31 januari 2017

Weduwe Paarlenberg

De kleine Hollandse gemeenschap High Prairie bij Chicago is erg geïsoleerd. De bewoners in de roman So Big Van Edna Ferber zijn strenggelovig en erg arm. Het is moeilijk om hier goed voedsel te verbouwen. Ze gaat in de kost bij Klaas Pool, een groentekweker. Ze ontdekt dat het bestaan hard is. Het huisje van de familie Pool is ijskoud. Ook is het eten dat ze krijgt eentonig.

De oudste zoon van Klaas Pool, Roelf. is een slimme jongen. Maar van zijn vader mag hij niet naar school omdat hij moet meehelpen op de boerderij. Daarom onderwijst Selina hem in de avonduren. Ook mag hij haar boeken lenen. Hij verslindt de boeken.

Alles draait in het dorpje om het kerkje en de rijke weduwe Paarlenberg. De weduwe Paarlenberg is geïnspireerd op de Nederlandse Antje Paarlberg. Ze komt uit Warmenhuizen (Noord-Holland) en emigreert met haar man Klaas Paarlberg naar Amerika. Nog voor ze aankomen, overlijdt hij. Hij krijgt een zeemansgraf. Zij vestigt zich in Amerika.

Op de weinige afbeeldingen die van haar zijn, is een norse vrouw te zien. Edna Ferber geeft haar een flink postuur in de roman Het purperen land. Ze weet haar heel treffend te typeren, als de forse vrouw de kerk binnentreedt:

Haar gang door het middenpad deed Selina denken aan een driemaster met volle zeilen. Ze was een struise vrouw, met een gladde, lichte huid en volle rode lippen, een aanzienlijke, stevige boezem en brede heuepen die traag en ritmisch wiegden. Ze had dikke, hooghartige wenkbrauwen. Haar handen, die de bladzijden van haar gezangboek omsloegen, waren zacht en blank. (64)

De schatrijke weduwe heeft haar zinnen gezet op Pervus DeJong, een jonge weduwnaar. Als er een veiling is waarvan de opbrengst is voor een nieuw kerkorgel, biedt Pervus een buitensporig bedrag op het eten dat Selina heeft meegenomen. Het is een prachtig hoofdstuk in de roman. Eigenlijk bieden de mannen niet op het eten, maar op de vrouwen die het eten gemaakt hebben.

Selina geeft Pervus bijles. In ruil daarvoor stookt hij de klas warm voordat de school begint. Pervus is erg arm, hij heeft het slechtste stukje grond. De drassige grond werkt ook negatief op zijn gezondheid. Hij heeft last van reuma.

De bijlessen eindigen in een hartstochtelijke zoen en in een huwelijk… Selina heeft gewonnen van de rijke weduwe Paarlenberg.

Edna Ferber: Het purperen land. Oorspronkelijke titel: So Big (1924). Nederlandse vertaling: Lisette Graswinckel. Amsterdam: Nieuw Amsterdam Uitgevers, 2016. ISBN: 978 90 468 2145 9. 320 pagina’s. Prijs: € 19,99.Bestel

Een perfecte dag voor literatuur

Dit is mijn 2e bijdrage over de roman Het purperen land van Edna Ferber. We lezen dit boek bij Een perfecte dag voor literatuur van notjustanybook.nl. Lees de bijdragen van anderen in de reacties.

30 januari 2017

Het purperen land, zonder twijfel een klassieker

Zonder enige twijfel is Het purperen land van Edna Ferber een klassieker. Dat blijkt al uit de eerste zinnen. De lezer wordt hier misleid. Lijkt het over de jongen Zo Groot ‘(een troetelnaampje uit zijn kindertijd)’ te gaan, het gaat helemaal niet over hem.

Het gaat in So Big, want zo heet de roman in het Engels, om Selina DeJong. Na de inleiding over haar kind, verschuift de verteller zin verhaal naar moeder. Haar zoon is succesvol, maar ze is er niet trots op. Sterker nog, ze schaamt zich ervoor. Of zoals de verteller het zegt:

Ze was niet alleen ontevreden, ze was zowel berouwvol als verbolgen, alsof zij, Selina DeJong, een boerin met een groentekraam, deels schuld had aan zijn succes, en zich er deels voor verraden voelde. (8)

Dat is de aanleiding voor het boek. Het vertelt het verhaal van Selina DeJong. Hoe ze vroeg haar moeder en vader verliest. Haar vader is beroepsgokker en wordt op klaardichte dag neergeschoten. De kogel is niet eens voor hem bedoeld.

Selina staat voor de keuze of terugkeren naar haar tantes in Vermont. Ze komt via haar vriendins vader August Hempel in de Hollandse gemeenschap High Prairie, 10 mijl buiten Chicago terecht. Daar gaat ze lesgeven, zoals ook de romanheldin in Jane Austens Trots en vooroordeel doet. Stiekem wil ze schrijfster worden, maar ze zal uiteindelijk boerin worden.

Voor mij staat Selina symbool voor het volharden. Ondanks alle tegenspoed weet ze door te zetten en iets van de boerderij te maken. Daarbij moet ze niet alleen vechten tegen een ontzettend eigenwijze man. Ze leeft in een dorpsgemeenschap die vreemd tegen haar aankijkt en ze heeft ook een zoon op te voeden.

Daarbij kiest ze vooral haar eigen weg. Dat levert haar buitengewoon veel op. Terwijl haar zoon kiest voor de makkelijke weg en snel geld verdient, weet zij veel te bereiken door zichzelf te blijven. Daarbij helpen boeken en kunst je om het leven glans te geven.

Edna Ferber: Het purperen land. Oorspronkelijke titel: So Big (1924). Nederlandse vertaling: Lisette Graswinckel. Amsterdam: Nieuw Amsterdam Uitgevers, 2016. ISBN: 978 90 468 2145 9. 320 pagina’s. Prijs: € 19,99.Bestel

Een perfecte dag voor literatuur

Dit is mijn bijdrage over de roman Het purperen land van Edna Ferber. We lezen dit boek bij Een perfecte dag voor literatuur van notjustanybook.nl. Lees de bijdragen van anderen in de reacties.

29 januari 2017

Grappige gedichten - #50books

Poëzie hoeft natuurlijk niet ernstig te zijn. De nieuwe bloemlezing die Ilja Leonard Pfeiffer maakte in de lijn van Gerrit Komrij De Nederlandse poëzie van de twintigste en eenentwintigste eeuw in 1000 en enige gedichten, barst van de grappige gedichten.

Neem het bekende gedicht van Cornelis Bastiaan Vaandrager:

De kroketten in het restaurant
zijn aan de kleine kant.

Jules Deelder – óók een Rotterdammer – kan er eveneens wat van. Zijn nieuwste bundel Rotterdamse kost laat dat wel zien. Hij schrijft prachtig over de verschillende vormen van eten. Zeker als hij het voordraagt, verandert de poëzie in een prachtige grap. Ik heb genoten – én gelachen – van het filmpje waarin hij gedichten uit deze bundel uit zijn hoofd voordraagt.

De dichter die het gedicht tot humor verheven heeft, is wel Cees Buddingh’. Hij vond met zijn gedicht over het verwisselen van een dekseltje de lach van het publiek:

Pluk de dag

Vanochtend na het ontbijt
ontdekte ik, door mijn verstrooidheid,
dat het deksel van een middelgroot potje marmite
(het 4 oz net formaat)
precies past op een klein potje heinz sandwich spread

natuurlijk heb ik toen meteen geprobeerd
of het sandwich spread-dekseltje
ook op het marmite-potje paste

en jawel hoor: het paste eveneens

Dit gedicht laat zien dat poëzie helemaal niet hoogdravend en verheven hoeft te zijn, maar ook grappig. De uitvoering is dan veel belangrijker. Het gedicht ‘Pluk de dag’ heeft Ilja Leonard Pfeiffer niet opgenomen in zijn bloemlezing, maar is zonder twijfel de bekendste light verse van de Nederlandse literatuur.

