Brieven van Multatuli

Daar lagen ze dan: de Brieven van Multatuli in 18 delen. Het zijn de laatste delen van het Verzameld Werk dat in totaal 25 delen beslaat. Ik heb ze gekocht via Marktplaats en ze werden vandaag bij mij thuisgebracht. Wat een luxe.
Het zijn schitterende delen die van 1976 tot en met 1995 zijn uitgebracht bij G.A. van Oorschot vormen met de brieven van Ter Braak, Du Perron en Willem Walraven, het summum van de Nederlandse letterkunde. Wat kan een brief mooi zijn, dat ontdek ik al bladerend door al die deeltjes. De boeken zien als nieuw, alleen hun ruggen bezitten een lichte verkleuring van jarenlang staan in de boekenkast.
Ze krijgen bij mij ook een plekje in de boekenkast. Soms zal ik er eentje uit halen, de rug strelen, de pagina's langs mijn duim laten glijden en proberen de adem op te snuiven. Zo hoop ik stilletjes dat al die lettertjes zo mijn brein binnen fladderen.
Wie ik wel onmiddelijk via het register probeerde op te speuren: mijn vriend Junghuhn. Het bleef helaas bij een vermelding. Het blijft mij verbazen, dat er geen correspondentie tussen deze twee mensen is geweest. Ze zijn namelijk allebei lid geweest van dezelfde club, De Dageraad. Bovendien bevat Junghuhns Licht- en schaduwbeelden veel van de thematiek zoals die in de Max Havelaar tot uitdrukking komt. Het blijft helaas bij een enkele vermelding in een paar brieven en ik weet dat Multatuli een idee aan de natuurwetenschapper in Nederlandse dienst, heeft gewijd.

Overvallen

Ineens was hij daar dan: de herfst. Aan het begin van de avond, de zon ging onder en trok een lucht in de herfsttinten. Toen ik het bos in holde, was het moment er. Ik zag kalende bomen en de duisternis van de vroegvallende avond. Het maakte mij somber, want de herfst won terrein. De kou wolkte omhoog in vochtige kringels.
Ik vroeg mij af hoe dat ineens kon. De herfst is al meer dan een maand oud, maar drong niet tot mij door. Het trouwe moment van hardlopen verschoof met de komst van de wintertijd en gelijk veranderde voor mij de beleving. Aan mij openbaarde zich de herfst. Plotseling en onverwacht...

Bioritme

Wintertijd of zomertijd. Ieder halfjaar is er weer een reden voor media uitvoerig stil te staan bij het uurtje langer of korter slapen. De voordelen van dat gedraai aan de klok worden weleens vergeten. Zo is het ideaal om je klok weer eens gelijk te zetten en stil te staan bij de tijd en het gaan van de (verleden) tijd.
Niet alleen de mijmering is goed. Dat de klok nu een uurtje terug staat is ideaal voor mijn bioritme. Ik merkte de laatste weken dat we steeds later naar bed gingen, terwijl de wekker iedere morgen op het voorgeschreven uur gaat. Gisteravond lagen we echter heerlijk op tijd in bed, terwijl ik het gevoel had op de normale tijd onder de wol te zijn gekropen.

Geen sikkepit

De afgelopen twee weken vroeg ik mij af hoe het mogelijk is, dat niemand het ziet. Vermoedelijk is hij zo met mijn gezicht vergroeid, dat het weghalen hiervan niemand opvalt. Er is anders aan hem, maar wat? vragen ze zich af. Zijn haar is niet geknipt, wat iemand vorige week vroeg en hij heeft ook niet een nieuwe bril.
Mijn sik is al dik twee weken van mijn gezicht af. Best wel vreemd, soms kijkt iemand mij gek aan, trekt een verbaasd gezicht, maar wuift blijkbaar de gedachte weg, want ik hoor dan niks.
Vanmiddag stond ik in de rij voor de lunch. Een voor mij onbekende collega stootte mij aan: 'Heb jij je sik afgeschoren?' Ze was de eerste die het zei, op een dame van de afdeling na, die het gelijke zag. Dus het kan toch. Benieuwd wie de volgende is.

Jan van Jan van Jan

Jan, van Jan, van Jan, van Jan, van Jan. Mijn familie is vergeven van de Jan-nen. Het was daarom ook heel logisch dat we Doris als werktitel Jantje gaven.
Schreef ik laatst nog over Jan Six X, gisteren verscheen spuit elf op televisie: Jan Six XI. Zijn vader is de trotse bezitter van het schilderij van Rembrandt van Jan Six (een verre voorvader). Omdat het huis opgeknapt wordt, is het schilderij uitgeleend aan het Mauritshuis. Een prachtig schilderij van een meester. Het is heel bijzonder dat het al die tijd in de familie gebleven is.
Jan jr. werkt bij Sotheby's. De 29-jarige jonkheer is het kersverse hoofd van de afdeling Oude Meesters en is een Rembrandt-kenner, zo ontdekte ik gisteren. Hij vertelde iets over de vondst van het nieuwe schilderij van Rembrandt. Tot gisteren meende iedereen dat het verloren was gegaan, maar de verloren zoon is terug.
Voor Jan Six gaf de signatuur de doorslag voor de echtheid, maar de grote Rembrandt-kenner Ernst van de Wetering moet nog een oordeel geven. Deze laatste was gisteren op vakantie, waardoor hij de grote ontdekking niet kon delen met de media. Een pech voor de kenner, een geluk voor de jonkheer.

Cultuurprijs van Zutendaal

Zestienduizend euro was hem afgelopen week te min, maar de Cultuurprijs van Zutendaal neemt hij met plezier in ontvangst. De schrijver Jeroen Brouwers blijft verbazen. Geen landelijke erkenning, maar zijn woonplaats mag hem eren. Dat meldt de boekenblog van NRC vandaag.
Waarom zou de in België woonachtige schrijver wel ingaan op zoiets uitgerekend lokaal, terwijl hij de grote prijs aan zich voorbij laat gaan? Het is een vraag waarvan het antwoord misschien nog meer zegt: Brouwers wordt vereeuwigd in een stuk steen. Een 'niet overdienstelijke beeldhouwer met Zutendaalse roots, Gerard Bijnens' hakt iets en de tekst wordt (een citaat uit Kroniek van een karakter) in het beeld gekapt door letterkapper Jos Geusens (ook van Zutendaalse origine). Dit alles meldt de website van Zutendaal.
Tegen een standbeeld is de ijdele Jeroen Brouwers niet opgewassen. Iedereen is de Prijs der Nederlandse Letteren over vijftig jaar vergeten, maar een foeilelijk beeld op een rotonde in de groenste gemeente van Vlaanderen blijft staan. Leve de eeuwigheid. Gefeliciteerd Jeroen.

Manipulatie

Dat het nieuws manipuleert, is geen nieuws. Gisteren zag ik beelden van een demonstratie in Amsterdam Slotervaart. Twee moeders gaven een tegendemonstratie. De wijk is helemaal niet zo negatief als het nieuws van de afgelopen weken laat zien, beweerden de twee vrouwen.
Ze vormden de symbiose van de ideale samenleving: een Hollandse moeder met een blosje op de wangetjes en een moeder gehuld in een hoofddoek, die even tevreden de wereld in keek. Een beeld waar de PvdA van droomt.
Toch worstelde ik met deze beelden. Een handjevol kinderen liep achter een spandoek en een kringetje mensen, grotendeels kinderen, draaide een rondeel in een kringetje. Of dit nu goede verslaggeving is, betwijfel ik. Niet meer dan honderd demonstranten zouden er zijn geweest. De beelden gaven meer een indruk van de groep cameraploegen die was uitgerukt, dan van de betogers.
Ik vind dit een enge vorm van journalistiek. Laten de vele nieuwsploegen zich niet voor idealistische karretjes spannen. Of de demonstratie geslaagd was, vroeg de verslaggever nog. Natuurlijk, was het geslaagd. Alle camera's van alle televisiezenders waren uitgerukt om verslag te doen van non-nieuws. Een raddraaier zou jaloers zijn.

