De Wals

Camille Claudel spreekt heel wat mensen tot de verbeelding. Zijn het haar beelden of gaat het meer om haar bijzonder leven? Dat ze voor gek versleten werd en dertig jaar van haar leven in gestichten doorbracht. Of dat ze minnares van August Rodin was.
Zijn naam valt altijd in één adem als het over haar gaat. Ze worstelde erg met haar kunstenaarschap en het vrouw zijn. Opdrachten werden haar niet gegund omdat ze vrouw was. Haar werk kreeg niet de waardering die het werk van haar mannelijke collega's wel kreeg.
De biografie van Anne Delbée bracht de kunstenares Camille Claudel weer helemaal in beeld. Het bracht haar werk ook in de belangstelling. Vandaag zag ik voor het eerst van mijn leven een beeld van de Franse kunstenares: "La Valse" (de Wals) uit 1905. Ik had veel over het werk gehoord er ook veel afbeeldingen van het bronzen beeld gezien, maar vandaag zag ik het in het echt.
Het is een indrukwekkend beeld. De lichamen van de man en vrouw zijn heel mooi ineen verstrengeld. Het geeft iets erotisch. De dans wordt bijna een paring. Dit komt door de naakte lichamen en door de bijzondere wijze waarop de stof drappeert. Je verliest jezelf in datgene wat niet te zien is.
Het beeld is onderdeel van de expositie Schilders van de Ziel. Symbolisme in Frankrijk. De expositie is tot en met 27 januari te zien bij Singer Laren. Een aanrader voor iedereen die van raadselachtigheid houdt en natuurlijk voor de liefhebbers van Camille Claudel.

Cembalowerken

Gisteren bij de Kringloopwinkel twee dikke LP-boxen meegenomen van de Cembalowerken van Bach. Ik liep er toevallig tegenaan. Het zijn uitgaven van Archiv uit de jaren zestig en zeventig. De tijd dat het spelen op originele instrumenten opkwam.
Uitvoeringen die vanwege de moderne authenticiteit op de platenspeler gespeeld moeten worden. Ik heb bijvoorbeeld de uitvoeringen van Walcha van Bachs orgelwerken op cd, maar die steken schril af tegen de herinneringen aan de platen. Mijn vader heeft er namelijk een paar in bezit. Het gekras van de naald door de groef van de plaat maakt deze uitvoeringen nog authentieker.
Het probleem is alleen dat de platenspeler ergens in een doos op zolder ligt opgeslagen. De plaat raakt steeds meer uit beeld in deze tijd van mp3 en andere snelle digitale wegen. Muziek is overal voorhanden en niet meer een uniek moment waar je echt voor gaat zitten.
Binnenkort, als de zolder klaar is, pak ik de platenspeler en ga ik heerlijk luisteren naar Huguette Dreyfus, Ralph Kirkpatrick, Helmut Walcha (ja hij is er ook bij op klavecimbel) en Karl Richter. Benieuwd of mijn betoog steekhoudend blijft als de naald uit de groef glijdt, of juist blijft hangen.
De vorige eigenaar is heel zuinig op de platen geweest. Sommige muziekstukken heeft hij omcirkeld op de bladen die bij de platen zijn gevoegd. Ik verbeeld met dat de man is overleden en zijn kinderen het spul maar afgedragen hebben aan de kringloopwinkel. Gek idee dat het van iemand geweest is met dezelfde interesses als ik. Ik heb namelijk niet alleen zijn platen, maar ik herken zijn handschrift ook in een paar boeken die ik gisteren gelijk met de platen mee naar huis nam.

Krom vloertje

Als hij krom is, krijg je niet je geld terug. Ik heb zojuist voor 2,50 euro per m2 een laminaatvloertje voor op zolder gekocht. Hij kan krom getrokken zijn, vertelde de laminaatboer er eerlijk bij. Bij hem kocht ik eerder al de vloeren van beneden en de eerste verdieping. Hele aardige vloeren voor een heel aardige prijs.
Deze koop lijkt ook wel aardige aankoop. Eerst wacht nog wat ander werk. Vandaag ga ik het kozijn schuren, plamuren en schilderen. Dan moeten de plintjes die ik vanmorgen bij de Praxis gehaald heb, worden gebeitst. Ik hoop morgen of op oudjaarsdag een beginnetje te kunnen maken met de vloer van de grote zolderkamer. Als het allemaal meezit, kunnen we volgende week verder met de andere kamer op zolder. Eindelijk komt er een beetje schot in de zaak.
Het is een heel karwei en eigenlijk hebben we er geen zin meer in. We hebben teveel geklust in dit huis en ik dank God op mijn blote knieën als het klaar is. Desnoods op een krom laminaatvloertje.

Onbereikbaar

Deze twee weken rond kerst en oud nieuw leveren een uitgestorven kantoor op. Veel kamers blijven de hele dag donker en als er iemand door de gang loopt, schrik je van het geluid dat de totale stilte doorbreekt.
Maandag merkte ik al dat vrijwel alle leveranciers onbereikbaar zijn. Een gevalletje met een URL kostte me vooral tijd omdat de andere kant van de telefoonlijn niet reageerde op mij bellen. De mailtjes kregen een even snelle echo terug. Dat ik nog even mocht wachten op een reactie.
Vreemd idee dat kerst en een jaarwisseling voldoende is om een hele economie stil te leggen. Tegelijkertijd is het voor de achterblijvers een uitgelezen kans om het werk te doen dat wat meer concentratie vergt. Zo schreef ik vandaag bijna een hele handleiding voor het nieuwe cms bij elkaar.
Aan het eind van de middag mocht ik ook aansluiten bij de onbereikbaren. Het mailtje dat terugkeert naar de afzender, krijgt de vriendelijke boodschap dat ik even niet bereikbaar ben tot 7 januari. Alle tijd om mijn zolder verder op te knappen.