Daarmee geldt Buddingh’ als onbetwistbare lichte dichter. Dichters als Driek van Wissen. Zijn poëzie is bijzonder toegankelijk en ook bij tijd en wijle grappig. Het gevaar bij deze gedichten is dat het vaak iets té toegankelijk is, waarmee het de zo onmisbare dubbelzinnigheid van poëzie mist.

Willem Wilmink heeft prachtige liedjes geschreven waarin een knipoog en een traan voorkomen. Neem ‘Frekie’ waarin je de ‘ernstig smoel’ voor je ziet. Of ‘Beroepskeuze’ waarin het lyrisch ik verzucht dat hij ‘stratemaker op zee’ wil worden.

Overigens kan Ilja Leonard Pfeiffer er ook wat van. Zijn baggersonnettenkrans Touwen waarin hij een loflied bezingt op het vrouwelijk geslachtsdeel, is een extreme vorm. Maar dit is weer zo vulgair dat het meer afschuw dan glimlach oplevert.

Ik heb ook verschillende pogingen gedaan om grappige gedichten te schrijven. Zo zijn er veel jeugdzondes. Neem het gedicht Lage Rijndijk 92c waarvoor ik mij bij mijn huisgenotes ter verantwoording moest verschijnen. En ik doe het nog steeds. Bijvoorbeeld de haiku die vanmorgen in mij opkwam bij het uitlaten van de honden: Hondenpoep.

#50books

De leesvraag #50books is een initiatief van Peter in 2013. Martha nam het in 2014 over en in 2015 ging Peter zelf weer verder. Dit jaar neemt Martha het weer over. Vanaf de eerste vraag doe ik regelmatig mee. Naar overzicht van alle vragen.

28 januari 2017

Twentse Welle

We bezoeken het Rijksmuseum Twenthe en hebben de auto geparkeerd in Roombeek, vlakbij het monument van de vuurwerkramp. Midden in dit open terrein ligt de plek waar de explosies zijn geweest. Een grote krater ligt hier als het bewijs van deze verschrikkelijke ramp op 13 mei 2000.

De wijk is na deze ramp helemaal uit haar as herrezen. Wat een prachtige wijk is dit geworden. De vermenging van oude fabrieken en de nieuwbouw van na de ramp. Het zijn voorbeelden hoe moderne stedenbouw te midden van de industriële gebouwen een harmonieus geheel vormen.
In 1 van die gebouwen zit de Twentse Welle, de bron van Twente. In dit museum kun je de geschiedenis van Twente beleven. In de grote fabriekshallen, proeven we de historie. Het begint met de ijstijd, de wolharige neushoorn en de mammoet. Enorme dieren dier hier leefden. De gereconstrueerde neushoorn maakt indruk. Het grote mammoetskelet is samengesteld uit een heel veel gevonden mammoeten.
Bij de entree maken de gigantische slagtanden van een andere mammoet indruk. En wat dacht je van de doorsnede van eikenboom van Oele! Het is een boom die zeker duizend jaar oud moet zijn geweest. Wat een gigantisch ding en wat mooi dat hij hier staat. Zulke voorwerpen nemen je mee het verleden in.
Zo worden we meegenomen in de verdere geschiedenis van Twente. Het ontstaan van de wereld laat zich vertellen aan de hand van dit stukje Nederland. Het is te zien in een 3D-animatie. Het verplaatsen van de wereldplaten en daarmee het verschuiven van het klimaat. Zo ligt Twente ter hoogte van de koude polen of juist midden in de tropen. De uitwerking van deze gebieden is hier allemaal in de bodem terug te vinden. De gevonden afdruk van een man in een graf, brengt het verleden even heel dichtbij.
Het model van het Los Hoes dat hier staat, is eveneens indrukwekkend en roept meteen herinnering op aan de zomervakantie toen we in het gelijknamig museum waren in Ootmarsum. Iets verderop komt de geschiedenis steeds dichterbij: de textielindustrie hier in Twente. De grote machines die draaien klinken lieflijk, maar dat komt ook omdat het er maar een paar zijn. Toch geven ze genoeg indruk hoe het eraan toe ging in de Twentse textielfabrieken.
Zo geeft dit museum een mooie inkijk en combineert geschiedenis met natuurlijke historie. De vogelnestjes in alle soorten en maten, de levende spinnen en de machinematige spinnenkop. Ze komen heel treffend samen in de Twentse Welle.

27 januari 2017

Plechelmus in Oldenzaal - #fietsvakantie

Oldenzaal op maandagmorgen. Op het plein naast de Plechelmuskerk is markt. Wij stoppen voor de kerk. Het is heerlijk warm, de fietsen zetten we tegen de rekjes. Tijd om de kerk van binnen te zien. Het is mij nog nooit gelukt, maar nu zie ik de kerkdeur wijd open staan en die kans laat ik mij niet ontgaan.

De Plechelmus in Oldenzaal wordt geprezen door kerken- en Middeleeuwliefhebber Willem Wilmink. Wil je de Middeleeuwen meemaken, ga dan naar de Plechelmus in Oldenzaal, schrijft hij in het verhaal ‘Twee meisjes in Twente’. We stappen de donkere kerk in en maken inderdaad een reis door de tijd.

Meteen bij binnenkomst overvalt je de mystiek. Hier heerst het geloof van eeuwen en dat merk je. Wat een overweldigende ervaring! Het donker helpt daarbij. Hier binnen is het een spel met licht en donker. De ruimte verhult, verbergt en onthult. Het raakt je en is eigenlijk niet precies te benoemen. Een religieuze ervaring.

Een moment van bezinning. Doris steekt een kaarsje aan bij de ingang voor haar overleden kleuterjuf Corinne. De smalle noorderbeuk door. Je voelt hier inderdaad de Middeleeuwen. Eeuwen geloof en vertrouwen vind je hier. Je moet er wel voor openstaan, maar wat komt het dan binnen. Ongelooflijk!

Het lichaam dat is opgegraven en laat zien dat onder de stenen allemaal mensen liggen. Het voorgeslacht als basis. Net als het beeld van Plechelmus. Van een overvloedige rijkdom, hoeveel mensen hiervoor hebben moeten kromliggen. Dat hindert mij een beetje. Al raakt de andere kant van de kerk je eveneens.

Hier de hoge vensters van de gotiek: een andere tijd waarbij het licht centraal staat. Het ademt meteen een andere sfeer uit, maar de basis van het begin is er nog steeds. Zo zijn we hier eventjes stil, terwijl we ons omringd voelen door hen die er niet meer zijn. Een moment van bezinning.

24 januari 2017

Verhalen van Paustovski

De verhalen van Konstantin Paustovski blinken boven alles uit. In deze bundel zijn er slechts 3 opgenomen. ‘Het stof van de Farsistaanse aarde’ (169 – 202), ‘In een open vrachtwagen’ (322 – 324) en ‘Sneeuw’ (358 – 365). Wat onmiddellijk treft, is de melancholische sfeer die de verteller weet op te roepen. Daarnaast raakt de zintuiglijke beeldspraak je. Je ziet alles voor je ogen afspelen.

Het eerste is een heus reisverhaal waarin je als lezer wordt meegenomen, waarbij de Farsistaanse aarde centraal staat. Eigenlijk is het een liefdesgeschiedenis, verklapt de verteller:

Alles wat ik tot hiertoe opgeschreven heb, getuigt van lafheid want wat ik eigenlijk wil vertellen gaat over een heel korte liefdesgeschiedenis tussen mij en een andere vrouw. Ik hoop dat je de kracht zult hebben mij tot het einde aan te horen. Ik had het er niet over willen hebben maar het is moeilijk en ik durfde niet. Daarom praat ik steeds over weemoed, over mijzelf, over Perzië. Om de tijd te rekken… (173)

Een prachtig verhaal komt los. Een korte maar heftige liefde tussen de verteller en een vrouw die plotseling zijn hotelkamer binnenstormt. Hij komt haar gedurende het verhaal verschillende keren tegen. Ze heeft verdacht veel van een prostituee en draagt iets melancholisch over haar. Hij probeert haar te krijgen, maar ze vliegt steeds weg als hij haar net te pakken lijkt te hebben. Zeker omdat hij beweert de liefde tussen hem en haar om zeep te hebben geholpen.

