

de stammen ringen jaren

vol kou, vocht en regenen

een nieuwe ijstijd

wacht de stoppende golfstroom

bezwete angstdroom

het stervende hout

takken deinen dodelijk

traag op de ijswind

niemand doet er iets tegen

verlamd vliegen vliegtuigen

over de rampplek

staat het boordevol bordjes

pas op voor de wolf

Wekservice - #zkv

Ze vertelt me dat mijn nieuwsbrief haar elke zondagochtend wekt. Hij stroomt precies om 7 uur de mailbox binnen. Dat geeft een pingeltje op de telefoon die op haar nachtkastje ligt. Het is echt heerlijk wakker worden, zegt ze. Ik kan het mij niet voorstellen. Mijn telefoon is stil. Al heb ik heel lang WhatsApp-berichtjes laten pingen bij binnenkomst. Nu zwijgt mijn telefoon in alle talen.

Voorlezen

Een man die mijn verhaaltjes leest, leest ze 's zondagsmorgens bij het ontbijt voor aan zijn vrouw. Heel schattig. Ook dat kan ik mij niet zo goed voorstellen. Mijn ouders lezen elkaar de krant voor bij het ontbijt. Ik word er vooral heel onrustig van.

Sta je nou elke zondag zo vroeg op? vraagt de vrouw aan mij. Ik knik. Schrijf je het dan ook? Ik schrijf het zaterdags en dan zet ik het e-mailprogramma klaar voor zondagmorgen 7 uur. Elke zondag om 1 minuut voor 7 stuurt het programma mijn berichtje naar de 67 abonnees.

Baas in eigen e-mail

Het zijn er iets meer geweest. Blijkbaar vonden die de nieuwsbrief niet leuk meer. Ik weet de reden niet. Ieder mag lezen of niet lezen wat hij wil. Baas in eigen e-mail. Als je het zat bent, dan stop je.

een lampje knippert

bericht van mijn telefoon

kan niet antwoorden

Abonneren? Meld je aan voor mijn zondagse nieuwsbrief

Veni Creator Spiritus - #pinksteren

Al sta ik inmiddels anders in het leven dan toen, ik denk vandaag terug aan die tijd. 30 jaar geleden deed ik op Pinksterzondag belijdenis van het geloof in de Westerkerk van Veenendaal. We zongen psalm 17: 

Ik zet mijn treden in Uw spoor,
Opdat mijn voet niet uit zou glijden;
Wil mij voor struikelen bevrijden,
En ga mij met Uw heillicht voor.
Ik roep U aan, 'k blijf op U wachten,
Omdat G', o God, mij altoos redt,
Ai, luister dan naar mijn gebed,
En neig Uw oren tot mijn klachten.

God-in-ons

Het was bijzonder om met Pinksteren het geloof te belijden. Ik moet eraan denken als ik het boek van Johan Goud lees: Een brief die niet meer dicht kan, Gesprek met mijn ongelovige alter ego. Ik kreeg het boek vorige maand van de remonstrantse dominee en filosoof. Hij schrijft:

Toen de Leidse godsdienstfilosoof Herman Heering mij op Pinksterzondag als remonstrants predikant in Eindhoven bevestigde, in juni 1984, typeerde hij de grote christelijke feesten met de woorden die me bijgebleven zijn: Kerstfeest als de viering van God-met-ons, Pasen als het feest van de opstanding en van God-voor-ons, Pinksteren als de viering van God-in-ons.

Een betere aanduiding voor het bijzondere feest van de geest is er eigenlijk niet. De goddelijke geest die in ons leeft, inspiratie geeft en liefde. Dat is meer dan een wens. Het is een levenskracht.

Pinksterhymne

De Pinksterhymne Veni Creator Spiritus is één van de mooiste hymnes. Het verlangen naar de schepper en de geest, die het hart vervullen van hemelse barmhartigheid. De tekst ook veelomvattend over het duistere verstand dat verlicht wordt door de geest in de vertaling van J.W. Schulte Nordholt.

Verlicht ons duistere verstand,
geef dat ons hart van liefde brandt,
en dat ons zwakke lichaam leeft
vanuit de kracht die Gij het geeft.

De geest zorg voor levenskracht. Het is de adem waarmee God de mens bij de schepping tot leven wekte. De geest die leven geeft, het verstand inspireert en de liefde opwekt.

Notre-Dame Parijs

Er is op Youtube een filmpje uit de Notre-Dame in Parijs. Een priester zet met een heel zwaar Frans accent het Veni Creator Spiritus in. Dan nemen het orgel en de mensen in de kerk het over. Dat is voor  Pinksteren.

de stem zweeft hoog door
de gewelven een gebed
kom schepper geest

Eerste en laatste regel

De dichtbundel Zombie zoekt zielgeno(o)t van Jan Lauwereyns bevat aan het einde een gedichtencyclus van 15 gedichten. Ze heten 'Pijnboomheuvel, Een heuse zombiekrans'.

Met de gedichten is iets bijzonders aan de hand. Ze hebben een heel strakke structuur. Als je begint met lezen, valt het niet eens zo op. Ik zag bijvoorbeeld de rijmwoorden helemaal niet eens. Net als dat alle gedichten 14 regels tellen, met een rijmschema: a - a - b - c - c - b - e - e - f - g - g - f - h - h.