Lood om oud ijzer

Bij de buren is lood gestolen. Het hing tussen de muur en de dakpannen van het klompenhokje. Het was me al eerder opgevallen en ik vermoedde dat ze het wel wisten, maar mijn buurman zag het pas gisteren. Ik dacht dat het door de wind kapotgeslagen was, maar het lood is gestolen, zo vertelde mijn buurman mij vanmiddag. Het aangrenzende huis was eveneens ontdaan van de loodlap.
Mijn twee buren waren de hele dag bezig met de verdwenen lap lood. De geleende trap hadden ze ook geregeld nodig bij hun activiteiten. Daarom vreesde ik het ergste voor mijn eigen zolderactiviteiten. Zo ontdekten ze dat het lood bruut is afgeknipt door de dief. Een klein lapje is blijven hangen, dat kreeg hij blijkbaar niet los.
De buren belden een bevriend loodgieter en lieten hem een prijsopgave maken. De prijs voor het verdwenen lood van de twee huizen is meer dan 750 euro. Een aardig bedrag, die de dieven meegenomen hebben. Het wordt verzekeringswerk. Daarom is tijdelijk een lap plastic over het verdwenen lood gespannen.
Ik keek vandaag eens om mij heen en zag dat meer huizen zonder lood zitten. Blijkbaar is de prijs op de zwarte markt hoog genoeg om het spul te jatten. We moeten niet alleen de deur goed dichtdoen, maar ook ons dak vergrendelen.

Structuurverf

Het zolderverhaal krijgt weer een vervolg. Vanmiddag liep ik niet door de woonboulevard, maar stond ik op een wankel trappetje op zolder. De muur heeft een laagje structuurverf gekregen. Alle gipswandjes - inclusief de laatst herstelde muur - zijn voorzien van een mooi laagje verf met zandkorrels.
Het resultaat mag er zijn. Eigenlijk ben ik er best trots op. Morgen is mijn reguliere vrije donderdag. Dan proberen Inge en ik de twee betonmuren eveneens te voorzien van de mix van zand en verf.
Inge naait ondertussen heerlijk met haar nieuwe machine. Ik schrijf dit terwijl ik lekker op de bank in mijn nieuwe huispak zit. De broek en de trui zijn gemaakt van een zachte fleecestof. Het zit lekker zacht en warm. Een mooie aanwinst om straks aan te trekken als ik in de bibliotheek ga zitten.

Verwachtingen

Een stoet auto's verliet het kerkhof, het vaartje waarmee ze reden toonde eerbied. Bij het kruispunt sloeg elke auto zijn eigen weg in. Ik rende zojuist langs het kerkhof en ineens viel mij de ongewone drukte voor dit tijdstip op. De bezoekers hongerden voor de kalkoen nog naar hun geliefde.
Overigens was ik niet de enige die aan het hardlopen was. Velen meenden zo vlak voor het familiebezoek nog een blokje om te hollen. Even lekker ontladen voordat de familie op de stoep staat. Ook ik liet de gedachten over kerst nog eens over het fietspad voor mij uit rollen.
De ene helft mist de geliefde en probeert daar iets van te vinden op een winderig kerkhof. Terwijl de andere helft opziet tegen het plichtsbesef en de druk van het familiediner. Waarschijnlijk verlangen beiden naar iets dat er niet is.
Meer nog dan vrede en gezelligheid, is kerst het feest van verwachtingen. Gooi je verwachtingen daarom over boord, misschien wordt het dan vanzelf feest.

Hij doet het weer!

Mijn oog is er weer. Een vreugdevolle tijding zo kort voor de kerst. Vanmiddag ging mijn oog weer onder de deskundige lens van de oogarts. Ze zag dat de wond vrijwel geheeld is.
Volgens haar blijft het risico bestaan dat de beschadiging weer open trekt. Vooral in de ochtenduren als het oog droog is door het slapen kan de wond weer opentrekken. Daarom moet ik goed opletten bij het ontwaken. Het beste is als ik een druppel vocht in mijn oog laat lopen en dan pas het oog helemaal opendoe. De plek is een zwak punt dat je goed in de gaten moet houden.
De komende periode vooral lekker zalf smeren, met name voor het slapen gaan om de droogte 's ochtends tot een minimum te beperken.
Er is best mee te leven. Het had allemaal erger gekund.

Nieuwe verwoordingen baren

Een gedicht onderwerpen aan een vertaalmachine op internet. Mijn oud-collega Frodo deed het al eens. Het leverde een hilarisch stukje poëzie op.

De vertaalmachine Babelfish van Altavista is de oudste machine die een stukje Nederlands automatisch in het Engels omzet, om er dan weer Duits van te maken en via het Frans terug naar het Nederlandse te gaan. Voor elke vertaal-nitwit is het een handig machientje, maar voor de kenners druisen deze apparaten tegen alle taalgevoel in.

De vertaalmachine van Google, Google Translate, staat mij iets nader aan het hart. Het is wat mooier vormgegeven. De originele tekst blijft bijvoorbeeld naast de vertaling staan.

Ik vroeg mij af of er met dergelijke apparatuur geen mooie gedichten zijn te vormen. Daarom componeerde ik dit eenvoudige gedicht:

Als de taal de woorden verlaat
dan schiet het begrip tekort
dragen de dingen andere namen
en vergeet de vertaler te vertalen

Dag verandert in nacht
terwijl de klok zachtjes tikt
zoeken de woorden hun doel
en schieten het verkeerde huis

in hun overmoed de lege
bedoelingen verschuiven in
nieuwe zinnen en doen
alsof het hun moerstaal is.

Om het geheel niet teveel te manipuleren veranderde ik 'moerstaal' in 'moedertaal'. Ik leefde in de veronderstelling dat 'overmoed' wel te vertalen was, maar dat was overmoedig van mij. De tekst heeft de volgende weg afgelegd via de Google translator, slechts twee keer heb ik Altavista gebruikt: Nederlands - Engels - Russisch - Engels (via Altavista) - Traditioneel Chinees - Simpel Chinees - Engels - Duits - Frans - Engels - Arabisch - Engels - Nederlands (via Atavista). Ik heb Altavista gebruikt om niet dezelfde translator de tekst te laten terugvertalen. Ik achtte de kans te groot dat de vertaalmachine de tekst precies hetzelfde zou terugvertalen, vandaar.

Het leverde een onleesbaar gedicht op:

Als de taal
maak dan het concept schaarste
om kwestienamen van andere individuen te maken
vertaler voor te vergeten transmissie

Veranderingen in de zelfde nacht
ondanks de passage van tijd, kan men,
het doel, daarom,
valse Eén, en het woord van de Spreker van het Huis

U overmoed bent in de lucht
te heroriënteren Geloof zich
en zodat was het dat de nieuwe verwoording
in feite, toen hun moeder


Dit vormde voor mij genoeg inspiratie voor een bewerking. De woorden heb ik vrijwel allemaal overgenomen, soms in een iets andere volgorde gezet en soms is er iets bij gefantaseerd.