Het verhaal drukt een prachtige melancholie uit over het landschap, de mensen en vooral de sfeer in dit deel van de Kaukasus. De staten Armenië, Azerbeidzjan en Georgië zijn ingelijfd door Rusland. De verteller, een drinkeboer ziet alles in een waas. Zo krijgt de mistroostigheid alleen maar bijval in de drank van de verteller.

Een prachtig verhaal dat zich in de autobiografische bundel Goudzand op meerdere manieren laat lezen. Dat staat als een paal boven water. Dat geldt evenzeer voor de andere verhalen die in deze bloemlezing uit brieven, dagboekfragmenten, journalistiek werk en literaire verhalen staan.

Konstantin Paustovski: Goudzand, Verhalen, dagboeken en brieven. Samengesteld en vertaald door Wim Hartog. Amsterdam: Uitgeverij van Oorschot, 2016. ISBN: 978 9028 261 228. Prijs: € 34,99. 670 pagina’s.Bestel

23 januari 2017

Leven samengevat in 3 liefdes

De samensteller en vertaler van Goudzand deelt het leven van Konstantin Paustovski in de vrouwen die hij heeft gehad. De Russische schrijver Konstantin Paustovski is 3 keer getrouwd geweest. Zo zijn de verhalen, dagboekfragmenten en brieven ook opgedeeld in 3 delen:

1914 – 1935: huwelijk met Jekaterina Stepanovna Zagorskaja (trouwt op 26 augustus 1916; gescheiden 1936)
1935 – 1948: huwelijk met Valeria Valisjevskaja Navasjina (1936, gescheiden in 1949)
1950 – 1968: huwelijk met Tatjana Jevtejeva (trouwt in 1949)

De 3 periodes leggen ook een andere nadruk op het leven van Paustovski. Al blijven zijn kinderen een belangrijke rol vervullen. Dat geldt voor elk kind dat uit elk huwelijk komt, aangenomen of niet. Hij behandelt ze allemaal als zijn kinderen. Hij onderhoudt daarna zorgvuldig een band met zijn (aangenomen) zonen en dochter. Het zijn de brieven aan zijn kinderen die onderhoudend en tegelijkertijd ook heel treffend zijn geschreven.

De egodocumenten geven een prachtige inkijk in het leven van Konstantin Paustovski. Geplaagd door geldnood, soms door honger en vooral door zijn gezondheid. De astma is iets waar hij veelvuldig last van heeft. Dan schrijft hij naar zijn Franse vertaalster en vraagt haar of ze hem medicatie wil toesturen tegen de astma.

Daarbij zijn ook de brieven aan zijn vrouwen heerlijk om te lezen. Hij vertroetelt ze, aanbidt ze zelfs en schrijft ze in lieve bewoordingen. De troetelnamen zijn hier aandoenlijk om te lezen. De verliefdheid vormt een aanhoudend thema en verschuift van vrouw naar vrouw. Zoals wanneer hij aan zijn laatste vrouw Tatjana schrijft, gekweld door zijn huwelijk met Valeria:

Het is een vreemd lichtblauwe, magische, maanbeschenen nacht, maar het nu over liefde gaan hebben zou nergens op slaan (u hebt immers geen ‘uitleg’ nodig), vooral ook omdat dit niet gewoon maar liefde is. Het is iets ongewoons dat het hart samenkrampt en waar ik in onze mensentaal geen naam voor ken. (381)

Konstantin Paustovski weet het prachtig te vatten in het verhaal ‘Sneeuw’ dat over het huis van een oude man gaat, waar Tatjana Petrovna met haar dochter gaat wonen. Ze komt er vanwege de woningnood in de Tweede Wereldoorlog. Ze blijft zo achter in het huis.

Als de zoon van de overleden man langskomt vanuit het front, is hij verbaasd. Hij zegt de vrouw eerder te hebben gezien, maar zij kan zich niets ervan herinneren. Het is voor hem vreemd om deze vrouw met haar dochter in zijn huis te zien, tussen zijn meubels en bij zijn piano.

Ze heeft zelfs zijn brief aan zijn vader opengemaakt. Niet dat hij het erg vindt, schrijft hij haar later. Hij zou haar zelfs kunnen liefhebben. Ook omdat hij haar in de Krim meent te hebben gezien. Maar zij is er nooit geweest, maar besluit het niet uit zijn hoofd te praten.

Konstantin Paustovski: Goudzand, Verhalen, dagboeken en brieven. Samengesteld en vertaald door Wim Hartog. Amsterdam: Uitgeverij van Oorschot, 2016. ISBN: 978 9028 261 228. Prijs: € 34,99. 670 pagina’s.Bestel

21 januari 2017

Wereldgeschiedenis in brieven

Het treffende taalgebruik van Konstantin Paustovski doet je bijna vergeten dat er om hem heen ook een de wereldgeschiedenis speelt. Bij alle grote gebeurtenissen van de 20e eeuw lijkt Konstantin Paustovski aanwezig te zijn. De Eerste Wereldoorlog, de Russische revolutie of de burgeroorlog die tussen 1917 en 1922 in Rusland woedt.

Als de eerste geruchten over de revolutie hem bereiken, weet Konstantin Paustovski dit prachtig uit te drukken. De mooie taal, maakt het gelijk tot een belevenis waarvan je als lezer even deelgenoot bent:

Ik herinner mij dat ik de hele nacht als met koorts lag te rillen, niet bij machte dit te stoppen en orde te scheppen in de gedachten die door mijn hoofd krioelden. De revolutie denderde zwaar en dof langs het front, overal werden geestdriftige ietwat stuntelige bijeenkomsten gehouden waar soldaten hun regiments- en compagniecomités verkozen, op de boerenhuisjes stonden rode, alweer een beetje verbleekte vlaggen te wapperen, in sommige van deze woningen zaten kapitein-luitenants, bij wie de eerste tekenen van syfilis al zichtbaar waren, verontwaardigd te oreren, en bij de generaals beefde ’s nachts van angst de snorband waarmee ze de unten van hun knevel dapper omhoog gedraaid wilden houden. Net zoals sneeuw in het voorjaar wegsmelt, raakte het hele land opeens uit zijn verstarring en liep men bij nacht en ontij onstuimig en luidruchtig te hoop in de ravijnen. (93)

Een treffende verwoording, waarbij je de siddering die door het volk gaat, meevoelt en beleeft. Hier voel je de spanning van de nieuwe tijd die aanbreekt. De belofte, vermengt met de vlucht uit de ellende en verschrikkingen van deze oorlog.

Je beseft bij het lezen ook dat de Russische revolutie onlosmakelijk verbonden is met de Eerste Wereldoorlog. De vrije doorgang die Duitsland gaf aan de banneling Lenin, om op die manier de vijand te verwarren. Met effect lees je hier.

In deze beschrijving weet Konstantin Paustovski wel de geschiedenisboeken tot leven te wekken. Hier kom je als lezer niet meer onderuit. Het verhaal van de ooggetuige die je meesleurt in de geschiedenis. Dichterbij kan de geschiedenis niet komen!

