10 januari 2017

Omwolkt door engeltjes - De Lairesse in Rijksmuseum Twenthe

De entree begint mooi. Het krachtig en effectief gebruik van blauw en rood, raken mij. Ik kan erg genieten van de mooie welvingen in de gewaden. De Lairesse verstaat daarin zeker zijn vak. De kleuren rood en blauw schieten uit de doeken en trekken je het schilderij in.

Wel worden de composities omwolkt door engeltjes, kleuters en peuters met volle billen en krulletjeshaar. Het symboliseert de zuiverheid, het pure en volmaakte. De billen ogen ook heel realistisch, de kleur op de blos laat echt een ideaal zien: gezonde, weldoorvoede mensen. De werkelijkheid was in die tijd natuurlijk anders.

Daarnaast is er een mooie verzameling reliëfs te zien. Grote schilderijen die allegorieën uitbeelden en op beelden lijken. Ze hingen in de huizen van de Amsterdamse elite. Net als het indrukwekkende plafond, dat hier nu aan de muur hangt en daarmee en bedrieglijk effect op je heeft.

Alleen mis ik in de composities een duidelijk verhaal. Het zijn zorgvuldig geconstrueerde schilderijen, in een wolk van engelen en andere fantasie. Hierbij verliezen de hoofdpersonen op de schilderijen hun zeggingskracht. Het blijft bij vlakke wezens waarbij je het alledaagse verhaal niet haalt.

Een schilderij als Jezus in de tempel, waarbij Simeon de baby Jezus vasthoudt, is qua compositie lang niet zo spannend als het gelijknamige schilderij van Rembrandt. De halfblinde Simeon die omhoog kijkt in de richting van de wolk van Cherubijnen. Maria die erbij staat in een prachtige blauwe omslagdoek. Het blijft allemaal best statisch en verliest kracht in het verhaal.

De techniek is zeker overweldigend. Het is te mooi om waar te zijn en daarmee geeft deze tentoonstelling ook meteen het antwoord waarom De Lairesse veel minder bekend is dan Rembrandt of Jan Steen. Zij houden het bij het alledaagse, vluchten niet in een klassieke wereld die vooral bedoeld is om chique te doen. De Lairesse staat echt in dienst van zijn opdrachtgevers. Hij streeft een ideale wereld na die hij verbeeldt in zijn schilderijen.

De orgelluiken van De Lairesse laten een heel andere schilder zien. Door de grote kijkafstand is dit schilderij op de houten luiken veel grover opgezet. De bloemen zijn grof gestreken en de gezichten ogen ruwer. Het is daarmee best bijzonder om de luiken van dichtbij te bekijken. Ze laten een andere kant zien van deze schilder. Veel minder poeha en directer, ruwer. Mooi om deze compositie te zien tegenover al het weelderige en opgesmukte van zijn andere werken.

Geen opmerkingen: