Het eilandje Utopia in het Weerwater is altijd een favoriete plek van mij geweest. Ik schreef er weleens een gedicht over in opdracht van de gemeente. Het haalde helaas het betreffende boekje waarin het zou komen niet.
De periode dat de Floriade gepland werd, leek het gebied een beetje tussen wal en schip te vallen. De weg, bijna een dijkweg naar het eiland. Zo mooi aan weerszijden gemarkeerd door grote, hoge populieren. Het ritselende blad en het hobbelige asfalt. Allemaal elementen waar ik echt van genoot.
Beklimming Utopiatoren
Het hoogtepunt van een bezoek aan Utopia was dan de beklimming van de toren. Opgebouwd uit leidingbuizen waarmee de polder is leeggezogen. De 12 meter hoge toren was een geschenk van de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders (RIJP). Hij verwijst naar de tijd van de inpoldering. Overal plaatste de RIJP deze torens, minder hoog dan deze, maar hoog genoeg om een eind verder te kijken.
Ongeveer tot een jaar of 5 terug kon je nog op het eiland rondlopen. Er waren plannen, maar vooralsnog was het vooral een eiland vol met bomen. Er stonden veel essen en populieren. De charme dat je het eiland echt betrad via een bruggetje. Het bruggetje stond op instorten, maar wat voelde het steeds als het betreden van een echt eiland.
Het hele gebied waar nu de Floriade komt, is op de schop gegaan. Er zijn maar weinig plekken waar de grond niet is geroerd. Het Utopia-eiland is onherstelbaar veranderd. Geen trappetje meer maar een brede aanvoerweg. Naast de oude dijkweg ligt een brede weg. Het asfalt van eertijds en de hoge bomen langs de oude weg, zijn er nog. Maar verder is er alleen de herinnering. Alleen het uitzicht over het Weerwater in de richting van de stad is hetzelfde gebleven.
Weerwoud
Utopia is enorm veranderd. Er is nu een select groepje mensen aan het werk om een voedselbos te bouwen. Ze doen dat onder de Stichting Weerwoud. Een groepje mensen, de Urban Greeners werkt nu aan de groene stad van de toekomst. Naast een voedselbos is het gedeelte waarin ze experimenteren met nieuwe landbouwmethoden.
Agroforesty noemen ze het. Stroken landbouwgrond van 3 meter breed wisselen af met bomenrijen waar onderbegroeiing groeit. Er groeien amandelbomen, walnotenbomen, duindoorns en uiensoepbomen. Ik mocht zaterdag bij de rondleiding van de blaadjes proeven.
Op wereldvoedseldag bezocht ik namelijk het eiland met het Voedeslbos Weerwoud. Ik kreeg een uitgebreide rondleiding. Er liepen ook veel vrijwilligers mee. Ze verzetten veel werk. Vooral het weghalen van de brandnetels, het plaatsen van houtwallen en aanleggen van paadjes, is hun taak. Het ziet er indrukwekkend uit. De plek waar eens essen groeiden van zeker 10 meter hoog, zijn nu kleine boompjes en stroken met landbouwgrond.
Idee
Het voedselbos en de agroforesty zijn een idee van Xavier San Giorgi. Hij heeft al veel werk verzet op het gebied van voedselbossen. Het idee is ook dat mensen zich meer omringen met natuur waar ze ook voedsel uit kunnen halen. Niet alleen een omgeving voor de sier, maar ook een omgeving waaruit je een maaltijd kunt samenstellen.
Dat zie je ook terug in het Voedselbos Weerwoud. We mochten ook in de strook bos lopen langs een breed betonnen pad. Ik herinner mij vooral het kruipdoor-sluipdoor weggetje naar de Utopiatoren. Nu is het een brede weg met een geleiderail voor blinden in het midden. Al ligt deze nog niet overal goed, volgens een medebezoeker van de rondleiding.
In de bosstrook van een meter of 20 breed en zo’n 100 meter lang wisselen hoge en lage begroeiing elkaar af. Hier hebben de vrijwilligers dus heel veel werk met het weghalen van wat zij onkruid noemen. Er zijn nu bessen gepland en ook veel laaggroeiers. Bijna alles is te eten.
Lagen in het voedselbos
De verschillende lagen in het voedselbos kun je prachtig zien. In het voorbeeld wat ik zag, groeide een mispelboom onder de hoge populieren en enkele es die de essentakziekte lijkt te overleven. Of de moerbeiboom, die weer hoger wordt dan de mispel. Ook mocht ik proeven van de bijzondere peperboom, de kiespijnboom.
De kleine szechuan peppers smaken heel apart. Ze geven een tintelend gevoel in je mond. Het puntje van mijn tong en mijn lippen tintelden nog lang na, nadat ik voorzichtig een pepertje proefde. Niet pijnlijk warm, maar meer prikkelend. Een apart gevoel.
Spiraalvormige tuinen
Het 3e deel van Utopia-eiland bestaat uit allerlei spiraalvormige tuinen, waaronder een tiny forrest, een demonstratiemodel van hoveniers waarin gebruikte tegels spiralen naar een plas in het midden, en een minivoedseltuin. In de laatste hebben we even gestaan. Onder de hogere bomen, kersen, amandel en daaronder een heel ‘sla-bed’ van kleine lindeboompjes. De bladeren zijn in het voorjaar heerlijk om op te eten. Er groeien verschillende lindes, elk met een eigen karakter en smaak.
Bij de terugkeer naar mijn fiets raakte ik verstrikt in weemoedigheid. Een heel klein klaproosje groeide in de berm tussen het nieuwe asfalt en het Weerwater. De dunne rode bloemblaadjes trilden op de wind. De bloem deinde mee op diezelfde wind. Het vervult je met hoop. Misschien oogt de hele exercitie als een slagveld, maar hopelijk zullen de bergen zand en kale, lege vlaktes plaats maken voor veel nieuw groen.
Al weet ik ook dat doorsnee Floriadebezoeker iets ander groen dan de aangeharkte perkjes met bloemen snel bestempelt als onkruid. Net als dat een pad vooral van betonsteen gemaakt moet zijn en niet teveel natuurlijke obstakels mag hebben zoals groen tussen de tegels.