Konstantin Paustovski: Goudzand, Verhalen, dagboeken en brieven. Samengesteld en vertaald door Wim Hartog. Amsterdam: Uitgeverij van Oorschot, 2016. ISBN: 978 9028 261 228. Prijs: € 34,99. 670 pagina’s.Bestel

20 januari 2017

Vliegveld Twente - #fietsvakantie

Een bijzondere wereld is het gedeelte van Twente waar de oude vliegbasis Twente lag. Ik herinner mij het protest toen dit vliegveld weg moest. Er zijn nog alternatieven bestudeerd om er een vliegveld voor burgerluchtvaart van te maken. Het is mislukt en veel mensen waren er rouwig om.

Waarom? De vliegtuigen die hier vlogen, maakten een verschrikkelijk kabaal. Om over de uitstoot van vieze stoffen maar te zwijgen. Nu is het hier heerlijk stil en wordt het voormalige vliegveld omgebouwd tot natuurgebied. Meer geluk kun je niet hebben. Ik herinner mij het kabaal van de F16’s die bij Soesterberg vlogen. Met de rust die er nu heerst is het bijna niet meer voor te stellen.

Wij genieten van de bossen waar we doorheen fietsen en zo ook op heel geheime plekjes komen. De wachthuisjes langs de weg, waar vroeger dienstplichtigen de wacht hielden, zijn nu leeg. Een enkele bezoeker waagt zich eraan om te gaan kijken. Wij fietsen door over het mooie fietspad in de richting van Oldenzaal.

Alles nog een beetje onwennig, dwars over de landingsbanen en langs de grote hangars. Alles om de Russen buiten te houden. Nu is het hier heerlijk rustig en hoop dat alle dagjesmensen die hier nu fietsen ook dat gevoel hebben. Wat een fantastisch besluit om dit herrieterrein weer terug te geven aan de natuur.

17 januari 2017

Zintuiglijke vergelijkingen

De vroege notities van Konstantin Paustovski in dagboeken en brieven, laten een zeer poëtisch taalgebruik zien. De zintuiglijkheid staat centraal in de vergelijkingen die hij maakt in Goudzand. Het is een beeldspraak die je vangt en die op geen enkel moment gekunsteld overkomt.

Hierbij ook alle lof voor de vertaler Wim Hartog. Hij weet in zijn vertaling heel treffend het Russisch om te zetten in het Nederlands. Je voelt nooit de taal in de weg staan in de vergelijkingen.

Zoals het moment waarop Paustovski schrijft over de eenzame stad Joezovska waarin hij tijdens de Paasdagen verblijft:

Ik ben helemaal alleen achtergebleven in dit grote, voor de feestdagen leeggelopen hotel. Doodse stilte alom. Vuurgloed boven de fabrieken, zwarte straten, in de nachten ritselt regen tegen de ramen, in de achtertuinen janken honden en zeurt een trage, effen wind. Er schuilt iets dofs, ondoordringbaars, lugubers in deze vochtigem mistige nachten, net nachtmerries van Goya. (75/77)

Konstantin Paustovski weet in deze vergelijkingen en vermenging van zien en horen, prachtig de eenzaamheid te treffen. Dat hij hierbij enerzijds de natuur en anderzijds zijn eigen gevoel meeneemt, is bijna vanzelfsprekend, maar je leest dit bijna nooit bij een schrijver. Voor Konstantin Paustovski hoort dit bij elkaar. Hij pakt je met dit taalgebruik dat zweeft tussen poëzie en proza in.

Konstantin Paustovski: Goudzand, Verhalen, dagboeken en brieven. Samengesteld en vertaald door Wim Hartog. Amsterdam: Uitgeverij van Oorschot, 2016. ISBN: 978 9028 261 228. Prijs: € 34,99. 670 pagina’s.Bestel

16 januari 2017

Overleven door de herinnering

De verzameling brieven en verhalen van Konstantin Paustovski begint in de Eerste Wereldoorlog. De Russische schrijver werkt als hospitaalsoldaat op een ambulancetrein. De trein rijdt door het oorlogsgebied om gewonde soldaten op te halen. Hier ontmoet hij zijn latere vrouw Katja. Zij is zuster van barmhartigheid.

De heftige en indrukwekkende gebeurtenissen in de oorlog, lopen als een rode draad door het verhaal. Op een uiterst treffende manier weet Konstantin Paustovski de verschrikkingen die hij hoort en ziet vanuit de trein te verwoorden. Je leest dat hij in de overlevingsstand staat en beseft hoe iemand zijn gedachten verplaatst uit het hier en nu. Alleen zo kun je overleven. De dromen waaruit hij ontwaakt bewijzen dit:

Ik ben net uit een korte, vreemde droom ontwaakt. Ik ben al bijna vergeten waar die over ging. Als ik mijn geheugen inspan, herinner ik mij nog vaag een brede, hete straat, een donkere nacht, een doorzichtigheid van lichten, het ruisen van een kastanje. Het is een slaperige straat, overspoeld door een tere stilte – een soort zwijgen van de sterren – waarin mijn stappen galmend weerklinken en ik ben ervan doordrongen dat hier ergens heel dicht bij de zee ligt te ademen. De lente is naar de zee toe gestroomd. En in het ruisen van de bladeren, in de warme wind, in het roezemoezen van de zee en de nacht, in alles bespeur ik jouw nabijheid en zie ik je ogen. (53)

Pure poëzie in de meest zuivere vorm. Het leest als een gedicht deze droom. De zintuigelijke waarneming vermengt met de gedachten en de duiding. Wat een betoverende beeldspraak lees ik in dit fragment. Niet alleen een liefdesverklaring, maar veel meer. Een ontsnapping uit de verschrikkingen van de oorlog. De verteller verbergt zich in de belofte van de liefde. Zijn liefde voor Katja houdt hem op de been. Het maakt de oorlog om hem heen niet minder erg, maar hij weet er wel door te overleven.

Konstantin Paustovski: Goudzand, Verhalen, dagboeken en brieven. Samengesteld en vertaald door Wim Hartog. Amsterdam: Uitgeverij van Oorschot, 2016. ISBN: 978 9028 261 228. Prijs: € 34,99. 670 pagina’s.Bestel

15 januari 2017

Howells Collegium Regale

Dé ontdekking van de afgelopen weken is wel de cd met koormuziek van Herbert Howells (1892 – 1883). De leidraad van de door Hyperion uitgebrachte cd door het Trinity College Cambridge Choir is Howells Collegium Regale. Dit is de standaard liturgie voor een Engelse communieviering. Howells heeft hierbij wel zowel de liturgie voor in de morgen en in de avond gehanteerd.

Howells schreef deze op een bijzonder moment: midden in de Tweede Wereldoorlog. Hij verving in die periode de organist van het St. Johns’ College. Het intellectuele klimaat in Cambridge stimuleerde hem om de muziek bij het Collegium Regale te schrijven. Het is indrukwekkende kerkmuziek geworden die boven veel andere (Engelse) muziek uitsteekt. Waarbij het orgel uitblinkt en echt in samenspel met het koor klinkt, als onderdeel in plaats van als begeleidingsinstrument.

Jubilate

De opening van de cd met de morgenzang Jubilate. De tekst is van psalm 100 en bejubelt God. Een vreugdevoller begin is niet mogelijk. Het is prachtig om dit lied te horen in de nieuwe uitvoering. Heel overtuigend en sterk. Zeker ook door de ruimtelijke werking waar het is opgenomen: in de Coventry Cathedral. Een betere plek is voor deze moderne, (na)oorlogse muziek niet denkbaar.

Wat onmiddellijk opvalt, is de sterke dynamiek die Howells in het werk brengt. De muziek sleept je door alle emoties heen, slingert van luid tot nauwelijks hoorbaar. Daarmee sluit hij heel direct aan op de tekst. Aan het einde van Jubilate is de combinatie met de Orchestral Trumpet 8′, hier klinkend als de tuba, hét soloregister en luidste register op een Engels orgel.