Spelletjesavond

Een gezelschapsspel kan best leuk zijn, maar vaak mis je het gezelschap om het spel mee te spelen. Dat bracht Inge op het idee om een spelletjesavond te starten met een paar mensen. Eigenlijk wilden we allemaal Triviant spelen, dan kun je zo lekker pochen met je kennis, maar dat spel was onvindbaar op onze zolder. De spelletjes liggen, net als een groot deel van de bibliotheek, opgesloten in een stel dozen. De dozen zijn tot aan het plafond gestapeld, zodat het al heel knap was dat ik met Monopolie beneden kwam.
Dan maar Monopolie. Bij dit spel weet je bij de eerste worp al of het wat wordt, of niet. Ik kwam direct terecht op het vak met de boete van 20.000 gulden. Dat zou niks worden en het is niks geworden. Ik lag er als eerste uit. De volgende spelletjesavond vooraf de stapel dozen op zolder doorspitten om Triviant op te graven uit de rommel. Misschien verlies ik dat ook, maar dat ligt dan aan het ontbreken van de triviale kennis.

Kermit the Croc

Ik heb een bijnaam: Kermit. Vrijdagmiddag hoorde ik hem uit de mond van een collega. De naam heb ik te danken aan mijn beginperiode waarbij ik met mijn felgroene Crocs door het pand slenterde. Heerlijke dingen om op te lopen, behalve in de winter, want dan maken de gaatjes de voeten iets te luchtig.
Toch geloof ik dat ik best trots mag zijn op de bijnaam Kermit. Kermit is niet een slechte verslaggever. Hij doet zijn werk goed in Sesamstraat en in de Muppet Show. Kermit is overigens ook een goed acteur. Dat bewijst hij in films als Muppet Christmas Carol en Muppets of the Caribbean.
Ik vertelde het verhaal. 'Ha', lachte Inge. 'Dat is een goeie: Kermit The Croc.' Dat vind ik ook een goeie. Vandaar perfectioneer ik mijn eigen bijnaam tot Kermit The Croc. Kikkers veranderen niet alleen in prinsen, maar ook in krokodillen.
Trouwens, wist je dat er sinds kort een nieuwe Croc op de markt is: de Mammoth. Het schoeisel is net in Nederland op de markt. Ik wil de felrode: dan laat ik mijn collega's wel een nieuwe bijnaam voor in de wintermaanden verzinnen...

Het begin

Een kale zandvlakte, waarop soms een berkenboompje groeit. Zo ziet Almere-Poort eruit, de nieuwbouwwijk die verrijst tussen Almere-Stad en het Almeerderstrand. Ik was er vandaag met hardlopen en bedacht dat de plek waar ons huis staat, ook zo heeft uitgezien. Het is moeilijk voor te stellen dat deze vlakte straks bebouwd wordt. De twee gebouwen, het Almeerse Topsportcentrum en het Groenhorstcollege. Verder is de ruimte tussen de rijksweg en de spoorlijn leeg.
Een paar wegen begeleiden de passant door het rulle zand. De hardloper voert een strijd tegen de elementen zand, zee en wind. De hoge rietkragen rond de sloot die het terrein doorkruist, doet mij denken aan de sloot, of misschien is gracht een beter woord, die voor mijn huis ligt. Zo heeft ons watertje er dus ook bijgelegen. Vreemd idee dat 25 jaar en 's mensenhand een landschap zo ingrijpend kan veranderen. Hoe ziet Almere Poort er over 25 jaar uit? Is het net zo groen, of groener dan de wijk waarin ik woon?
In Almere Poort werkt de gemeente samen met een projectontwikkelaar aan het idee om je eigen droomhuis te bouwen. Je krijgt dan een lapje grond toebedeeld voor een schappelijke prijs en kunt daar dan op bouwen wat je wilt. Het bedrag van de bouw is niet helemaal gratis, het begint bij een ton in euro's. Als ik de gelikte filmpjes op de website zie, stijgt mijn wantrouwen met de seconde. Een projectontwikkelaar, een huis en zo goedkoop: dat kan niet!

Puntjesvis

De vissenstory houdt niet op. Gisteravond tuurde ik het aquarium in en zag plotseling witte stippen op een neon tetra. Nu heb ik een abonnement op het vinden van stippen, vlekken en bulten op levende have. Zo bespeur ik altijd de teken op de vacht van onze teckel Sientje. Een halfjaartje terug ontdekte ik dat Sientjes voortand los zat. Kortom, ik ben een expert op het gebied van het ontdekken van oneffenheden bij levende have.
Een speurtocht op internet leerde mij ook de diagnose te stellen: witte stip. Dit is een parasiet die zich nestelt op de kiewen van de vis. Een besmetting kan doden opleveren, dus daarom is vandaag een middeltje gekocht. Met tien druppeltjes donkerblauwe inkt per dag is het over een paar dagen weg.

Stellenbosch

Er zijn deze week twee nieuwe artikelen van mij verschenen op Litnet. Een korte necrologie over Jan Wolkers en een artikel dat niet eens niet de Nederlandse literatuur gaat. Ik bespreek de eerste twee afleveringen van de nieuwe televisieserie Stellenbosch. Een indrukwekkend familieverhaal dat voor een gedeelte in het Zuid-Afrikaanse Stellenbosch speelt. Veel clichés, maar tegelijkertijd mooi filmwerk. De beelden laten zien hoe mooi Zuid-Afrika is. Het verhaal zelf is ook de moeite waard.
Voor de rest, lees mijn essay op Litnet, neerlandinet. Als je zelf wilt kijken en oordelen: het eerste deel van de serie is te zien op 4 november.

Handel, handel, handel, spraken de oogjes

Staat het handelsbelang boven de principes of niet? Het staatsbezoek van de vorstin aan India, is er een sprekend voorbeeld van.
Zojuist zag ik het NOS-journaal met Bernard Wientjes (VNO-NCW) die vertelde hoe hevig geëmotioneerd de Indiase minister van Economische Zaken was over de Nederlandse aantijgingen rond kinderarbeid. Ze begonnen er zelf over en Wientjes ging voor een groot gedeelte mee met de Indiase minister. 'Als de feiten niet kloppen', mompelde hij. Onze eigen EZ-minister Maria van der Hoeven verloor eveneens haar kritische houding en sprak over feiten, die wel moesten kloppen.
Even zag ik onze zeventiende-eeuwse voorvaderen met spiegels en kralen de opperhoofden overhalen vooral die duizenden slaven mee te geven. Handel, handel, handel, spraken de ogen van Wientjes en Van der Hoeven zij verloren hun kritiek. Niet de feiten of de emotie overheerste, maar de hebberigheid en gretigheid waar we al eeuwen last van hebben.
Overigens alle kritiek ten spijt: ik vind het vreemd dat zulke dingen hoogstens aangestipt worden, terwijl de oplossing altijd achterwege blijft. Kritiek is makkelijk en je eigen principes wegwuiven voor geld, ook. De enige oplossing kost ons vooral geld en daar willen we het vooral niet over hebben.