Als de taal van het concept
schaarste maakt en kwesties
verandert in namen van andere individuen
dan vergeet de vertaler de transmissie

Veranderingen in dezelfde nacht
kunnen ondanks de passage van tijd
het doel missen, waar eens de valse Eén
van het Woord des Sprekers huis stonden

Overmoed, u bent in de lucht
en heroriënteert het geloof
zo is het in nieuwe verwoordingen
in feite als toen uw moeder u baarde

Eerherstel

'Negen jaar cel voor Holleeder', schalde de nieuwslezer gisteravond door de huiskamer. 'Wat?' vroeg Inge vanuit de keuken. De afzuigkap ronkte en de deksels trilden van de kook die in de pannen heerste. 'Eerherstel voor Holleeder?'
De avond was vervuld van de misvattingen. Blijkbaar roept Holleeder dit op bij mensen. Zo sprak een man in een programma na het journaal over 'Een zucht van oplichting' die door hem heen ging.
Voor sommigen is het een sport dit soort misstanden op te sporen van de televisie. Zo zag ik laatst een man bij het programma Ik vertrek. Het was een vriend van het echtpaar dat naar Oostenrijk was verhuisd. Hij zat op het balkon voor het huis. 'Dit is niet het Oostenrijk van de bloembakken en de houten huisjes.' Om hem heen stonden de bloembakken. Bovendien toonde de camera recht achter hem een houten huis. Aan de reling van het balkon hingen grote bloembakken met geraniums.

Afgeplakt

Met een dichtgeplakt oog begroet ik u. Eind september stak Doris namelijk - per ongeluk - een vinger in mijn oog. De nageltjes waren een paar minuten eerder door mij geknipt en daardoor superscherp.
Een tranend oog dat voortdurend trok, bracht mij toen bij de Huisartsenpost van Almere. Daar kreeg ik een lap op mijn oog geplakt met het bevel dat ik eventjes mijn oog niet meer open mocht doen.
Het duurde lang voordat het beschadigde hoornvlies genas en ik hield er last van. Op een gegeven moment werd het allemaal wat minder en leek het zelfs weg. Tot ik gistermorgen weer wakker werd in de vroege ochtend omdat mijn oog trok en traande.
Vandaag bij de huisarts en uiteindelijk ook de oogarts geweest. De laatste drukte er weer een pleister op. De wond van destijds is nooit goed genezen. Hij is weer open gegaan en ik ben weer terug bij af. 'Het is net een lasoog, waarbij de binnenkant niet goed genezen is', zei hij terwijl hij een rondje voor me tekende met een dramatische krater aan de onderkant.
Nu tik ik dit bericht met een afgeplakt oog. Ik voel me als zo'n kleutertje dat een lui oog heeft. Morgen mag de dure plakker van ruim vijf euro per stuk er een paar uurtjes af. Tot maandag moet ik met de pleister blijven lopen, dan kijkt de oogarts er weer naar.

Zwembad dicht?

Elke donderdag neem ik een frisse duik in het zwembad samen met Doris. We zingen dan liedjes en springen vanaf de kant het water in. Ook laten we ons drijven, of proberen zoveel mogelijk onze hoofden onder water te laten zakken.
Vandaag was het mogelijk de laatste keer dat we in het water doken. De toekomst van de drie zwembaden in Almere is uiterst onzeker. Het contract met de huidige exploitant Sportfondsen verloopt op 31 december en wie het beheer overneemt, is nog altijd onduidelijk.
Een heel gedoe die aanbesteding van de drie Almeerse zwembaden. De gemeente vindt dat de huidige exploitant niet aan de eisen voldoet, er is een proces geweest dat de aanbesteding heeft vertraagd en nu zitten we zonder zwembad.
Ik vind het niet alleen sneu voor Doris, mijzelf of al die andere kinderen met ouders. Ik vind het vooral vervelend voor het personeel. De badjuf vertelde het verhaal over de onzekerheid met tranen in de ogen. Het ziet ernaar uit dat we in januari helemaal niet kunnen zwemmen.
Is dat de bedoeling van een openbare aanbesteding? Wat is het voordeel van de openbare aanbesteding? Het is misschien makkelijk de wijzende vinger te steken in de richting van de gemeente, maar ik voel die neiging wel heel sterk. Het zwembadgedoe heeft tot nog toe alleen maar verliezers opgeleverd.
Ik heb wat gespeurd op internet, maar tot nog toe ontbreekt elke vorm van informatie.

IJskoud water

Wanneer het vriest, is het heerlijk de kraan te laten stromen en het ijskoude water in je mond te laten glijden. Als een hittegolf de zomer treft, mis ik vaak het koude water dat nu de kraan verlaat. De kou maakt het water fris en attent. Je voelt het ook je maag in glijden en verder voeren tot ver in de darmen.
Water is van levensbelang. Wanneer ik een ochtend geen water heb gedronken, voel ik me loom en slaat de zwaarte in mijn hoofd. Daarom vind ik het een goede zaak dat de drie dj's zich laten opsluiten om geld voor water in te zamelen. Al roept de aandacht van de media bij mij soms vraagtekens op. Draait het om de paar dagen hongeren van de dj's, of om het tekort aan schoon drinkwater. Over de temperatuur gaat het dan niet eens, maar gewoon schoon is al heel wat.

Een 1 op de schaal van klantvriendelijkheid

Beste Mevrouw Anders,

Ik was speciaal wat eerder van mijn werk gegaan om op tijd bij u te zijn. Ik had vrijdag een mooie nieuwe bril uitgezocht, maar een meneer naast mij had de bril eveneens uitgezocht. Hij had hem weer teruggelegd en ik had hem gepast. We vonden hem allebei leuk. 'Ik had hem het eerste', zei de meneer. Een collegae van u belde een ander filiaal om te vragen of ze daar dat montuur ook hadden. Er was er nog eentje en het zou er maandag zijn. 'We bellen u als het binnen is.'

Omdat ik nog niet gebeld was, ben ik iets eerder naar uw winkel gegaan. U staat er nogal op dat u om 17.30 uur dichtgaat. U had mij een poosje geleden al de winkel uitgestuurd omdat u dicht ging. 'Ziet u dan niet dat het half zes is? Dan gaan we dicht', zei u nors. Ik antwoordde dat het mij speet, maar dat over het algemeen winkels om 18.00 uur dicht gaan. 'Wij om half zes', zei u dwingend terwijl u ons in de richting van de deur duwde. 'U bent morgen om half tien de eerste', vervolgde u zonder begrip.