Muziek om echt van te genieten. De kern wordt gevormd door de muziek rond de Office of the Holy Communion, de eigenlijke dienst. De rest van de cd sluit hier heel mooi bij aan en zou zo de samenstelling van een Evensong kunnen zijn. Zeker ook omdat de liederen die buiten het Collegium Regale vallen, erg mooi en passend gekozen zijn. Neem het lied “I love all beauteous things” op tekst van Robert Bridges.

“I love all beauteous things”

Prachtige muziek, waarbij ook hier Howells de tekst op de voet volgt en prachtig weet te grijpen in de muzikale uitdrukking. Het ritme van de tijd weerklinkt in de opening en slingert door het hele muziekstuk heen. Hoe kun je mooier een gedicht omzetten in muziek bij deze tekst?

And man in his hasty days
Is honoured for them.

De schepping van dit muziekstuk sluit hier naadloos op aan. De klimmende mannenstemmen die afgewisseld worden door de hoge, dalende vrouwenstemmen. Daarbij een eindakkoord in kwintligging. Schitterend. Kippenvel gewoon…

Nunc Dimittis
De herhaling van motieven zoals in het Nunc Dimittis, het 2e lied dat in de avondviering gezongen wordt. Het maakt dit lied heel overtuigend en neemt de luisteraar mee. Tekst en muziek volgen elkaar op de voet en de woorden worden treffend in muziek omgezet. De herkenning en werking van de harmonieën maken het tot een toegankelijk werk dat meteen eigentijds is. Een prestatie die Howells tot een heel bijzondere componist maakt.

Daarbij geldt ook dat de uitvoering door Trinity College Choir Cambridge onder leiding van Stephen Layton. Hij weet hierbij de muziek van Howells heel overtuigend tot klinken te brengen. Het gaat met een hoge mate van sensitiviteit. Net als de keuze om de cd af te sluiten met het Te Deum, het openingslied voor de ochtenddienst. Met dezelfde vreugde als waarmee de cd opent, eindigt deze.

Een geniale vondst, die je als luisteraar extra blij achterlaat en bijna oproept om de cd meteen weer opnieuw te draaien. In combinatie met de ruimte waarin het is opgenomen, krijg je hiermee een sfeer die alleen bij een Evensong in een Engelse kathedraal is te evenaren…

14 januari 2017

Goudzand

Het is misschien wel het mooiste boek dat ik in 2016 las, Goudzand van de Russische schrijver Konstantin Paustovski. Ik heb 2 van zijn boeken in mijn boekenkast staan, maar dit boek dat ik geleend heb van de bibliotheek, haalt mij over aan zijn oeuvre te beginnen. En wat voor een oeuvre is het!

Konstantin Paustovski heeft van de nood een deugd gemaakt. Hij wordt omringd door de wereldgeschiedenis. Goudzand begint met de Eerste Wereldoorlog en loopt via de Russische revolutie en al het gedoe van onteigening en de alleenheerschappij van Stalin, zo de Tweede Wereldoorlog in. Het zijn niet deze gebeurtenissen, maar het vormt wel de leidraad van het krachtige oeuvre van Konstantin Paustovski.

Paustovski vertelt zijn levensverhaal dat begint in de Oekraïne. Hij doorloopt het gymnasium in Kiev, al onderbreekt hij hem diverse malen omdat hij het schoolgeld niet op tijd betaalt. De universiteit komt op hem over als een gevangenis, waardoor hij een zwervend leven gaat leiden.

Ik werd bevangen door levenshonger, begon een zwervend leven te leiden en had daarbij veel verschillende baantjes. Toen de oorlog uitbrak was ik tramconducteur in Moskou. Ik werd ontslagen omdat gewonde soldaten van mij gratis mee mochten. (9)

Dat schrijft Paustovski in zijn inleiding. Hij stelt dat je door reizen en trekken in staat bent om een tijdperk te doorgronden en te doorvoelen. Zo weet hij je ook in zijn aantekeningen te vangen. Het zijn brieven, dagboekaantekeningen, journalistieke stukken en literaire verhalen waarmee Konstantin Paustovski je pakt. Het is een imposant en dik boek dat een levensverhaal is, maar leest als een roman. Wat is dit een indrukwekkend boek.

Konstantin Paustovski: Goudzand, Verhalen, dagboeken en brieven. Samengesteld en vertaald door Wim Hartog. Amsterdam: Uitgeverij van Oorschot, 2016. ISBN: 978 9028 261 228. Prijs: € 34,99. 670 pagina’s.Bestel

13 januari 2017

Pizza van gisteren - #fietsvakantie

Het tafereel ’s ochtends: we pakken de tent in. Dit keer doen we dat voor de eerste keer. We moeten nog zoeken naar een prettige en snelle werkwijze. Zodoende vertrekken we vrij laat, niet al te lang voor het middaguur.

We fietsen langs het Twentekanaal naar Delden, waar we gisteren ook doorheen reden. Verder naar Hengelo, waar we nog bij de Action iets willen halen: een stekkertje dat ik vergeten ben om mijn telefoon op te kunnen laden. Ik ben er extra blij mee en tevreden rijden we door. De richting van het centrum.

We fietsen door Tuindorp ’t Lansink, langs de zwemvijver waar we kinderen een duik in het water zien nemen. Via het centrum, de indrukwekkende verbouwde fabrieken in Hart van Zuid, waar ik tijdens mijn krantentijd regelmatig kwam. Als we naar Oldenzaal willen fietsen, wordt ons de weg belet: een omleiding.

Ik vrees het ergste: omleidingen zorgen bijna altijd voor dwalen. Als een wegwijzer ons de verdere rit over de Oldenzaalse straat verbiedt, slaan we af. Wonder boven wonder komen we precies in de straat waar we moeten zijn. We fietsen nu aan de kant van Hengelo waar het Vliegveld Twente vroeger voor veel geluidsoverlast zorgde.

Nu heerst er de stilte en oogt alles zo heerlijk landelijk. We kiezen hier de plek om lekker te lunchen. Het belooft een ontzettend lekkere lunch te worden: de koude pizza met kaas van gisteren. We smullen hem op en sluiten af met een krentenbol als toetje. Wat is dit lekker!

10 januari 2017

Omwolkt door engeltjes - De Lairesse in Rijksmuseum Twenthe

De entree begint mooi. Het krachtig en effectief gebruik van blauw en rood, raken mij. Ik kan erg genieten van de mooie welvingen in de gewaden. De Lairesse verstaat daarin zeker zijn vak. De kleuren rood en blauw schieten uit de doeken en trekken je het schilderij in.

Wel worden de composities omwolkt door engeltjes, kleuters en peuters met volle billen en krulletjeshaar. Het symboliseert de zuiverheid, het pure en volmaakte. De billen ogen ook heel realistisch, de kleur op de blos laat echt een ideaal zien: gezonde, weldoorvoede mensen. De werkelijkheid was in die tijd natuurlijk anders.

Daarnaast is er een mooie verzameling reliëfs te zien. Grote schilderijen die allegorieën uitbeelden en op beelden lijken. Ze hingen in de huizen van de Amsterdamse elite. Net als het indrukwekkende plafond, dat hier nu aan de muur hangt en daarmee en bedrieglijk effect op je heeft.

Alleen mis ik in de composities een duidelijk verhaal. Het zijn zorgvuldig geconstrueerde schilderijen, in een wolk van engelen en andere fantasie. Hierbij verliezen de hoofdpersonen op de schilderijen hun zeggingskracht. Het blijft bij vlakke wezens waarbij je het alledaagse verhaal niet haalt.

Een schilderij als Jezus in de tempel, waarbij Simeon de baby Jezus vasthoudt, is qua compositie lang niet zo spannend als het gelijknamige schilderij van Rembrandt. De halfblinde Simeon die omhoog kijkt in de richting van de wolk van Cherubijnen. Maria die erbij staat in een prachtige blauwe omslagdoek. Het blijft allemaal best statisch en verliest kracht in het verhaal.