Arme sloebers

Tot voor kort dacht ik dat schrijvers arme sloebers waren en voor elke habbekrats zouden gaan. Hoe groot was mijn verbazing toen ik las dat Jeroen Brouwers de Prijs der Nederlandse Letteren weigert omdat het geldbedrag een schijntje zou zijn. Voor 16.000 euro komt de schrijver zijn huis niet uit. 'Je wordt naar de Parnassus getild en afgescheept met een aalmoes', aldus de weigeraar.
Wat verwacht Brouwers? Dat hij tonnen krijgt toebedeeld en vanaf dat moment nooit meer een boek hoeft te schrijven. Hij zal juist moeten blijven schrijven, vind ik. Geld of geen geld, schrijven staat los van materie. De vraag of je schrijft voor de eer of het geld, is overigens niet nieuw. De schrijver van de Beatrijs opent er zelfs zijn verhaal mee:

Van dichten comt mi cleine bate.
Die liede raden mi dat ict late
Ende minen sin niet en vertare.

Hij schrijft omdat hij dit verhaal moet vertellen. Het is een van de mooiste stukjes uit de Middelnederlandse literatuur. Iets waar Brouwers een voorbeeld aan moet stellen, ophalen die prijs en de habbekrats van 16 mille geven aan een goed doel. Desnoods voor de zeehondjes.

Fietscaravan

De sleurhut en de fiets. Deze twee 'typical dutch'-elementen zijn gecombineerd in de ultieme Nederlandse uitvinding: de fietscaravan.
Onlangs presenteerde ene Thijs bij Het beste idee van Nederland zijn fietscaravan. Gecombineerd met de fietscaravan van je partner, heb je een prachtig plaatsje voor de nacht. Nooit meer een lek matras en het geploeter met een pompje in het holst van de nacht.
Het ziet er allemaal heel aardig uit, maar de presentatie laat veel te wensen over. Een heel zenuwachtige man die het ding samen met zijn 'Martine' heeft ontwikkeld. De man is het prototype 'nerd', die zich verschuilt achter een hippe bril. Een vindingrijke man, dat wel.
Ik zie ze al fietsen door het Hollandse landschap, over de dijken in een lange rij, traag door oneindig laagland gaan. Zijn het niet hun collega's achter de mobiel dan is het wel de uitvinding van Thijs en zijn 'Martien'.

Armando de fik erin

Een hevige brand woedt in het centrum van Amersfoort en brengt prachtige kunst van de ene moleculaire samenstelling in de andere. Alles wordt tot as gereduceerd, makkelijk in het transport, maar lastig om met het oog nog een schoonheidsbeleving op te wekken.
Voor de kunstenaar Armando een rampdag. Een groot deel van de vaste collectie is er niet meer en de kunstenaar overleeft zijn eigen kunst. Dat terwijl kunstenaars kunst scheppen om hen te overleven.
In het interview dat ik zojuist zag op Een vandaag, toonde hij zich zeer verdrietig en verslagen.Nu moest de dood maar snel komen, want hier viel niet tegen op te boksen. Daarnaast was Armando vooral bedroefd om de vele schilderijen die rond het thema 'In het woud, op zoek naar betekenis'. Hier zijn schilderijen van ondermeer Jacob van Ruisdael en Albrecht Dürer tot een hoopje as geworden.
Er zijn geen slachtoffers gevallen, maar er deze brand is een groot verlies. Geen doden, maar wel veel gewonden, mensen bij wie het hart ineen krimpt bij het horen van deze slechte tijding.
Jan Wolkers die vrijdag stierf, sprak dit weekend in één van de vele herhaalde interviewfragmenten over de tijdelijkheid van dit aardse. Zelfs een Rembrandt was volgens hem over een half millennium niet meer dan een hoopje verpulverd materiaal. Hij had gelijk. Gaat de fik er niet in, dan slaat de tijd er wel een gat in. Alles is tijdelijk, zelfs de pogingen van kunstenaars om het eeuwig leven te behalen met de kunst.

De laatste uienoogst

Bij het hardlopen vanmiddag liep het volgende gedicht mij tegemoet:

De laatste uienoogst

Het versleten karrenspoor
trekt mij een maand geleden

als uien vers dobberen op

wagens met zachte banden

Ze brommen van mij weg
ik hol er rustig achter
de gele kleur vervaagt
in de horizon

Voor hij de bocht neemt
slingert nu een zandpad
door het gerooide veld
slippen de strepen dicht

De oogst verwaait in
de klodders klei
met de droge wind
van nieuwe machines

Ze stampen een nieuwe wijk
boven de scherpe geur van oma's
kastje groeien de groene bladeren
bruin uit de ringen

Elke ring schilfert verder
de stad uit en rent voor
de hardloper uit, maar verdwijnt
verderop met de horizon mee

Almere, 21 oktober 2007

Een terugkeer van het gedicht van de week? Ik durf het niet te beloven, maar er vaker een gedicht tegemoet loopt, zal ik hem zeker mee naar huis nemen, opschrijven en voor mij uit lispelen op het blog.

Muizen in de frituur

Waar muizen zijn, is voer. Deze vuistregel geldt als je muizen hebt. Sinds enige tijd zwermt een groepje in onze schuur. Op het aanrechtblad van onze oude keuken, die in de schuur staat, ligt een grindpad aan korreltjes poep.
Alleen raken ze het hele eten in de schuur niet aan. De aardappels blijven onaangeroerd en aan de zak met hondenbrokken wordt niet geknaagd. Misschien dat de oorzaak ergens zou liggen, waar ik wat aan zou kunnen doen.
Daarom heb ik vanmiddag eens de schuur uitgeruimd. Daar ontdekte ik dat de frituurpan die er staat, heel geliefd is bij de kleine knagers. Onder de frituurpan lag een complete berg van keuteltjes. Daarnaast lag zelfs in de bakken poep. Bovendien bleek dat bij het opwarmen van het vet, om het goed af te kunnen voeren, de pan een geur van pies verspreidde.
Waarschijnlijk is de frituurbak het voer voor de kleine dieren. Nu verdwijnt de pan uit de schuur en moeten we voor een portie friet de pan onder de afzuigkap zetten. Jammer, want het zo lekker om dat geurtje buiten de deur te houden. Natuurlijk is hij helemaal schoongeboend en in een warme vaatwasser grondig verschoond. Zo houden we ook de keutels ook buiten de deur.

De dijen van Sophie Hilbrand

Maarten 't Hart mocht je net lezen, maar Jan Wolkers ging echt te ver. In het onderwijs op gereformeerde grondslag waarin ik opgegroeid ben, was dit de centrale boodschap. Met Maarten 't Hart begon voor mij als zestienjarige de literatuur, Jan Wolkers kwam pas veel later.
Voor mij was het eerste optreden van Jan Wolkers in de populaire televisieserie Prettig geregeld met Anne Wil Blankers en Peter Faber. In de serie van het onderwijsechtpaar speelde elke week een bekende Nederlander mee. Die was dan te gast in de klas van Hanna (Anne Wil Blankers). Joris (Peter Faber) ontdekte dat zijn boekenkast geen enkel boek van Wolkers bezat en de grote schrijver zou zo langskomen. Bij een bevriende boekhandelaar leende hij het hele oeuvre van de schrijver.
De leerlingen in de klas vroegen de schrijver wat zijn mooiste boek was. 'De bijbel', zei hij resoluut. Ik twijfelde aan de oprechtheid van deze mening voor een NCRV-serie. Hoe kon iemand die zoveel vunzigheid schreef, de bijbel het mooiste boek vinden. Ik vergat dat de bijbel niet alleen een vroom boek is, maar soms ook heel expliciet kan zijn.
Erg leuk was dat de geleende boeken door Jan Wolkers uitvoerig werden gesigneerd. 'Ja, ik vond ze er veel te nieuw uitzien', reageerde de schrijver. Daarna kwam de grootste hilariteit toen Jan Wolkers de koeienpoep, die voor de tuin bedoeld was, op de muur in de hal smeerde, bij gebrek aan verf voor het kunstwerk dat hij de familie wilde aanbieden.