Nu was ik keurig om 17.10 uur in uw winkel. U tuurde naar de klok en mompelde iets tegen uw collega. Daarna bleef u stil in mijn richting. U moest papiertjes vouwen, dat kan natuurlijk. Gelukkig had u even later aandacht voor mij. Ik vertelde het verhaal dat maandag de bril er zou zijn en ik nog niet gebeld was. 'Maandag komen nooit brillen', zei u alsof ik dat had kunnen weten. 'En vandaag ook niet. U wordt gebeld als de bril binnen is.'

'Nou, mij is verteld dat maandag de bril binnen zou komen, of anders vandaag. Daarom kom ik even langs', probeerde ik nog een keertje. 'Hij komt in de loop van de week. Het is nou eenmaal anders dan u in uw hoofd heeft.' Ik voelde dat een kookpunt naderde. 'Het is niet iets dat ik in mijn hoofd heb, maar dat mij zo is verteld. Dat is iets heel anders.' 'Ja, ik vind het ook jammer. We bellen u als hij er is', vervolgde u nog een keertje nors. U draaide u om en wilde mij zo aangeven dat ik echt maar eens moest vertrekken.

Ik voelde mij onheus behandeld door u. U moet zich verontschuldigen, vind ik. Dat u zo doet en dat u mij dingen in de mond legt, die ik niet gezegd heb. Mijn vrouw is zo netjes door meneer Hans behandeld, terwijl u zo lelijk tegen mij doet. Ik vind dat helemaal niet prettig en ben erg boos.

Ik liep de zaak uit, maar wilde eigenlijk teruglopen om u te zeggen dat u die bril in uw reet kon steken. Ik heb het niet gedaan, want ik ben netjes. Eigenlijk vind ik nog steeds dat ik het had moeten doen. Maar ik behandel u niet zoals ik niet behandeld zou willen worden. U zou er een voorbeeld aan kunnen nemen. Want op de schaal van klantvriendelijkheid scoort u een 1.

Dag mevrouw Hans,

Hendrik-Jan

Toeteren

Het zou het oergeluid zijn waarmee de Tubanten naar elkaar seinden. In Twente houden ze deze traditie in ere. Ergens mis ik het nu wel. De diepe tonen die langzaam in een trappetje omhoog neuriën en die opklinken in het bos terwijl de kou om je heen grijpt. De rest van Nederland moet dit volksgebruik ontberen.
Toen ik nog bij de Twentsche Courant Tubantia werkte, haalden de midwinterhoorns steevast de pagina's van de krant in deze tijd van het jaar. Dan verzamelden de 'toeteraars' zich in een schuurtje op een industrieterrein en zochten wij verslaggevers naar de originele invalshoek voor het jaarlijkse ritueel in de adventstijd.
Dat het hele verhaal rond die oertonen pure onzin is, heeft de schrijver Han Voskuil al in de jaren 1980 bewezen. Hij vertelde dat het blazen op de midwinterhoorn eerder een modernisme is, dan een oud gebruik. Het stamt uit de jaren 1930. In Het bureau haalt Voskuil zijn eerdere belevenissen nog een keer aan (deel 6, p. 357-363). Voor de camera van Van gewest tot gewest veroorzaakt hij een heuse rel in Twente. Hij is vervolgens door verschrikkelijk veel mensen door de mangel gehaald, maar niemand kan zijn verhaal weerleggen.

In de genen

Stuken of stukadoren, wat ook het verschil ertussen is, Inge is een natuurtalent. Ze heeft vanmorgen de muren op zolder gladgestreken. Dit secure werkje heeft ze blijkbaar goed afgekeken van haar vader, die kon stuken en stukadoren.
Zou het erfelijk zijn, vroeg ze hardop af tijdens het stuken van de muren op zolder. Het zou best kunnen, zeker ook toen ik Doris gewapend met een kleine spatel en een potje gips de muur zag pleisteren. Een mooi gezicht zoals moeder en dochter bezig waren. Ik heb mijn activiteit maar gehouden bij het voorzichtig plamuren van een paar gaten en hoekjes.

Zonsondergang

Als er een tijd is waarbij de zonsondergang zo bewust aan je oog voltrekt, dan is het nu wel. Het brengt mij tot gedichten, die ik dolgraag met jullie wil delen.

Ik heb dit gedicht maar naamloos gehouden...

****

Een witte streep duwt een vliegtuig
vooruit tegen de ijsblauwe lucht
zie ik vlak boven de dakrand
dat de zon oranje afscheid zoent

De takken sprieten kaal het donker
tegemoet, maar voordat het blauw
wegduikt in het zwart mogen ze
mij nog heel eventjes in de ogen kijken

***

'Hé, ik zie de maan', zeg je
Ik zie alleen het vliegtuig vooruit
hollen terwijl het blauw azuurt
voordat de avond zich echt meldt

Als ik voorover buig en jij
wat naar achteren hangt
doemt daar de glijbaan van
een stukje sikkel voor mij op

**

De maan hurkt weg van de bol
en ziet dat de avond de nacht
inluidt zoals het kerstklokje doet
in de koude weken van nu

Doe maar of het zomer is
en droom de koude warm
zodat het even warm is
als nu de kou onze neuzen knuffelt

Licht de avond nog even op
dan vergeet ik dit beeld verder
in de zee van liefde en spelen
we of de maan een zonnetje is.

*

Als zij de volgende dag
naar de glijbaan toe loopt
en ziet dat de zon zoet oranje
spuugt omdat het weer voorbij is

Roept zij 'maan' en dribbelt in de richting
van de sikkel om te glijden
na het klimmen voordat het donker
ons begroet knipoogt de maan haar

Almere, 14 en 15 december 2007

Afhankelijk

De Bommelerwaard heeft weer stroom, maar Bali gaat zonder akkoord de nacht in. Vreemde combinatie van twee nieuwsfeiten. 'Het lijkt hier wel de Middeleeuwen', verzuchtte een inwoonster van Zaltbommel voor de televisiecamera van het journaal.
Aan de andere kant van de wereld bereiken de onderhandelaars geen akkoord. De afhankelijkheid van de westerlingen van olie en gas wint het van een gezond klimaat.