De techniek is zeker overweldigend. Het is te mooi om waar te zijn en daarmee geeft deze tentoonstelling ook meteen het antwoord waarom De Lairesse veel minder bekend is dan Rembrandt of Jan Steen. Zij houden het bij het alledaagse, vluchten niet in een klassieke wereld die vooral bedoeld is om chique te doen. De Lairesse staat echt in dienst van zijn opdrachtgevers. Hij streeft een ideale wereld na die hij verbeeldt in zijn schilderijen.

De orgelluiken van De Lairesse laten een heel andere schilder zien. Door de grote kijkafstand is dit schilderij op de houten luiken veel grover opgezet. De bloemen zijn grof gestreken en de gezichten ogen ruwer. Het is daarmee best bijzonder om de luiken van dichtbij te bekijken. Ze laten een andere kant zien van deze schilder. Veel minder poeha en directer, ruwer. Mooi om deze compositie te zien tegenover al het weelderige en opgesmukte van zijn andere werken.

09 januari 2017

De Lairesse in Rijksmuseum Twenthe

Het Rijksmuseum Twenthe in Enschede. Het staat al lange tijd op mijn lijstje. Ik woonde er niet zo ver vandaan, in Almelo. Later op de camping bij Delden bezocht ik het museum evenmin. Deze week bezoeken we voor het eerst het grote museum in Twente. Het bezit een mooie collectie en biedt eveneens mooie wisseltentoonstellingen.

De orgelluiken van het Westerkerk-orgel in Amsterdam wilde ik wel van dichtbij zien, daarom bezoeken we de expositie “Eindelijk! De Lairesse”. Een overzichtstentoonstelling van het werk van deze grote schilder uit de Gouden Eeuw. Vergeten terwijl hij in zijn tijd gelijk stond met Rembrandt van Rijn.

Ik denk dat er een relatie is tussen Gerard de Lairesse (1640 – 1711) en Twente. Dat hij hier een oorsprong zou hebben. Maar dat is helemaal niet zo. De relatie tussen de schilder en de tentoonstelling is Bob van den Boogert. Hij heeft zich van harte ingezet om de tentoonstelling te realiseren. Helaas heeft hij het niet met eigen ogen mogen zien, hij overleed plotseling in het voorjaar van 2015.

Het is zeker indrukwekkend om de 60 schilderwerken van Gerard de Lairesse hier bij elkaar te zien. Zijn compositie en kleurgebruik verschilt wezenlijk van Hollandse meesters als Frans Hals. Hij heeft een heel eigen stijl, verwijst hierbij heel sterk naar de klassieke oudheid en de bijbehorende verhalen.

Duidelijk bedient hij de Amsterdamse, nieuwe elite. Op zoek naar een eigen identiteit waarin de klassieken duidelijk als grote inspiratie gelden. De verhalen met Endymion, Venus en Mercurius in de hoofdrol. Allegorieën, overgoten van de engelen, kleine kinderen en weelderige vrouwen.

Het zijn allemaal beelden waar Rembrandt een andere draai aan zou geven. De stijl en compositie van De Lairesse doet sterker denken aan een Vlaamse schilder als Rubens. Het verraadt misschien zijn afkomst. Hij komt uit Luik – al is dat geen Vlaanderen – en wordt door een steekpartij met 2 zusters gedwongen zijn geboortestad te verlaten. In Amsterdam komt hij terecht en zijn klassieke stijl bevalt goed onder de burgerij van de hoofdstad.

Morgen het vervolg van dit museumbezoek: Omwolkt door engeltjes

 

08 januari 2017

Belemmeringen bij het lezen - #50books vraag 2

Wat weerhoudt mij om te lezen? Het zijn teveel dingen die tegenwerken, maar de grootste bedreigingen zijn wel mijn mobiele telefoon en internet. Ben ik aan het typen, dan biedt elke gedachte wel een website en voor je er erg in hebt, verdwaal je in de informatie. Allemaal zinloos en heel tijdrovend.

Het is dan ook heerlijk om echt te lezen. Ongestoord en helemaal verdiept in het boek. Dat is het lekkerste effect van het lezen. Dat lijkt ergens nog het meest op dromen: helemaal weggezonken in het verhaal waarbij je vergeet waar je bent en zelfs wie je bent.

Dat effect heb ik soms ook bij het schrijven. Als internet niet teveel afleiding geeft en de concentratie in opperste vorm is. Niet afgeleid door mijn omgeving en mijn innerlijk, maar helemaal in het onderwerp zittend. Dat zijn ook de leukste blogs, artikelen, verhalen of gedichten om te schrijven. Het lukt alleen te weinig, misschien dat ik voor mijzelf ook te streng ben hierbij.

Verder drukken allerlei verplichtingen zich op. Als ik thuis ben, de was, honden uitlaten of gezellig met het gezin televisie kijken. Allemaal dingen die ook waardevol zijn en waardoor ik niet kan lezen. Als het boek spannend genoeg is, dan probeer ik de dingen die moeten, uit te stellen zodat ik zoveel mogelijk kan lezen.

Niet altijd leuk omdat de dingen die moeten weer veel stress opleveren. Zeker nu met de bouw van ons kleine huis. Dan moet er meer gebeuren, terwijl de vrije tijd met een voltijdse baan al zo gering is…

#50books

De leesvraag #50books is een initiatief van Peter in 2013. Martha nam het in 2014 over en in 2015 ging Peter zelf weer verder. Dit jaar neemt Martha het weer over. Vanaf de eerste vraag doe ik regelmatig mee. Naar overzicht van alle vragen.

07 januari 2017

Heer van de vliegen - #nederlandleest

William Goldings roman Heer van de vliegen is een sociaal experiment en kan wedijveren aan televisieseries als Expeditie Robinson. Het uitgangspunt van William Goldings roman is een groep jongeren. Ze stranden op een onbewoonbaar eiland en moeten zien te overleven.

Heer van de vliegen is een aangrijpend verhaal over kinderen. Het refereert rechtstreeks naar de ‘grote mensen’-wereld. Een groep oudere en jongere kinderen belandt op een onbewoond eiland na een vliegtuigongeluk. De jonge kinderen moeten eigenlijk opgevangen worden door de oudere kinderen. Het draait om overleven, maar in plaats daarvan splitst de groep zich met alle gevolgen van dien.

De held van het verhaal is Piggy. Hij is de enige die niet met zijn echte naam wordt genoemd, maar hij heeft wel kijk op de zaak en realiteitszin. Terwijl de rest zich verliest in naïef gedrag, wijst hij steeds op hoe ze moeten overleven en wat ze eraan kunnen doen om te worden opgemerkt door voorbij varende schepen.

De drift van de groep jagers om de varkens op het eiland te pakken en op te peuzelen, staat symbool voor de meedogenloze manier waarmee ze onder aanvoering van Jack, Piggy aanpakken:

Ze ontdekten een biggetje dat verstrikt zat in een gordijn van lianen en zich in uiterste doodsangst tegen de elastische strengen wierp. Het gekrijs van het biggetje was ijl, snerpend en doordringend. De drie jongens renden naar voren en met een zwierig gebaar trok Jack opnieuw zijn mes. Hij hief zijn arm. De beweging werd onderbroken, het biggetje bleef krijsen, de lianen bleven schudden, en het lemmet bleef glinsteren aan het uiteinde van een knokige arm. (39)

Het boek komt op mij over als een sociaal experiment waarbij de verteller bedenkt hoe een groep jongeren zich zou gedragen als ze in zo’n situatie terechtkomen. Hij beschrijft het heel realistisch en gedetailleerd in Heer van de vliegen. De kinderen gedragen zich als volwassenen en daarmee benadrukt de verteller juist dat volwassenen zich als kinderen gedragen.