Pas veel later ging ik Jan Wolkers lezen toen hij in 1995 het boekenweekessay 'Zwarte bevrijding' schreef. Een essay waarin hij verbanden legt, zoals hij die ook in zijn romans kan leggen, maar met een veel sterkere intellectuele verdieping. Als ik bij dodenherdenking de Last Post hoor, denk ik altijd aan die zinsnede uit dit essay. Wolkers trekt de wereld van Laurel en Hardy zijn verhaal binnen als hij bij de dodenherdenking staat: 'En iedere keer had ik de neiging om met de tranen over mijn wangen te roepen, zoals Oliver Hardy in Saps at Sea, 'Blow the horn, Stan, blow the horn.'

Daarna volgde snel de wereld van de romans. Terug naar Oegstgeest, Kort Amerikaans, Groeten van Rottumerplaat met de naaktfoto van Wolkers achterop en Een roos van vlees, ik las ze allemaal. Het best is mij de roman bijgebleven over de politionele acties in Nederlands-Indië: De walgvogel. De wereld die hij oproept in zijn romans, maakte voor mij een nieuwe wereld open: de wereld van de echte literatuur. Compleet met vieze woorden, gevoelige scènes, de natuur en de dood.

Afgelopen juli kocht ik eindelijk de verzamelde essays De schuimspaan van de tijd van Jan Wolkers. Het summum van de Nederlandse essayistiek. Wolkers maakt van het essay een verhaal, waarin hij het intellectualisme naar binnen haalt. Ergens laten de essays een andere Wolkers zien, in een andere stijl. Net zoiets als De achtertuin, waarin Wolkers laat zien dat hij ook kinderen kan aanspreken.

Het is jammer dat hij niet meer onder ons is. Al merkte ik sinds zijn tachtigste verjaardag dat het kaarsje langzaam uitdoofde. Hij was op en dat merkte je in zijn hele verschijning.
Tegelijk gebeurde dat ook met zijn literatuur, het boekenweekgeschenk Zomerhitte tien jaar na het boekenweekessay viel mij enigzins tegen. De verfilming van dit boek, is helaas te laat voor Jan Wolkers. Hij was wel heel enthousiast over de dijen van Sophie Hilbrand tijdens de opnames vorige zomer.

Achter het net

De vissenstorie houdt niet op met één bezoek aan De Rifwachter in Hilversum. Er ontbraken nog drie garnalen aan ons assortiment en de kempvis mocht ook wel een vriendinnetje. Genoeg reden om vanmiddag weer naar Hilversum af te reizen. We kennen de route al uit ons hoofd.
Zojuist heb ik even een halfuur naar de bewegende beelden van het levend schilderij zitten staren. Wat een pracht al die kleurtjes en visjes die achter elkaar aanzitten. De kempvis heeft twee vriendinnetjes gekregen en pronkt de hele tijd zijn vinnen naar de twee nieuwe dames. Die vluchten nog weg voor de enge man met zijn trillende vinnen. De garnalen houden zich schuil en de drie nieuwe bodemwoelers houden zich intensief bezig met hun spiegelbeeld in het aquariumglas.
Helaas moesten wij vandaag een ongeval betreuren. Garnalen zijn heel beweeglijk en eentje wist te ontsnappen bij het vangen in het netje. In het kunstlicht hebben wij het weggesprongen dier niet meer kunnen vinden. We visten achter het net. De drie overgebleven garnalen laten zich sinds het incident niet meer zien. Ze houden zich schuil onder het houtblok. Dat een aquarium zo spannend kan zijn, heb ik nooit geweten.

De trots van Nederland

De trots van Nederland. Het is niet een vlaggenschip, ook niet een fotomodel die fier de lens in kijkt, of een bouwwerk dat uit de voegen barst. Nee, de trots van Nederland is Rita Verdonk. Op de cover van DAG tuurt met haar enigszins slome ogen, die meer aan koeienogen doen denken, dan aan de ogen van een pauw.
Kun je eigenlijk trots zijn op Nederland, vraag ik mij de hele dag al af. Is het de VOC-mentaliteit, of de tolerantie? De mateloze tolerantie waar we zo trots op waren, heeft plaatsgemaakt voor een lege angst voor alles wat vreemd is. Ik vind dat jammer, maar ik heb makkelijk praten en woon niet in een achterstandswijk waar meer dan de helft van de mensen niet in Nederland geboren is. Alhoewel de Stedenwijk in Almere niet positief bekend staat. Tenminste ik moet aan anderen altijd uitvoerig uitleggen hoe leuk mijn straat wel niet is.
Verdonk stevent als een VOC-schip recht door de zee op haar doel af, maar als ze in de buurt van het doel komt, laveert ze doelloos weg. Net zoiets als Geert Wilders. Deze mensen benoemen het probleem verkeerd. Niet de islam is de schuldige, maar de sociale en materiële achterstelling van deze mensen. Het ontbreekt helaas aan een overtuigende tegenargumenten. De oplossing van het probleem ligt niet in een immigratiestop, maar in armoedebestrijding. Het jammere is dat het kabinet waarin Verdonk minister was, aan het eerste uitvoerig aandacht besteedde en het tweede vergat. Armoede is een grotere bedreiging dan de islam, denk ik. Bestrijd je het eerste, dan win je het tweede.
Kun je trots op zijn in Nederland? Op wijken waar mensen wonen die niet weten wie naast hen woont. Op mensen die elkaar het licht niet in de ogen gunnen. Op mensen die zelfs in de file nog voor iemand anders piepen omdat ze zichzelf vijf meter meer voelen dan de auto die ze inhalen.
Trots van Nederland zou voor mij eerder een ideaal zijn, mooi verwoord in een toespraak die bekijft. Woorden die niet alleen iets zeggen, maar een echt doel voor ogen hebben. Helaas vind ik die niet bij Verdonk.

Eindelijk een Apple

In mijn hart droom ik van een Apple, maar ik ben er te dom en te arm voor. Die prachtig vormgegeven apparaten zijn een welust voor het oog en de geest. Die dingen zijn het toonbeeld van bedieningsgemak en gebruiksvriendelijkheid.
Voor de Windowsgebruiker die in zijn hart van zijn Apple droomt, maar het niet aandurft is er nu wel een compromis: Safari, de browser van Apple. Sinds kort is deze Mac-exclusiviteit ook voor de pc beschikbaar, weliswaar in een Betaversie, maar gratis. Vandaag het ding dus eens geïnstalleerd op mijn computer. En ja, hoor een weldaad voor het oog en nog snel ook. Als ik dan het licht uitdoe en naar het scherm tuur, dan lijkt het net of ik een Apple heb. Heerlijk. Nog goed voor het milieu met al die lampen uit.

Milieuvriendelijke googlen

Niet per ongeluk op de printscreenknop drukken, want dat kost milieuonvriendelijk veel zwarte inkt. Dat staat vandaag in een stukje in NRC Next over milieuvriendelijk googlen. De website www.blackle.com is namelijk een milieuvriendelijke variant van google. Een inktzwarte pagina verschijnt op je beeldscherm en dat zou energie besparen: geen 74 watt per uur, maar 59 watt. Dat zou, als je het scherm een uur op de gewone google laat staan, een besparing zijn van 15 watt per uur.
Kortom, het scheelt geen drol. Een spaarlamp ter vergelijking gaat van 60 watt naar 11 watt, dat is een flinke besparing. Bovendien brandt de lamp werkelijk een uur. De tijd dat je een scherm zo lang op google hebt staan, valt in praktijk tegen. Wat echt bespaart is om je screensaver sneller automatisch aan te zetten bij ongebruik van de computer. Het liefst na een kwartiertje of misschien wel zelfs tien minuten ongebruikt laten van je computer.
Wat dan ook nog eens uitermate flauw is, is de opmerking over printen. Zeker als je op de knop printscreen drukt, zal je een inktzwarte pagina krijgen, maar niemand doet dat. Wanneer je de printmodus doorloopt, zal je merken dat alleen kleine vakken rond de teksten zwart zijn. De makers van deze onnodige gadget hebben ergens dus wél nagedacht.