Eerste en laatste regel

Ik merkte bij het 3e gedicht dat de laatste regel van het vorige, de eerste is van de laatste. Terwijl ik zo doorlas, vroeg ik mij af of er niet een leuk gedicht van zou zijn te componeren. Alle regels die het lyrisch ik herhaalt, komen dan in een nieuw gedicht terecht.

Ik had het rijmschema nog niet ontdekt en bedacht dat het leuk zou zijn om dat gedicht te schrijven in een blog. Het zou dan zo worden:

Probeer een vluchtbeweging, ontsnap aan de leegte die neigt

In alles om niets, je Pinus van Thunberg knikt en zwijgt,

Je pijnboomgeest vertoont zich, voorgrondwezen van blijven,

Naar waarheid die achter prikkels en feiten een puntje zet,

Bij wijlen schijnt de tegenspraak een binnenpret,

Omwille van het vlieten zal het nu beklijven,

Omwille van het drijven zal het hier vergaan,

Met lef van doodsverachting ontdoe je wat nooit is gedaan,

Het mos beraamt, met bittere tranen voor zoete regen,

Een nachtvlinder fladdert zijn onherhaalbare vleugelslagen

Uit liefde voor boze en drang naar kwadere dondervlagen,

Van pissebedden kun je leren het rotten vegen,

Erg ver in elders of vroeger of later ben je niet,

Lees liever het hopen van stoffen in wat je voor je ziet.

Ik ben gek op structuren. Ze geven mijn creatieve maar zeer wild fladderende brein een beetje richting. Ik snap zeker dat veel hedendaagse dichters helemaal niet van structuren houden. En het zoveelste sonnet kan je als dichter snel de keel uit hangen. 

Rijmdwangmatig

Ik heb zelf daarom bijvoorbeeld weinig plezier aan de plezierdichter Driek van Wissen. Terwijl zijn vriend en mededichter Jean Pierre Rawie net zulke structuren gebruikt, maar veel minder (rijm)dwangmatig overkomt. 

Zelf schrijf ik vooral haiku's en heb een eigen vorm gevonden in gedichten die strakke vormen in lettergrepen krijgen. Het lettergrepen tellen dwingt mij om beter na te denken over de tekst. 

Het scherpt mij om zo min mogelijk woorden te gebruiken om precies dat te zeggen wat ik wil zeggen. De verrassing bij het sonnet in de zoektocht naar rijmwoorden ben ik meer en meer als hindernis gaan beschouwen.

Pijnboomheuvel

Tot mijn verbazing zie ik aan het einde van de cyclus precies dit gedicht staan met de titel: 'Pijnboomheuvel'. Bovendien houdt hij de strakke structuur van de andere gedichten hier ook aan, compleet met rijm. Net als dat het ook een bijzonder gedicht oplevert dat niks onderdoet aan de rest. 

Blijft bij mij de vraag of hij dit gedicht het eerst heeft geschreven of dat het al schrijvend is ontstaan, zoals ik het ervaren heb bij het lezen.

de structuur een huis

palen, muren, dak

ramen om uit te kijken

Jan Lauwereyns: Zombie zoekt zielgeno(o)t, Gedichten. Koppernik, 2023. 69 pagina's. 

Driedubbele zetfout - #zkv #wow #wot #aandacht #lezen

Je hebt van die boeken die je van de bibliotheek leent of tweedehands koopt, waarin een lezer een fout onherstelbaar heeft verbeterd. Meestal met potlood, maar soms met pen. Dat zijn de ergste.

Terwijl de meeste fouten eigenlijk best aandoenlijk zijn. Het is jammer als je erop gewezen wordt. Dat lijkt dan het meeste op een mop die je niet snapt en iemand dan uitlegt. Daar hoef je ook nooit om te lachen. Zelf de fout ontdekken is veel leuker.

Ik lees in Hans van Straten De omgevallen boekenkast op bladzijde 207:

Weer een parel gevonden voor mijn collectie betekenisvolle zetfouten, een fout zo onopvallend dat hij nu al minstens vier drukken in het voorbericht staat van het Latijns-Nederlands Woordenboek van Dr. J.F.J.Fontijn: 'Het eerste deel van dit woordenboek is bewerkt naar het Lateinisch-Deutsches Schwulwörterbuch von Prof. K.E.Georges...*

Het * betekent dat er achterin nog een aantekening staat. Daar staat op pagina 343 bij 203:

Pas later ben ik erachter gekomen dat er in deze zin nog een repeterende zetfout staat. Dr. J.F.L.Fontijn heeft nooit bestaan, de bewerker was dr. J.F.L.Montijn, een bekend classicus uit de late jaren van de vorige eeuw.

De grap is de zetfout in de zetfout, want de aantekening heeft betrekking op iets op pagina 207 en niet op pagina 203 zoals er nu voor staat.

gekleefd op papier

zwijgen de letters bedrukt

ontsnapte aandacht

WoW

WoW is een initiatief van Irene en Karin. Deze week schrijven we over aandacht.