Mijn halve zolder staat er vol mee

Pilaren van boeken zoeken een weg omhoog. Ze leunen scheef tegen elkaar in de stapels op de tafels. Je ziet de bedompte en muffe lucht opstijgen uit de opgestapelde boeken. De twee Jackhalzen van De wereld draait door bezoeken recensent Martin Ros. Ze moeten zich een weg banen door al het leesvoer heen.
'Al deze boeken wachten op mij om gelezen te worden', verzucht de lezer, die vanwege zijn leeftijd afscheid moet nemen van de Tros Nieuwsshow. De afkoopsom van 15.000 euro weerhoudt hem niet van kritisch commentaar. Zijn woorden spreken vooral over een triest verdriet en bovenal een holle frustratie.
Hij zoekt nu zelfs een boekenprogramma bij de EO. Hij moet toch iets met al die recensie-exemplaren in zijn zomerhuisje te Putten. De 70-jarige lezer heeft zoveel boeken staan in de scheve stapels dat hij meerdere levens nodig heeft om dat alles uit te krijgen. Zijn nieuwe vrije tijd kan hij goed gebruiken.
Ik herinner mij de anekdote van mijn docent Peter van Zonneveld. We hadden het over Amerika-deskundige Maarten van Rossum, maar hij hoorde in zijn slechthorendheid Martin Ros. 'Ja, dat is me er zeker eentje', reageerde hij. 'Die man heeft zoveel boeken dat de muren het van zijn huis begaven. Zijn huis stond op instorten, de scheuren werden met de dag groter en de vloer begon te kraken. In allerijl zijn stapels boeken afgevoerd. Die staan nog ergens bij Maarten 't Hart.' Het zou mij niet verbazen als de boeken nog bij 't Hart zijn. Jaren later las ik namelijk een interview met 't Hart. Ze waren inmiddels min of meer gebrouilleerd: 'Martin Ros, die moet nog eens die dozen met boeken ophalen. Mijn halve zolder staat er vol mee.'

Stadsbos Pampushout

Elke vrije donderdag ren ik mijn favoriete hardlooprondje door het Almeerse Pampushout. Pampushout is heel aardig bos dat tussen IJsselmeer en het Noord-Westelijk gedeelte van Almere ligt. Bij het hardlopen loop ik een eindje langs de spoordijk in westelijke richting en steek Pampushout in om bij de Noorderplassen weer terug te hollen naar huis via het Beatrixpark.
De laatste weken hoor ik het geluid van motorzagen en vallende boomstammen. Het raadsel van de houtkap die even bedreigend klinkt als de verwoestingen van het oerwoud, is kortgeleden voor mij opgelost. Pampushout wordt omgevormd tot een stadsbos. Wat een stadsbos precies is, weet ik niet. Het ligt in een stad en schijnt het midden te houden tussen een bos en een park. In het stadbos worden de grasvelden niet netjes aangeharkt en de overtollige takken weggehaald, zoals dat wel in het park gebeurt.
Ik ken wel wat stadsbossen, het Kralingse bos en het Amsterdamse bos zijn volgens mij stadsbossen. Dat wij straks ook zo'n opgeleukt park krijgen is wel een beetje jammer. Juist die wijdsheid van weilanden afgewisseld met stroken vol bomen, trekt me aan het Pampushout. Bovendien moet ik er niet aan denken dat het straks op zondagmiddag verschrikkelijk druk is. Het is het lot van een mooi bos, denk ik.

Paradijsje

Bij het speuren op de verschillende nieuwssites omdat mijn werkgever de laatste dagen wat vaker in het nieuws is, trof ik een foto van het Almeerse Stadshart. Ik herkende deze nieuwbouw uit duizenden: uitstekende daken, veel lucht, een grond van stijgende tegels en een hoogbouw met scherpe punten in felle kleuren achter een waas van glas.
De inzet van de foto stemde mij minder vrolijk: een verkiezing voor de lelijkste plaats op de wereld. Het argument erbij: 'het eerste wat in me opkwam bij de vraag naar de lelijkste plek ter wereld! Al sinds het werd gebouwd in de jaren 70 het toppunt van doodsheid'.
Erg gemakkelijk Almere te nomineren voor de lelijkste plek van de wereld. Bovendien spreekt de spreker hier meer vooroordeel dan een heus oordeel uit. Voor mij is Almere een paradijsje. Als ik hardloop en het vele groen mijn longen binnenstroomt, geniet ik van de plaats waar ik woon. Dan schud alleen mijn hoofd van links naar rechts in een herhaling voor dergelijke opvattingen.

Geen piek aan

Man bijt hond vraagt zich af: wat vindt u ervan? Een oud-collega bij de krant refereerde graag naar dit televisieprogramma. Veel nieuws begint bij het kleine nieuws dat verteld wordt door de gewone man van de straat.
Gisteren liet Man bijt hond het werk van vrijwilligers zien. Ze bezochten ouden van dagen die een eenzame kerst tegemoet gaan. Ze volgden drie ouderen, die ze vragen stelden terwijl achter hen een kerstboompje door vrijwilligers werd opgetuigd.
Twee toonden zich erg tevreden. 'Het is misschien wel tien jaar terug dat ik een kerstboom had voor het laatst', vertelde een eenzame man. Er was ook een oudere vrouw die eigenlijk vond dat op haar kerstboom een piek hoorde. 'Er zit geen piek op', mompelde ze.
Het laatste shot van het item toonde de vrouw met de boom achter zich, met een piek erboven. Alleen het verhaal van de piek werd niet verteld. Heel jammer, omdat daar volgens mij het grote nieuws zat. Ondanks de piek kon de piekvrouw haar gezicht niet blij trekken.

Genieten van een servet

Eten is lekker. Het verbaasde me een beetje toen ik het interview las met de Britse kokkin Nigella Lawson in NRC Next. Ze heeft een boek geschreven waarvan de recepten room en boter bevatten. Niet het afvallen, maar eten als vorm van sensualiteit en als genotsmiddel. Het klinkt bijna als het uitspreken van een vloek in dit 'Sonja Bakker'-tijdperk.
Best jammer, omdat eten gewoon lekker is en we dat ook best wel mogen vinden. Het genot van eten ligt dicht bij seksueel genot. Verliefde stelletjes gaan niet voor niks uit eten. Ze voeren elkaar. Vaak komt eten ook goed van pas bij een potje sex. Dikwijls wordt het liefdesspel afgebeeld met een tros druiven en een vrouw die reikhalst naar de vruchten.
De mooie foto die het interview vergezelt, roept wel wat vragen op. Wat ligt eigenlijk op haar bord? Een opgevouwen servet? Ze kijkt wel heel verlekkerd de camera in, dus ze kan goed acteren.