Kempvis

Het nieuwe aquarium heeft weer bewoners. Vorige week zondag maakten we het gekregen aquarium van een kennis schoon. Het water was vandaag schoon genoeg om de vissen die we van de kennissen gekregen hadden in het aquarium te doen. Bovendien vonden wij het genoeg reden voor een tocht naar de viswinkel in Hilversum.
Inge kwam vandaag thuis met prachtige vissen. In ons gekregen aquarium zwemt nu een kleurrijke visje met een paarse glans, die erg agressief is tegen mannelijke soortgenoten. De mannetjesvis uit Azië leeft in kleine poeltjes en vecht zich letterlijk dood als er een ander mannetje in de buurt komt. Naar andere vissen toe is het een heel sociale vis, die heel goed solitair kan leven. Het leukste is hij met vrouwtjes, dan pronkt hij echt en maakt zelfs een nestje. Dat vind ik echt schattig.
Nu hij zo rondzwemt met prachtig gesluierde vinnen en wapperende zijvinnen, is het een weldaad voor het oog. Dan denk ik even terug aan iets meer dan een week geleden dat de sluierstaartjes nog hapten in het vieze water. Overigens mogen sluierstaartjes niet bij de Siamese kempvis in het water. De vis ziet de wapperige staarten aan voor mannelijke soortgenoten.

Eerlijke journalistiek?

Een suggestieve uitzending van Een vandaag vanavond, zo eentje waarin de journalistiek die bedreven wordt, meer suggestie bevat dan nieuws. Het ging over de SP. De SP komt op voor de zwakkeren, maar is voor de eigen mensen keihard, was de teneur van het verhaal.
Een vandaag had eens onderzocht hoeveel SP'ers uit de partij waren gestapt de laatste anderhalf jaar. Het kwam op een aantal van 26 gemeenteraadsleden en 6 leden uit de provinciale staten. Het klinkt best hoog, maar het moet natuurlijk wel tegen andere partijen afgezet worden, dat gebeurde niet. Een zorgvuldige afweging of dit hoge aantallen zijn, is er dus niet gemaakt.
Vervolgens kregen de 'verstotenen' uitgebreid zendtijd van de publieke omroep. Mensen die na een meningsverschil de partij verlaten hebben, zullen altijd de zaken scherper aanzetten dan ze zijn. Dat vraagt om zorgvuldige journalistiek. Journalistiek die ik niet terugvond in de reportage van Een vandaag. Bovendien kreeg het journalistieke wederhoor in de vorm van een persoon niet de aandacht die het zou moeten krijgen. Hier werd enkel een formaliteit afgehandeld.
Weggelaten of het rommelt binnen de SP, mijn sympathie voor deze club wordt met de dag minder, dergelijke beschuldigingen vragen om zeer zorgvuldige journalistiek. Wat er bij Een vandaag gebeurde is allerminst zorgvuldig te noemen.

Rotterdamse Rijksmonumenten

Zijn ze nou mooi of lelijk, de ruim honderd gebouwen die vandaag tot rijksmonument zijn gebombardeerd? Ik kan me herinneren dat ik ze vroeger lelijk vond als ik met mijn ouders mijn geboortestad bezocht. Die wereld van licht, glas en beton. Vooral in Rotterdam tierde deze lelijkheid welig in het centrum. Het deed mij menigmaal verlangen naar een stad die ik niet gekend had, de stad van voor het bombardement. Zo afschuwelijk kil vond ik deze bouwwerken die zo vlak na de oorlog uit de grond waren gestampt.
Als ik nu deze wereld van licht en glas zie, zoals het Groothandelsgebouw, dan treft mij het kolossale, monumentale en de grootsheid van deze bouwwerken. Het optimisme dat eruit spreekt. Alsof het beton oorlogen, geweld en natuurrampen kon bezweren. De kracht die vanuit deze gebouwen komt, riep bij mij destijds afschuw op, maar maakt nu plaats voor bewondering en verwondering.
De lijst nieuwe rijksmonumenten bevat bijna vanzelfsprekend veel bouwwerken uit de gebombardeerde stad Rotterdam, waaronder vier bankgebouwen die de banken overleefd hebben (zoals de Amsterdamse Bank, de Nederlandse Handelsmaatschappij, de Twentsche Bank (alledrie aan de Blaak) en de Rotterdamse Bank aan de Coolsingel).
Het indrukwekkende Centraal Station van Rotterdam is de dans ontsprongen. Vond ik eertijds de enorme hal met de grote glazen wand spuuglelijk, met die mensgrote dia's waarop de haven afgebeeld stond, laatst nam ik van dit opmerkelijke gebouw met weemoed afscheid. De slopershamer zal inmiddels ver zijn met de afbraak van die markante stationshal. Dat terwijl een vergelijkbaar gebouw, het station van Eindhoven de lijst wel gehaald heeft.
De Rotterdammers zullen wel vinden dat ze genoeg rijksmonumenten hebben gekregen in één dag. De stad heeft vandaag een inhaalslag gemaakt als het om rijksmonumenten gaat.

Familieverhalen

Gisteren stuitte ik op Familieverhalen uit Zuid-Afrika, Een groepsportret van Paul Faber. De familie en de oorsprong is een belangrijk gegeven in Zuid-Afrika, dat wist ik al. Het boek vertelt de geschiedenis van negen families. Met Xhosa-namen als Mthethwa, maar ook Nederlands aandoende namen als Plaatje en Steyn, of een Franse naam als Le Fleur. Overigens betekent een Europees aandoende naam niet dat er geen invloed van de oorspronkelijke bewoners in de familie is.
Er staan mooie portretten in, zoals van de jazz-zangeres Dolly Rathebe en van de moslim-familie Manuel. Ontroerende verhalen, boordevol met foto's uit de familiealbums. Ook de afbeeldingen van kledingstukken, de doopjurk van de familie Steyn (van voor 1920) en het vest dat Hadji Bakaar Manuel kocht bij zijn bedevaart naar Mekka in 1903.
Het boek hoorde bij de gelijknamige tentoonstelling van het Koninklijk Instituut voor de Tropen. Daar zal veel van het gefotografeerde zijn tentoongesteld.
Een familiegeschiedenis speelt binnenkort ook een belangrijke rol in de nieuwe televisieserie Stellenbosch, die vanaf 4 november op de televisie te zien is. Ik heb al de eerste twee afleveringen van de serie mogen zien, en hij is heel indrukwekkend. Al is het qua familie meer Nederlands dan Afrikaans. De familie Keppel spreekt in de serie zeer Nederlands. Het weinige Afrikaans dat ze bezigen, lijkt meer op Nederlands dan Afrikaans. Het is een keuze, maar voor een serie die in de voetsporen van het Duitse Heimat staat, zoals de regisseur Michiel van Jaarsveld wil doen geloven, is het wat zwakjes.

Zuid-Afrika is namelijk meer, of zoals Etienne van Heerden het beschrijft in het gedicht 'Genie':

Van der Merwe trou met Van der Merwe
generasies wat kruisbestuif en sterwe;
familieplase vererf van geslag tot geslag
na kinders wat soos koggelmanders lag.