De Heer van de vliegen is een gespitste zwijnenkop waarop vliegen zitten. De kop vormt het geweten van de groep die eigenlijk geen geweten heeft. In plaats van met elkaar te proberen overleven, splitst de groep zich en maakt ruzie met elkaar. De ene groep wil de andere groep overheersen.

Het levert alleen maar ellende op. Terwijl het al zwaar genoeg is op het eiland, zijn ze elkaar aan het afmaken. Ik kon bij het lezen mijn gedachten niet losmaken van de echte, grote mensen wereld. Waarom bezorgen we elkaar zoveel ellende, terwijl we elkaar zo hard nodig hebben.

De held Piggy wacht een gruwelijk lot. Zijn dikke figuur, astma en slechtziendheid zijn mikpunt van spot. Eerst van iedereen, later draait de eigenlijke leider wel bij. Maar dan is er een andere leider opgestaan die het wil overnemen. Piggy moet het hierbij ontgelden en dat wekt erg veel boosheid op. Waarom moet deze jongen zo worden vernederd, terwijl hij de slimste is van allemaal?

De vraag is het antwoord.

William Golding: Heer van de vliegen. Oorspronkelijke titel: Lord of the Flies, 1954. Vertaald door Harm Damsma en Niek Miedema. Voorwoord: Özcan Akyol. Nawoord: Roderik van Grieken. Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek, 2016. 232 pagina’s. ISBN: 978 90 5965 388 7. Boek cadeau van de Openbare Bibliotheek, ter gelegenheid van Nederland Leest 2016.

06 januari 2017

Natuurgebied - #fietsvakantie

Het gebied waar ik eigenlijk nooit kwam in de tijd dat we hier op de camping stonden. Ik heb hier ongeveer overal gehold op mijn trainingen voor de marathons, maar hier heb ik nooit bij stilgestaan. Apart om te zien dat dit hele gebied rond de snelweg is omgevormd tot een natuurgebied.

Het is De Doorbraak een ecologische verbindingszone dwars door het Twentse landschap. In de tijd dat wij uit Almelo vertrokken, werd er hard gewerkt aan de realisatie van deze beek. De beek is gemaakt om de afwatering beter te regelen. Hierbij is het gebied ook aantrekkelijk gemaakt voor watervogels en andere dieren.

De vogels lijken zich weinig aan te trekken van de verkeersdrukte die achter de geluidsschermen voorbij raast. We moeten ervoor een eind afzakken van de verhoogde weg naar beneden. 2 dames loopt er met een loslopende hond. Ze lijken geen acht te slaan op het dier dat midden op het pad staat, zodat wij er omheen moeten lopen.

Iets verderop hebben wij ons trouwfeest gevierd bij Restaurant ’t Maatveld bij het Tusveld. Een locatie met veel vergane glorie, maar waar we een prachtig feest hebben gehad. Ons hondje Sientje logeerde iets verderop, net als mijn ouders die aan het aangrenzende vriendenhuis sliepen.

Nu ik hier zo tuur door het smalle lensje dat we als verrekijker hebben meegenomen, geniet ik van het water en de vogels. Er zijn er niet zoveel, maar het uitzicht op de beek is mooi. We klimmen even later weer het talud op naar onze fietsen. Over het zandpad lopen de 2 dames met hun loslopende hond. De vogels lijken zich net zo weinig aan te trekken van de hond als de dames.

 

03 januari 2017

Alle gelezen boeken in 2016

In 2016 ben ik dapper doorgegaan met het lezen van een boek per week. Een mooi initiatief van de openbare bibliotheek, waar ik onbewust al aan meedoe. Of ik het dit jaar ga halen, weet ik niet. Ik ben namelijk erg druk met ontspullen en mijn nieuwe, kleine huisje. Zo merk ik dat al in de eerste dagen van het nieuwe jaar. Ik ben vrij, maar ik ben erg druk met opruimen en plannen maken voor ons houten huisje.

De boeken die ik in 2016 las, heb ik niet altijd verwerkt in een blog. Het is best arbeidsintensief merk ik om elk boek uitvoerig te beschrijven in een blogje. Sommige blogs komen nog binnenkort. Zoals de laatste paar boeken die ik las.

Ruim een boek per week 2016

  • Jan Wolkers: Dagboek 1969: Genieten van de dagboeken van Jan Wolkers. De tijd dat hij Turks fruit schrijft.
  • Owen Sheers: Ik zag een man: Spannend verhaal dat we lazen bij Een perfecte dag voor literatuur.
  • R.W.B. Lewis: Dante Alighieri: De biografie van een bijzondere schrijver.
  • Christophe Vekeman: Hotel Rozenstok
  • Gerrit Komrij: Brieven uit Alvites: Genieten van de brieven en artikelen die Gerrit Komrij vanuit Alvites schreef. Duidelijk niet een gelukkige periode in zijn leven.
  • Nanda Roep: Dik, druk en dronken
  • Gerrit Komrij: Over de bergen: De roman waarin Gerrit Komrij op een innemende wijze schrijft over zijn eerste periode in Portugal.
  • Anne-Gine Goemans: Honolulu King: Bijzonder verhaal over een onderbelicht stukje van de geschiedenis.
  • Jeroen Blokhuis: Place Lamartine: Bijzondere historische roman over Vincent van Goghs verblijf in Frankrijk
  • A.F.Th. van der Heijden: De ochtendgave: Van der Heijden laat zien dat hij een prachtige historische roman kan schrijven.
  • Hendrik Groen: Zolang er leven is: Het 2e jaar van Hendrik Groen in het bejaardentehuis.
  • Tessa Leuwsha: Fansi’s stilte, Een Surinaamse grootmoeder en de slavernij: Hoe Tessa Leuwsha de geschiedenis van haar familie achterhaalt. De slavernij is helemaal niet zo ver weg.
  • Jelle Brandt Corstius: As in tas: Jelle fietst met de as van zijn overleden vader naar de Middellandse Zee.
  • Esther Gerritsen: Broer. Boekenweekgeschenk.
  • David van Reybrouck: Zink. Boekenweekessay.
  • Ilja Leonard Pfeijffer: Brieven uit Genua: Een schrijver die wel erg vervuld is van zichzelf, schrijft aan zichzelf en de mensheid.
  • A.F.Th. van der Heijden: De helleveeg: prachtig portret van tante Fientje Poets, deel 5 in de reeks De tandeloze tijd.
  • Gerard van Emmerik: De nieuwe Kratz: Gelezen voor de leesclub voor bloggers, Een perfect dag voor literatuur.
  • Mensje van Keulen: Schoppenvrouw: Het verhaal hoe een moeder een monster heeft voortgebracht. Gelezen voor de blogleesclub.
  • Corine Nijenhuis: Een vrouw van staal: Bijzondere biografie van een binnenvaartschip. Een verhaal waarin je Nederland van de andere kant ziet.
  • Maarten Biesheuvel: De weg naar het licht: Heerlijke verhalen van een rasechte verhalenschrijver.
  • Joachim Meyerhoff: Ach, deze leegte, deze verschrikkelijke leegte: Het vervolg op Wanneer wordt het eindelijk weer zoals het geweest is. En wat voor een vervolg…
  • Paul Theroux: Het diepe Zuiden: De treinreiziger Paul Theroux pakt de auto op weg naar het Zuiden.
  • Basje Bender: Brussel: Debuut dat we lazen bij de leesclub Een perfecte dag voor literatuur.
  • Abdelkader Benali: Brief aan mijn dochter: Hoe Abdelkader Benali zijn dochter moed inspreekt.
  • Elena Ferrante: Wie vlucht wie blijft: Kun je midden in een reeks duiken?
  • Bert Natter: Goldberg: Hoe Bert Natter in de historie van Dresden duikt en de biografie van de man achter Bachs beroemde variaties.
  • A.F.Th. van der Heijden: Advocaat van de hanen: Deel 4 van De tandeloze tijd en wat voor een meesterwerk.
  • Bruce Chatwin: In Patagonië: Reisverhaal waarbij Bruce Chatwin op zoek gaat naar het verhaal van een oud oom.
  • Paul Theroux: Hotel Honolulu
  • Ellen Deckwitz: Olijven leren lezen: Hoe lees je poëzie. Inspirerende leeswijzer van een rasdichter!
  • Norman Lewin: Reizen in Indonesië
  • Max Dendermonde: De wereld gaat aan vlijt ten onder: Bestseller die mij wel erg tegenviel.
  • Herman Brusselman: Zeik en de moord op de poetsvrouw van Hugo Claus: Is Brusselman wel een schrijver van een goeie crimi?
  • Jan Wolkers: De doodshoofdvlinder: Mooi portret van een uiterst autoritaire vader.
  • Tineke Aarts: Familiebezit: Een prachtige roman die speelt in Frankrijk, herlezen.
  • Tineke Aarts: Marguerite: Het lang verwachte vervolg van een roman waar ik nog steeds over wil bloggen. Ook omdat ik zo trots ben dat ik op de achterflap sta!
  • Renate Dorrestein: Weerwater: Roman waarin mijn stad een hoofdrol speelt. Doet sterk denken aan de sfeer van Kurt Vonnegut.
  • Umberto Eco: De naam van de roos: Eindelijk! En wat voor een boek is het…
  • Gennaro Pepe: De Man & de Schreeuw: Erg pocherig geschreven autobiografie van de Damschreeuwer.
  • Jan Wolkers: Brieven aan Olga: Prachtige, intieme brieven die Wolkers schreef vanuit Parijs en die de oorsprong van zijn schrijverschap vormen.
  • Lidewijde Paris: Hoe lees ik? Ja, hoe lees ik eigenlijk?
  • Laura Broekhuyzen: Winter-IJsland: Mooi portret van IJsland, je zou er zo gaan wonen, maar dan wel alleen in de zomer…
  • Ron de Beuje en Anja Krabben: Napoleon in Nederland: Hoe de keizer meerdere keren Nederland bezocht.
  • Afred Birney: De tolk van Java: Roman hoe Indo’s hun geschiedenis een plek proberen te geven.
  • André Platteel: Net veertien: Wolkeriaanse roman over 2 broers.
  • Jip Louwe Kooijmans: De stadsvogelaar en andere verhalen: Elke liefhebber van vogels kan echt van deze verhalen genieten.
  • Lotte en Stine Jensen: Zussenboek: Voor iedereen met of zonder zus.
  • Dolph Cantrijn: Nederland rond in 80 dagen, wandeldagboek: Inspirerend verslag van hoe je je eigen pelgrimage kunt maken.
  • Nelleke Noordervliet: Aan het eind van de dag: Een politicus krijgt de vraag of ze wil meewerken aan haar biografie.
  • William Golding: De heer van de vliegen: Een bijzonder experiment dat Golding omzet in literatuur.
  • Konstantin Paustovski: Goudzand, verhalen, dagboeken en brieven: Wat een boek en wat een schrijver! Ik heb genoten. Hèt boek van 2016 wat mij betreft.
  • Karin Giphart: Gijzelaar: Een verhaal dat van mij korter mocht, maar mooi door mijn hoofd bleef spoken. Dat is best een compliment.
  • Edna Ferber: Het purperen land: Een innemende roman met zoon Dirk als contrast tegen de ijzersterke vrouw Selina Dejong. Blog volgt eind januari bij de leesclub Een perfecte dag voor literatuur.
  • Barbara Pavinati: Een stadse in de Achterhoek: Bundeling van blogs waarbij ik de belofte kreeg van een antwoord…