Goeiemoggel mongool

Dat een hype niet zonder gevaar is, bewijst het volgende berichtje. Twee heren begroetten elkaar gistermorgen in een Rijswijks café met 'Goeiemoggel'. Een derde omstander begreep de referentie naar de televisiereclame niet en begon te meppen. Hij had 'mongool' verstaan in plaats van 'goeiemoggel'.
Dat het niet kennen van de commercial ook grappig kan zijn, hoorde ik laatst. Verrast reageerde een kantoormedewerker op het horen van 'goeiemoggel': 'Ja, ook goeiesmorgens deze morgen'.

Verstoppertje

Ze doet het al een paar maanden. Ze hangt dan voorover tegen de muur, houdt de handen voor het gezicht en begint te tellen. Dan draait ze zich na een paar seconden om en mompelt iets als: 'ik kom'
Het is een heel leuk gezicht om zo'n klein peutertje verstoppertje te zien spelen. Gisteravond voor het slapen vertelde ik dat ze het laatst in het zwembad ook deed. We stonden onder de douche, ze hing weer voorover tegen de muur en zei nu bij het omdraaien duidelijk: 'ik kom'.
Waar heeft ze het toch vandaan, vroegen we ons voor de zoveelste keer af. Het antwoord vonden we niet. Tot ik na een klein halfuurtje uit mijn eerste slaap werd gehaald door Inge. 'Ze heeft het van Peppa, Peppa Pig. Die spelen in een uitzending verstoppertje.' Ik kon de uitzending niet voor de geest halen, maar geloofde Inge direct.
Peppa Pig is een biggetje dat heel stom lacht. Doris vindt haar geweldig. In de korte uitzendingen die de kinderzender Nickelodeon uitzendt, doet het biggetje met haar vader en moeder en broertje George allerlei kinderspelletjes. Verstoppertje hoort daar ook bij. Waarschijnlijk heeft Doris het spelletje daar vandaan.

Kikker in december

Maar weer eens een gedicht:

Kikker in december

De kikker kruipt traag over de tegels
de regen valt opgelucht op de grond
als de vors uit zijn slaap wakkert.

Hij holt sloom de waterstroom achterna
en krimpt weg in het gat tussen schuur en stoep
alsof de winter nooit is begonnen en hij niet slaapt

Een kikker in december, zegt de natuur
verward en bezorgd. Vroeger kon zoiets
nooit in het holst van de winter.

Meer vrouwen dan mannen

De bouwmarkt op vrijdagavond. Gisteravond ben ik toch maar even naar de bouwmarkt gegaan om klusgerei voor dit weekend te halen. Kleurrijk zijn de gangpaden, boordevol lampjes die kerstsferen moeten oproepen. Ik wandelde er als enige man tussen een even kleurrijk arsenaal aan vrouwen. Klussen mannen nog wel, vroeg ik mij af.
Zoals dat gaat bij een bouwmarkt, liep ik vanmiddag weer door de gang van de Praxis met een zak geelband gips. Nu moest ik de keufelende moeders ontwijken. Ze snuffelden tevreden tussen het kerstgroen, schoven gordijnen uit de houders en roken aan een plank. De kinderen krioelden om hen heen, maar dat stond de winkelpret niet in de weg. Ik droeg de 25 kilo poeder in mijn armen en kon een vrouw ternauwernood ontwijken.
Een jaartje terug liep ik op zondagmiddag door de bouwmarkt. Overal liepen gezinnen en stelletjes, maar ook vrouwen alleen. Alsof het leuk is om in je vrije tijd door een bouwmarkt te slenteren. Ik ben altijd de weg kwijt in de bouwmarkt en kan de spullen die ik moet hebben niet vinden. Al loop ik zes keer de hele bouwmarkt af, pas als ik het vraag vind ik het. Dan brengt een medewerker mij in de gang waar ik al acht keer door liep, maar waar ik dat schroefje echt niet verwachtte.
De enige vrouw die de bouwmarkt verschrikkelijk vindt, is mijn schoonmoeder. 'Mogen we nu naar huis?' zeurde toen we nog geen minuut binnen stonden. 'Jullie mannen vinden al die schroefjes en nippeltjes leuk, maar wij hebben er niks mee', dramde ze toen we na vijf minuten buiten stonden. 'Wij houden niet van de bouwmarkt.'
Ze heeft niet om zich heen gekeken, giegelde ik in mijzelf. Er liepen namelijk meer vrouwen dan mannen.

Lange halen, snel thuis

Het dier holde over het fietspad, sloeg linksaf en rende door de brug over. Alles liet zien dat de Cocker Spaniel erg graag daar wilde zijn in plaats van hier. Ik wachtte tot een eigenaar zou volgen. Die kwam ik pas een paar honderd meter verderop tegen. Hij liep net als ik hard en hield een riem in zijn hand geklemd.
Ik zag het nog niet helemaal, maar toen hij daarna wat paniekerig om zich heen riep, stopte ik even mijn pas om hem te informeren over wat ik enkele minuten eerder voorbij had zien komen. 'Een Cocker Spaniel?' Hij knikte. 'Die is over de brug.' Hij bedankte mij vriendelijk en tuurde naar het stalen staketsel een paar honderd meter verderop. Ik hervatte mijn hollen en keek nog even om. Hij liep vertwijfeld in de richting van de brug, rende weer eventjes, maar stopte.
Ik liep veel verderop toen ik hem weer meende te zien lopen op enige honderden meters afstand achter mij. Waarschijnlijk had hij het opgegeven en had zijn voorgenomen hardlooprondje weer opgepakt. Dat zijn hond er geen zin in had was duidelijk. Mogelijk wachtte die bij de voordeur op zijn baasje. Hardlopen was voor hem alleen maar bedoeld snel thuis te komen. Dat deed je niet voor lol.