Huisdichter sta op

Een prachtige homepage heeft de studievereniging NNP. Dat ontdekte ik deze week. Veel plaatjes en schitterende teksten. Ik was bij hyves gespot op een foto van de Almanakcommissie van 1999-2000. Zo kwam ik in contact met de enthousiaste studenten van nu en ontdekte ik de NNP-homepage. Ze zoeken een huisdichter. Ik ben ook ooit huisdichter van het NNP geweest. Het is de mooiste functie die ik ooit bekleed heb, hij staat nog altijd op mijn cv.
Het jaar 2000 was een goed Almanak-jaar. Gerrit Komrij was gastschrijver aan de Universiteit Leiden en wij pakten uit met een parodie op Komrij: alles wat Bert Bakker liet liggen in 1000 min enige bladzijden. De voorkant was geïnspireerd op de grote bloemlezer, die in dat jaar met zijn bloemlezing van de Afrikaanse poëzie kwam.
De joligheid vierde hoogtij. We maakten flauwigheden zoals alleen studenten en Balkenende die maken. We kwamen wekelijks bij elkaar en wisten het voor elkaar te krijgen dat de deadline wekelijks met een week verschoven werd. Goede voornemens en drank liepen hand in hand de trap af van het studentenhuis waar we elkaar ontmoetten.
Deze almanak heeft het allermooiste verhaal opgeleverd dat ik ooit geschreven heb: 'Anita'. Een verhaal dat ik in een halve nacht geschreven heb, terwijl ik mijn werk als nachtportier vervulde.

Plannen voor peuters

Vandaag een dagje alleen met Doris. De televisie staat aan en we kijken samen naar Fifi en haar bloemenvriendjes. Fifi is een vergeet-me-nietje en kan het werk allemaal niet meer aan. Ze raakt verstrikt in haar werkzaamheden, zo druk heeft ze het. Ze krijgt het gouden advies van haar spin-vriendinnetje Pinnetje met de vele armen. Pinnetje schrijft op wat ze 's morgens moet doen, anders vergeeet ze het.
Een cursus organiseren ontspint zich in het verhaal. Plannen voor peuters, daar lijkt dit nog het meeste op. Fifi tekent alles op een velletje papier. Haar vriendje Bombus moet ze leren vliegen en daarnaast is er nog veel te doen. Ze doet het planmatig en geordend. En ja hoor, het lukt.
Hoe ver moet je nu gaan met dit soort dingen? Als ik om mij heen kijk loopt iedereen over van het werk. Dingen worden niet gedaan of te laat opgeleverd. Het lijkt een ziekte van deze tijd. Maar of voor een peuter de planning in het gedrang komt, betwijfel ik. Aan de andere kant, met plannen kun je niet vroeg genoeg beginnen. Stel dat je te laat komt op zwemmen, of de peuterspeelzaal vergeet. Lijkt me meer dat dit aan de planning van de ouders ligt, dan aan de planning van de peuter.

De wereld herhaalt door

Het lijkt nog het meeste op masturberen op tv. In het begin vond ik De Wereld Draait Door best een leuk programma. De constructie met Mathijs van Nieuwkerk en een site-kick was best leuk en leverde soms grappige situaties op. Maar als ik dan het programma vanavond bekijk met Arjan Ederveen en Joep van Deudekom met zijn maatje Rob Urgert, dan slaat mij het gevoel naar de keel dat ik naar een herhaling zit te kijken. Terwijl het gewoon live is. De gasten zijn het afgelopen jaar zeker één keer langsgeweest. Ze spraken toen ook over de nieuwe dvd van creatief met kurk (nu tweede deel) en een nieuw televisieprogramma (toen Vara nu Net5 en een andere naam) Om te zwijgen over Rutger Hauer of Rene Froger. Gasten die bijna wekelijks aan tafel zitten.
Zeker, televisie is een moeilijk vak en Nederland is een klein land. Het is verdomd lastig om dagelijks een praatprogramma te maken met veel gasten en actualiteit. Toch geloof ik dat het mogelijk is om een leuk programma te verzorgen, zonder in de herhaling te vervallen. Er gebeurt veel meer en zo'n zestigkoppige redactie moet zeker wat creatiever kunnen zijn. Originaliteit verdwijnt en de herhaling viert welig hoogtij. Het is niet de wereld draait door, maar de wereld herhaalt door.

Komrij en Coetzee

Wat hebben Komrij en Coetzee met elkaar te maken. Niet veel. Bovendien heeft Komrij mij ooit eens toevertrouwd dat hij niet zo van Coetzee houdt. Hij vindt hem te academisch. Voer voor de universiteit, noemt hij het werk van de Zuid-Afrikaan die al jaren in Australië woont. Een schrijver waarvoor je gestudeerd moet hebben. Dat de ene wel de Nobelprijs heeft gewonnen en de andere niet, heeft hier niks mee te maken natuurlijk.
Wat ze bindt, is dat ze allebei deze week in een recensie behandeld worden op Litnet. Eindelijk weer eens een recensie. Eigenlijk ben ik het best een beetje met Komrij eens, maar ik verklap niet teveel anders lees je de lap tekst niet meer. Op Litnet tref je een recensie van het 'strontboek' van Komrij en van Coetzee's nieuweling: Dagboek van een slecht jaar.

Ongelezen in een doos

Misschien dat hij net zo onverschillig doet als hij hem eindelijk krijgt. Harry Mulisch heeft de felbegeerde Nobelprijs voor de literatuur weer niet gekregen. Of het erg is, weet ik niet. Ik denk dat de journaille ieder jaar meer teleurgesteld is dan Mulisch. Of ze zijn juist blij: kunnen ze hem weer bellen waarom hij het weer niet is geworden.
Wie het wel geworden is: Doris Lessing. De 86-jarige Britse schrijfster die mooie boeken heeft geschreven. Ze worden weleens feministisch genoemd, maar dat vind ik wat overdreven. Ze spreekt me best wel aan en ik heb zelfs een paar boeken van haar boven op zolder in dozen staan. Niet dat de boeken te oninteressant zijn om niet in de kast te staan, maar meer omdat de bibliotheek op de zolder nog niet klaar is. Daarom kan ik met geen mogelijkheid de boektitels uit mijn geheugen grissen van de boeken die ik heb. Ik weet alleen dat het er twee zijn, met heel groot Doris Lessing op de zijkant. Ik meen dat (een deel van) haar autobiografie, vertaald als Onder mijn huid tot mijn boekbezit hoort. Misschien ook wel het tweede deel In de schaduw, maar dat weet ik minder zeker. En ik kan het niet checken, omdat de dozen ver buiten mijn bereik liggen. Eerlijk gezegd heb ik meer over haar gelezen dan van haar.
Dat is eigenlijk wat er altijd gebeurt met een Nobelprijswinnaar. Je bent heel blij dat hij het geworden is, of je hoort voor het eerst een onbekende naam. Je neemt je voor om de boeken van hem of haar te lezen, omdat je wilt weten of het terecht is dat hij die prijs heeft gekregen. Van Günter Grass (1999) kende ik al wel, maar had slechts marginaal gelezen. Ik kocht gelijk een partij boeken van hem in, maar ze zijn nog ongelezen. V.S. Naipaul (2001) had ik al wel gelezen, maar ik wilde toch echt veel meer van hem lezen, dus ook hiervan verscheen een nieuw stapeltje in huis. Elfriede Jelinek (2004) bleef beperkt tot een voornemen en aan Harold Pinter en Orhan Pamuk ben ik niet verder gekomen dan een 'O, ja? Leuk'-gedachte. Alleen J.M. Coetzee (2004) ben ik juist gaan lezen, maar hij is de enige bij wie de Nobelprijs voor mij gewerkt heeft.
Dan kun je beter Harry Mulisch zijn die dan net tachtig is geworden, maar voor wie zes schrijvers een novelle schreven, gebaseerd op zijn oeuvre. Toch heeft Doris Lessing wel een speciaal plekje in mijn hart. Als mensen verbaasd kijken als ik de naam van mijn dochter uitspreek, dan zeg ik altijd: 'Ja, van Doris Day. En van Doris Lessing, een hele goede schrijfster.' Een beter voorbeeld van een vrouw met die naam kun je niet geven.