02 januari 2017

Ganzenbord

Op de cover van Karin Gipharts roman De gijzelaar prijkt een traditionele afbeelding van het binnenste van een ganzenbord. Het ganzenbord vormt een element in de roman. Niet alleen omdat de verteller je als lezer regelmatig een paar stappen terug zet. De verteller verwijst een aantal keren expliciet naar dit oud-Hollandse bordspel.

Hoofdpersoon Jowi heeft het spel in een hoek van haar werkkamer staan:

Het was niet alleen een simpel kinderspelletje, het stond ook voor het levenspad van de mens, de innerlijke reis die men aflegt. Een potje met een cliënt spelen werkte niet alleen ontspannend, het hielp ook om via symbolen hun traumatische ervaringen zichtbaar en bespreekbaar te maken: een doolhof, een doornstruik, een put. Het ging niet om slechts één gebeurtenis, maar om de hele reis. (111)

Later komt de verteller terug in de herinnering van Jowi. Ze heeft een test gedaan bij de Scientology. Haar moeder brult dat ze is ingelijfd bij een sekte. Terwijl het voor Jowi een les is om haar beroepskeuze definitief te maken. Ze gaat psychologie studeren.

Haar vader heeft niet veel te vertellen, hij zegt dat hij is aangevallen door een gans. Als moeder bijval probeert te krijgen bij vader over haar zorgen om haar dochter, zegt hij dat iedereen hoort wat hij begrijpt. Bij dit alles gakt Jowi als een gans.

Dochter vindt na de hele gebeurtenis dat haar moeder hulp moet zoeken. Het beeld van de gans haalt de verteller weer aan. Zo is in De gijzelaar de ganzencirkel rond en het spel uitgespeeld.

Karin Giphart: De gijzelaar. Amsterdam: Nieuw Amsterdam Uitgevers, 2016. ISBN: 978 90 468 2133 6. Prijs: € 17,99. 208 pagina’s. Bestel

Een perfecte dag voor literatuur

Dit is mijn tweede bijdrage over de roman De Gijzelaar van Karin Giphart. We lazen dit boek vorige week donderdag bij Een perfecte dag voor literatuur van notjustanybook.nl. Lees de bijdragen van anderen in de reacties.

01 januari 2017

Leesuitdagingen voor 2017 - #50books vraag 1

De eerste dag van het jaar en meteen de eerste boekenvraag van het jaar, verzorgd door Martha. Ze neemt het stokje over mij en ik ben ontzettend blij dat de wekelijkse vraag blijft bestaan. Of ik altijd kan meedoen, hangt van veel dingen af. Zoals de bouw van het kleine huis waarvan volgend jaar voornamelijk in het teken zal staan.

Daar ligt ook mijn leesuitdaging. Kan ik nog wel blijven lezen wat ik nu lees? Ik zit nu ongeveer op een boek per week. Vorig jaar heb ik in totaal 54 boeken gelezen. Ik heb ervan genoten. Vooral voor het slapen gaan lees ik zeker een halfuurtje dagelijks en ik probeer elke ochtend net zo lang te lezen.

Of ik dat aantal weer zal halen, hangt van veel dingen af. Ik blijf het wel proberen omdat het mij veel rust brengt. Tegelijkertijd zal het jaar vooral in het teken staan om mijn boekenbezit terug te brengen. Er moet zeker de helft van mijn huidige boekenverzameling de deur uit. Ik ben bezig om een deel bij Catawiki te veilen.

Verder zal ik op mijn blog regelmatig aandacht vragen voor boeken die ik te koop aanbied. Misschien organiseer ik een uitverkoop waarbij vrienden en belangstellenden mogen langskomen. Zo hoop ik met minstens de helft van het aantal boeken dat ik nu heb te krijgen. En wie weet, krijg ik de smaak te pakken…

Daarom geen hard voornemen, meer een poging te blijven lezen wat ik nu lees. Wel wil ik doorgaan met het lezen van Dantes Goddelijke komedie. Het plezier in het lezen staat voor mij voorop. Het moet leuk blijven…

#50books

De leesvraag #50books is een initiatief van Peter in 2013. Martha nam het in 2014 over en in 2015 ging Peter zelf weer verder. Dit jaar neemt Martha het weer over. Vanaf de eerste vraag doe ik regelmatig mee. Naar overzicht van alle vragen.