Smiley

Staatssecretaris van Defensie of burgemeester van Ede. Het is een manke vergelijking en toch verruilt Cees van der Knaap zijn baan als staatssecretaris voor die van burgemeester van Ede.
Natuurlijk weet ik de reden niet van zijn besluit, maar de keus voor de middelgrote gemeente Ede is op zijn minst hoogst merkwaardig te noemen. Meestal gaat het andersom. De grote stoelendans bij de vorming van dit kabinet leverden veel gemeenten hun burgemeester of wethouder.
Het schijnt dat Van der Knaap een vertrouweling is van Balkenende. Nu kiest Balkenende een nieuwe vertrouweling voor de functie van staatssecretaris: Jack de Vries. De Vries was jarenlang adviseur van Balkenende en hielp hem in zijn presentaties.
In de aanloop naar de tweede verkiezing van Balkenende (in 2003) werkte ik korte tijd bij de oude werkgever van Jack de Vries. Ik hoorde daar dat zijn bijnaam Smiley was. Ik denk altijd aan de bijnaam als ik hem zie. Misschien dat je dan beter burgemeester van Ede kunt zijn.

Stemmingswisselingen

Een lieve gevoelige man, die plotseling verandert in een monster. Het is de schrijver A.F.Th. over wie het gaat. In een interview met het vrouwenblad Esta praat zijn vrouw Mirjam Rotenstreich openhartig over haar relatie met de schrijver.
De buitenwereld dacht dat alcohol de grote boosdoener was, maar de oorzaak was slaapapneu. Het toeval bracht ze bij de oorzaak. 'Bij de kassa zag ik een boekje liggen: Snurken van a tot zzzzz. Dat leek me wel grappig om mee te nemen. Adri las het en schrok. De symptomen van apneu die erin beschreven stonden, waren allemaal op hem van toepassing. Het is niet ongevaarlijk, je kunt eraan dood gaan.'
Nu wordt hij ervoor behandeld en draagt hij 's nachts een apart masker. Het monster is sindsdien verdwenen, staat er naast een foto van mevrouw A.F.Th. op een bankje, met een kat die op schoot kroelt. De foto bevat overigens een ultieme vorm van reclame. Op een schoolbord naast haar geschoven, staat in schoolhandschrift: 'Mim'. Mirjam Rotenstreich kijkt je vervolgens aan met grote ogen, alsof ze de kijker verwijt dat hij iets lager in de spleet tussen haar borsten tuurt.
Mim is de laatste roman van Van der Heijden. Het werk is verguist door zijn collega Grunberg. Het boekje met blauwpaarse kaft, ligt al een paar weken op mijn leestafel. Af en toe jankt de volle maan van het kaft mij toe en dan lees ik een enkele bladzijde. Op een of andere manier kom ik niet door het boek heen. Het moet allemaal heel mooi zijn, maar ik krijg er geen vat op. Dat terwijl de heren critici het zo'n mooi boek vinden. Misschien ontbreken de stemmingswisselingen.

Hoezo chaos op het spoor?

Honderden treinen die wekelijks niet meer rijden. Dat dreigt vanaf zondag te gebeuren als de nieuwe dienstregeling van de Nederlandse Spoorwegen ingaat. Het nieuws is vandaag Nederland in gekatapulteerd, mede onder aanvoering van reizigersvereniging Rover.
De nuance in dergelijke berichten ontbreekt volledig. Zo zag ik in Een Vandaag een bericht over het moment waarop de trein tussen Ede-Wageningen en Amersfoort niet rijdt. De data die iemand noemde betrof alleen maar zon- en feestdagen, zoals 1 mei (Hemelvaart) en 12 mei (2e Pinksterdag). Het is niet nieuw dat de trein op die dagen niet rijdt.
Dan ontbreekt het de journalisten helemaal aan rekenkunst. Pabo-studenten zijn niet de enige die niet kunnen rekenen. Hoe verhoudt zich het aantal treinen van 120 ten opzichte van het totaal van meer dan 30.000 treinen per week? Het betekent zoiets als dat van elke duizend treinen die er rijden, vier uitvallen.
Zeker, ik wil het leed van de reizigers voor dat handjevol reizigers niet bagatelliseren, maar om het percentage van 0,4 procent 'chaos op het spoor' te noemen. Dat is echt iets teveel van het goede. Zeker als je dat afweegt tegen het percentage van treinen dat in 2006 niet reed, dat ligt namelijk op 1,4 procent. Op de 30.000 treinen per week, zijn dat 420.

Devoluerende evolutie

Chimpansees met een beter korte-termijngeheugen dan de mens. Is het schokkend nieuws, of zouden we er trots op moeten zijn? Ik denk vooral het laatste.
Het vermoeden bestaat dat de winst van de aap wordt veroorzaakt door de taalkundige eigenschappen van de mens. De taal, het redeneren maakt plaats voor het fotografische geheugen. Chimpansees slaan de cijfers bij de test op in het korte-termijngeheugen en laten zich niet afleiden als er witte blokjes op de plaatsen van de cijfers komen.
Het was even het gesprek van de lunch vandaag. Ik mocht vandaag bij onze websitebouwer zijn om de laatste hand te leggen aan de nieuwe website. Daar haalde ik het nieuws even aan. De noot, die bij veel media ontbreekt, voegde ik toe: chimpansees winnen het van mensen ouder dan twaalf. Mensen jonger dan twaalf jaar oud, bezitten dat fotografisch geheugen nog wel. 'Ik kan het wel begrijpen', merkte mijn disgenoot op. 'Ik verlies het van mijn dochter met memorie en zij is vijf jaar.'
Soms levert evolutie devolutie op.

Je eigen werkwoord

Haar naam is een werkwoord. Sonja Bakker is meer dan lijnen. Ze is een merk en vooral een hype. Haar geheim: minder eten. Daar verdient ze er heel veel geld mee. Ik meen dat de Quote500 haar bezit op 7 miljoen schat.
Ze leefde ooit even royaal als de meeste Nederlanders. Toen de weegschaal te ver uitsloeg, zette ze zichzelf op een mager dieet van minder dan de helft aan calorieën die een volwassen mens nodig heeft. Ze viel ervan af, schreef er een boek over met recepten die van eten een straf maken, boordevol crackers en rijstwafels.
Met het boek in de hand doen miljoenen Nederlanders dagelijks boodschappen, alsof ze zelf niet weten wat lekker en gezond is. De fascinatie voor voedsel is bij Sonja Bakker compleet doorgeslagen. Ze stelt lijstjes samen die in haar dieet passen en waarvan ze zegt dat het goed is.
'Ik doe het zelf ook', durft ze te zeggen bij De wereld draait door. Als er iemand het werkwoord in de wereld heeft gebracht, dan is het Sonja Bakker zelf. Ze spreekt in het interview over 'sonja bakkeren' alsof het om een ander gaat.
Hoe eerlijk is ze? Is haar doel echt wel het afvallen van haar medemens, of het spekken van haar portemonnee. Dan is de obesitas van Sonja Bakker de hebzucht voor de centen. Want als iedereen zo zou afvallen van haar dieet, dan zouden de boeken op den duur niet meer verkopen.
Overal slaat onze dieetgoeroe een commercieel slaatje uit. Is het niet afvallen, dan is het wel op gewicht blijven. Het ene lijstje wordt veranderd voor het andere. Of het allemaal zo gezond is, betwijfel ik. Ik geloof meer in een gezondere levenswijze, waarbij bewegen belangrijker is dan eten...