Verdriet in Goor

Een immens plein waarop alle 13.000 Gorenaren moeten kunnen zitten, maar waar genoeg ruimte is om op te parkeren. Meer is de Höfte niet, vindt Wim de Bie op zijn Bieslog. Een oerlelijk nieuw stadhuis omhelst het plein. Veel meer dan een Blokker en een Scapino kan De Bie niet bespeuren nadat hij via de onder doorgang van het ultramoderne stadhuis de Groote straat heeft bereikt.
De Bie bezoekt Goor omdat hij nieuwsgierig is geworden. Een paar dagen eerder bezocht Martin Bril het Twentse gat en hij constateert: In Goor is niets. Op de Höfte eet hij een broodje haring bij het enige vertier op het grote plein: Vishandel Verdriet. De Bie is het oneens met Martin Bril, maar hij constateert pas thuis wat Goor heeft. Goor is de geboorteplaats van Bert Haanstra, Rutger Kopland en Tommy Wierenga. Daarom is het een belangrijkere plaats dan Martin Bril wil suggereren.
Beide heren vergeten het allerbelangrijkste van Goor: het Schoolfeest. Jaarlijks wordt eind juni een grote tent op het plein gezet. Daarom is het plein zo groot. Dat het gemeentehuis daar staat, is een gunst van de Goorse bevolking. Het is namelijk hun Schoolfeestplein. Het hele jaar door kunnen er auto's op parkeren of 13.000 Gorenaren op zitten, maar het plein is voor het Schoolfeest. Dat is het enige doel van dat plein.
De Bie en Bril hadden met deze wijsheid echt uit kunnen pakken. De grond is in 1938 door het echtpaar Jannink aan de Goorse bevolking geschonken en is eigendom van de gemeente. Wel is er één belangrijke voorwaarde: de weide moet blijven zoals het is, een plek voor het schoolfeest en andere evenementen. Daarom is het ultramoderne gemeentehuis van een ingewikkelde gang voorzien die doorgang kan bieden aan de bierwagen met het Schoolfeest. Het Schoolfeestbestuur beheert de grond en ging alleen akkoord met de definitieve aantasting van de weide als de aanlevering van bier gegarandeerd was.
Het heeft toch voordeel om een jaar verslaggever geweest te zijn in Goor, dan weet je meer dan Wim de Bie en Martin Bril samen! Over pretentie gesproken...

De leugen bestaat niet

De Nederlander bestaat niet, zei Prinses Maxima twee weken terug bij de presentatie van een rapport over identiteit. Het levert veel discussie op in de verschillende media en er worden kamervragen gesteld. Het is uit de context gehaald, riep premier Balkenende vanmiddag. De kritiek is dat hij wel erg laat de prinses verdedigd.

Het doet mij denken aan Jaap de Jong die onderzoek deed naar de eerste minuten van een toespraak. Hij heeft vorig jaar met studenten van de Universiteit Leiden de troonrede beluisterd en becommentarieerd. Het is allemaal niet zo spannend, zo vertelt De Jong in het blad Metaal.
Dat komt ook omdat ze er weinig persoonlijks in kan leggen. 'Het was verdomd vakkundig geschreven, maar niet memorabel', was zijn oordeel.
Wat er gebeurt met een toespraak van iemand van koninklijke bloede, die er wel wat persoonlijks in legt, is nu te zien. De hele natie valt over één zinnetje. Toch gaat mijn voorkeur uit naar deze toespraak. De troonrede die Beatrix een paar dagen eerder hield, is vergeten, maar 'De Nederlander bestaat niet', is een huwelijk aangegaan met de andere beroemde zin die alleen aan ons is overgeleverd in een citaat: 'de leugen regeert'

Rembrandt of een ladenkast

Interessant verhaal gisteren bij EenVandaag over het schilderij Jan Six (1618-1700) van Rembrandt. Dit wereldberoemd schilderij is nog altijd in particulier bezit. Sterker nog: het is nog altijd in bezit van de familie Six. Jan Six X, de huidige eigenaar van het schilderij, werd geïnterviewd. Het schilderij staat met alle andere schilderijen van familieleden opgesteld in het huis aan de Amstel. Jan Six X woont er ook. Jan Six 0 was burgemeester van Amsterdam in de Gouden Eeuw. Afgelopen weekend stond de huidige burgemeester precies zo geposeerd op een foto in het maandblad M van NRC Handelsblad. Of hij hiermee gelijk staat met zijn grote voorganger, valt te betwijfelen.
Het huis wordt momenteel opgeknapt en het schilderij is in bruikleen gegeven aan het Mauritshuis. Een bijzonderheid, want vijftig jaar geleden is het schilderij voor het laatst geëxposeerd. Ergens heeft de huidige eigenaar grote moeite met het uitlenen van dit familiebezit. Het schilderij hoort thuis tussen alle andere familieleden in het huis aan de Amstel.
Mijn wetenschap over mijn voorouders reikt niet verder dan een de foto's van mijn overgrootouders. Statige plaatjes genomen bij de fotograaf, waarvoor nog echt een uitje bij hoorde. Dat gaat dus slechts vier generaties terug, maar niet meer dan tien, zoals bij Jan Six X het geval is. Enige jaloezie treft mij, maar eigenlijk is het een vals soort jaloezie. Ik heb ooit eens een jonkheer ontmoet en wil niet die verantwoordelijkheid dragen over een paar spulletjes zoals hij die draagt vanaf zijn geboorte. Die verantwoordelijkheid gaat voor Jan Six X veel verder. Hij heeft een dagtaak aan het instandhouden van het bezit van die eerdere Jannen. Dat terwijl ik slechts zorg draag over een paar schotels en een kastje van mijn grootmoeder.

Taalfouten

De lunch behandelde niet alleen Vondel en Han Pape, maar een interessanter gesprek was de opvatting over taalfouten. Ze moeten gewoon weer dingen erin stampen, zoals vroeger. Of dat de juiste oplossing is betwijfel. Dat in veel teksten spelfouten sluipen, staat buiten kijf. Een sollicitatiebrief met een spelfout leg ik terzijde, hoorde ik. 'Ja, jij doet dat, maar hoe moet dat straks. Als de slechte spellers moeten oordelen over de brieven. Zijn merken de fouten niet, maar zien de goede spelling voor fout aan.'
Het doet bijna denken aan de fout van de journalist die Wouter tegenkwam. Het ging om een taalfout, die de journalist per ongeluk goed opschreef. Mogelijk hebben we hier de eerste te pakken die goed voor fout aanziet...

Vondel en De Roskam

Eigenlijk was het enige boek dat zaterdag op mijn verlanglijstje stond, het boek van Frans-Willem Korsten over Vondel. Als ik dat zo lees, dan is het ontzettend jammer dat zijn taal zo ver van de onze staat. Daarmee komt zijn werk zo archaïsch en verheven over op de hedendaagse lezer, terwijl het zo speels en het enthousiasme overal in doorklinkt. Het boek Vondel belicht, Voorstellingen over soervereiniteit laat zien dat Vondel dichter bij ons staat, dan we vaak denken.
Enthousiast geworden door het verhaal van Korsten het gedicht 'Roskam' er maar eens bijgehaald. Het gedicht haalt de politieke huichelarij door de roskam. Draait het echt om geloof, of is er een ander doel. Hypocrisie is van alle tijden, want het speelt nog altijd. Een draaikonterige PvdA die haar kiezers niet serieus neemt en geen referendum wil, omdat een coalitiegenoot dat niet wil en ze bang voor ruzie in de tent zijn. Of het idee dat de enige die het komend jaar erop vooruit gaan, de kamerleden zijn. Het zijn allemaal zakkenvullers is niet zo'n rare gedachte, als die in je opkomt.
Pas toen ontdekte ik dat het Twentse weekblad De Roskam mogelijk een verwijzing is naar het gedicht van Vondel. De Roskam is het halfzacht eitje van de Twentenaar en oude stadsgenoot Han Pape uit Almelo. Vanmiddag tijdens de lunch kwam zijn weekblad even ter sprake. Ik heb het blad nooit zo bijzonder gevonden en heb mij er altijd over verwonderd dat het blad kan voortbestaan met hooguit enige duizenden abonnees. De abonnees zijn volgens mij voornamelijk knorrepotten. Mogelijk dezelfde knorrepotten die Vondel lezen, maar dan omdat die zo lekker archaïsch overkomt.

Een levend schilderij

Mijn allerliefste zusje gaf Doris voor haar tweede verjaardag een vis cadeau. Een sluierstaart in een zakje, die even later voorzichtig zwom in de ronde kom. We kochten de volgende dag een vriendje voor het dier, want alleen is zo zielig. Binnen een uur hapten de twee vissen aan het wateroppervlak. Zuurstoftekort. De oplossing: een aquarium van dertig liter met een geavanceerd filter.

Het verhaal gaat verder. Er kwam nog een visje bij en om zeker te zijn van nog meer zuurstof plaatsten we nog een bubbeltjesapparaat in het veel te kleine apparaat. Kleine vissen worden groot. Zo bleek snel dat de maten van het aquarium niet toereikend genoeg waren voor de groei van deze dieren. We speurden op internet, kwamen in echte aquariumwinkels die de grote aquaria uit de dierentuin nabootsten: clownvisjes en andere indrukwekkende soorten uit het koraal.

Eigenlijk wilden we een groter aquarium, 60 liter of 80 liter, maar ergens kwam het er niet van. Een kennis bood een aquarium aan, compleet met de inhoud: guppy's, neontetra, een meervalletje en drie oranje algeneters. Vanmiddag hebben we ze opgehaald. De dieren gingen gewoon met een bodempje water mee in de kofferbak.

Nu zitten de vele dieren in ons kleine aquarium, de drie sluierstaartjes met de guppy's in de vissenkom met de luchtbubbels. Morgen gaat Inge naar de grote vissenwinkel in Hilversum om de sluierstaartjes in te ruilen en dan begint het echte aquariumleven, opgebouwd volgens een doordacht plan met kleine garnaaltjes en andere lieverdjes, niet te groot en geschikt voor ons grote aquarium. Hoe je van het een in het ander rolt.

En Doris? Een vis is voor haar een vis. Een sluierstaart is net zo leuk als een guppy. Of er nu een meerval of een schooltje neontetra's in het water zwemmen. Voor haar maakt het allemaal weinig uit. Alleen wij vinden het zielig dat die dieren in een te klein aquarium zwemmen en zoeken naar mooi watertje in de kamer. Net zoals de kennis zei toen we wegreden met het dunne laagje water: het is best mooi, een levend schilderij, dat is het.

Krijg de Vinkspin

Een parodie op Spinvis stelde het voor. Gisteravond zag ik Koefnoen waarin Owen Schumacher de Nieuwegeinse zolderkamerartiest imiteerde. Een clip met schimmige beelden en een bekrulde artiest. Met grappige taalspelletjes over mij in mei en het geloof in jezelf.
Toch kwam het gebeuren uitermate flauw op mij over. De wereld van Spinvis is zo specifiek, dat zelfs een parodie misplaatst klinkt. Spinvis is zo eigen, hij valt niet te imiteren en iedere poging vormt een aanval op zijn geheimzinnige wereld.
Eén voordeel: gisteravond voor het slapen gaan neuriede ik al 'wespen op de appeltaart'. Een geweldig liedje. Een parodie hierop zou alleen de parodie bespottelijk maken. Een onovertroffen liedje.
Kijk voor teksten en filmpje op Spindievis.nl.

Pinnen

Denk je dat niemand, je pincode ziet, maar vanuit de snackbar boven kun je gewoon zien welke code iemand in het apparaat toetst. Het pinautomaat bij de Albert Heijn in Almere stad stond vorige week in de Almere Vandaag. Van bovenaf gefotografeerd zag je een man zijn code intoetsen. Zijn vinger lag bij de '4' en de verslaggever schreef de pincode erbij die hij had zien intoetsen. Vlak achter de man stond een parasol. Als je nu die parasol iets naar achteren schuift, ziet niemand het, dacht ik.
Het krantenbericht was genoeg waarschuwing voor de Albert Heijn om het ding te verplaatsen. Nu staat het op een andere plek, maar ik ben er nog niet zeker van dat niemand mijn code ziet. Want ik heb het gevoel dat vanaf de trap bij de ingang nog veel te zien is. Opgelet voor mensen met verrekijkers dus...

Je boeken of je leven

Een open dag bij uitgeverij Verloren trok mij vandaag naar Hilversum. Ik ging alleen, want de rest lag met griep op bed. De uitgeverij is gehuisvest in een kerk. Ik moest flink wat trappen bestijgen om hogerop te komen bij het summum van de dag: wat een prachtige uitgaven lagen daar uitgestald op de kramen. Ik zag de beroemde en vooral dure delen met uitgaven van al die Middelnederlandse handschriften: namen als het Comburgse handschrift en het Geraardsbergse handschrift. Van het laatste kocht ik tijdens mijn studie de peperdure uitgave, maar wat zien al die andere boeken van die serie er mooi uit.

Ik verliet de uitgeverij met drie boeken en kreeg daarbij een alleraardigst geschenk (natuurlijk ook een boek) cadeau. De tocht ging langs de grote verleiding. Zoals een hoerenloper moeilijk de rode zone kan passeren, zonder er toch doorheen te lopen, zo zwaar is het voor mij om De Slegte voorbij te treden. Gelukkig hebben we er geen één in Almere, net als antiquariaatjes. Daarom dook ik vandaag de gele winkel binnen. De hoerenloper zal waarschijnlijk na wat rondjes zijn keuze maken. Mijn handen gleden over de boekenruggen, pakten de boeken uiteindelijk en verzamelden een stapel. Ik was nu echt verloren.

Het begon met een allerliefst boek voor Doris, Vijf verhalen voor jonge haasjes van Max Veldhuis. Het eerste excuus was er. Daarna zag ik ineens de biografie van P.J. Veth, een heiligenboek van Ludo Jongen, Donna Tart, een boek over Multatuli en als een geschenk voor Inge (tweede excuus, de overwintering op Nova Zembla). Een hele stapel boeken, waarvan Alberto Manguels Dagboek van een lezer de uiteindelijke reden is om mijn weblog weer op te pikken. Want het voordeel van internet: je kunt nu reageren en al je ideëen en andere denkbeelden publiceren. Hier reageert dus een lezer. Een lezer die schrijft.

Maar is er niet veel meer dan boeken? Ik heb een vrouw, een dochter en een teckel, om nog te zwijgen over het eigen huis. Dan moet ik mijzelf zoveel vrijheid gunnen door niet alleen over boeken te schrijven, maar over leven. Vandaar een nieuwe naam voor de oude blog die ik vorig jaar al startte: Hendrik-Jan leeft, leest en schrijft... Welkom. Voor de echte recensies is daar natuurlijk Litnet, binnenkort met een verhaal over Komrij's Kakafonie.