Elisabeth Eybers

Vandaag bereikte mij het nieuws van het overlijden van Elisabeth Eybers (1915-2007). Eybers behoort tot die schrijvers van wie je hoopt dat ze nooit zullen sterven. Helaas stierf ze zaterdag in haar woonplaats Amsterdam.
Haar laatste dichtbundel Valreep = Stirrup Cup was al bevangen van een doodsverlangen. Prachtige verzen en na het lezen van deze gedichten kon ik niet veel anders verwachten dan dat dit haar laatste dichtbundel zou zijn. Een waardige bundel om het leven mee af te sluiten.
De herinnering staat centraal in het oeuve van deze Zuid-Afrikaanse dichteres. Het heeft mooie gedichten opgeleverd, waarbij 'Herinnering' doorgedrongen is tot mijn persoonlijke canon:

HERINNERING

As kind het 'k eens die maan se ronde skyf
langsaam sien uitswel bo die silwer vlei
om saggies soos 'n seepbel weg te dryf
en tussen yl popliere in te gly.

Agter my in die donker was 'n raam
vol lig en mensestemme en gelag
en ín my angs en weekheid sonder naam
terwyl ek op die maan se loskom wag.

Die res is alles duister en verward…
Van tak tot tak het hy gewieg… ek weet
nog net dat die gekneusde gras se geur
soos naeltjies was en dat ek skielik seer-
gekry het van die inkrimp van my hart
en met my pols die trane weggevee't.

Al woonde ze sinds 1961 in Amsterdam, ze schreef haar hele leven in het Afrikaans. Aan het eind van haar leven vulde ze het aan met Engels. Wat fraaie tweetalige gedichten opleverde. Voor velen is Eybers de kennismaking met de prachtige poezie in het Afrikaans. Ze was gedurende de apartheid een van de weinige Afrikaanse dichters die nog gelezen werd in Nederland.
Als geen ander wist zij ondanks haar ballingschap in haar gedichten een groot verlangen naar Zuid-Afrika op te roepen. Voor Komrij stonden haar gedichten aan de basis van zijn bloemlezing van de Afrikaanse poëzie. 'Ik wil naar Afrika', roept hij aan het einde van zijn bespreking van haar gedicht 'Jong Seun'. Vrij snel na het schrijven van dit essay werkte hij gedreven aan een bloemlezing die de hele Afrikaanse poëzie terugbracht waar ze hoort.
De brug die Eybers was tussen hier en daar, is niet meer. Wat rest is een rijk oeuvre waarvan ik blijf hopen dat ze de eerste kennismaking blijft voor veel Nederlanders met de Afrikaanse poëzie.

Rijmen en dichten

Een gedicht van mama, meende mijn broer bij het horen van het sinterklaasgedicht. De rijmparen 'Dubai' met: 'Elke maand is er wel een ver klusje bai'. Het bracht mijn broer tot zijn overtuiging. Hij zat er dik naast. Ik had mijn zwager getrokken.
Voor het eerst kreeg een familielid geen poëzie, maar rijm. Daarom had mijn zwagerman ineens een 'heg', omdat dit zo mooi rijmt op 'weg'.
Dat zijn ze niet van mij gewend. Ik wilde het sinterklaasgedicht verheffen uit de zielige situatie van kromme rijm en woorden die erbij gehaald worden omdat dit nu eenmaal zo rijmt. In plaats daarvan presenteerde ik echte sonnetten die knipoogden naar de hoogstaande literatuur.
Het voorval gisteren heeft me veel plezier opgeleverd. Ik ben nu overtuigd: dit ga ik vaker doen. Niks is leuker dan een sinterklaasgedicht vol van kromme rijm en rare wendingen. Dat hoort gewoon bij dit feest. Al kon ik het stiekem niet laten het gedicht van binnen wat op te fleuren met binnenrijm en andere dichterlijke trucs. Gewoon even een extra sport voor mijzelf.
Over dichten en rijmen gesproken. Sommige dichters komen niet veel verder dan een goede sinterklaasrijmer. Onze Dichter de Vaderlands is zo iemand. Driek van Wissen presenteert zich meer als rijmelaar dan als een heuse dichter.

Kindervriend

Sinterklaas is niet alleen een kindervriend. Dat bewees hij vanmorgen bij de Albert Heijn. Ik liep er voor de allernoodzakelijkste boodschappen. Op het laatste moment moest ik toch wat boodschappen doen voor het bezoek vanmiddag.
Ik wilde de winkel verlaten met mijn boodschappen. Voor mij boog een man in een rood jack naar de grond. Ik ontweek hem ternauwernood. Onder mijn voeten verpulverde iets. Ik keek goed naar beneden en zag een spoor van vertrapte kruidnootjes om de man heen liggen. Hij pakte iets van de grond, nog iets en verzamelde het geraapte in een hand.
Ik liep gehaast door, draaide me nog eens om en zag dat de man zijn looppas weer oppakte. Hij liet onderwijl de kruidnootjes in zijn mond vallen en glimlachte als een tevreden kind na iedere hap. Vier pleisters bedekten zijn gezicht en de jas zag er ook niet helemaal jofel uit. Ik keek nog eens goed naar de korsten op zijn gezicht en de smoezige plastic tasjes die aan zijn arm bengelden.
Sinterklaas is niet alleen een kindervriend, maar ook een lieve man voor de zwervers, bedacht ik mij op deze zaterdagmorgen. De stad werd nog wakker, maar hij en ik deelden kort dit geheim.