Is het jaar 2011 te vatten in een paar blogposts? Vorig jaar gaf ik een jaaroverzicht over 2010. Het bevatte 10 posts met dingen die met hadden aangegrepen, waren opgevallen of die ik gewoon leuk vond.
Voor 2011 eenzelfde soort lijstje met dit keer 11 blogs waarmee ik het jaar 2011 wil uitluiden:
Al talloze keren langsgereden en nu moest het ervan komen: een bezoek aan het Muiderslot. We zagen gisteren de mogelijkheid om dit bijzondere kasteel met een bezoekje te vereren. De winteropenstelling bood extra ruimte om door het hele slot te lopen. Ook op plekken waar je normaal gesproken niet komt.
De ochtend staart hoopvol het raam binnen. Rood en oranje koekeloeren de kamer in. Ik staar boven mijn ontbijtbordje naar buiten. Het hondje van de buren dribbelt voorbij. Een slok koffie. Het hondje parkeert zijn kont in het struikgewas. In het volle morgenlicht drukt hij een drol naar buiten.
We fietsen tegen de wind in een rondje Weerwater. De kerstkaart net in de bus bij de vriendjes, een tweeling. Haar haren blazen op door de wind. Op het water dobberen een eindeloze reeks hoentjes. De golfjes spelen kleine kopjes op de wind.
Een vrouw voor ons is gestopt. Ze hangt half naar achteren in haar fietstas. De tas kleurt
vrolijke tinten tegen de grijze lucht. De flap schiet omhoog, gegrepen door de wind. Mevrouw pakt een grote zak. Het vierkante witbrood hoekt de plastic zak. Ze grijpt en hengelt er een vierkante boterham uit.
De dag na de kerstdagen werden we het huis uitgelokt. De dikke laag bewolking gaf genoeg mistroostigheid. Daarom trakteerden we ons op een heerlijk rondje kringloopwinkels. In mijn hoofd had ik het Juttersdok en de Kringloper in Naarden. Zo reden we naar Amsterdam Zeeburg. Ik kende de weg nog van oktober. Gewapend met een tegoedbon waarbij ik mijn aankopen met 50 procent korting zou mogen meenemen.
Elke dag bloggen. Kan dat? Zeker kan dat. Ik doe het al jaren. Ik begon op 4 oktober 2007 met het voornemen. Het begon met de blog: Je boeken of je leven. Vanaf die dag blog ik elke dag. Weliswaar was ik halverwege 2009 ietsje minder trouw. Sinds maart 2010 blog ik weer dagelijks. Soms zelfs meerdere keren per dag.
De actie Serious Request was dit jaar neergestreken in Leiden. De 3 hongerende DJ’s zaten 6 dagen in het Glazen huis op de Beestenmarkt van de stad waar ik studeerde. Een prachtige actie natuurlijk voor al die moeders die er alleen voor staan door oorlog. De opbrengst is meer dan verdiend. Toch lees ik kritische geluiden.
De kerstboodschap zie ik vandaag overal rondlopen. Grote tassen boordevol met goederen. Een tas links, een tas rechts. De linkertas houdt de rechtertas in evenwicht bij het lopen. Geen wankel evenwicht, maar tjokvolle boodschappentassen houdt de koper in de handen.
Gedurende mijn vrije dagen kan mijn geluk niet op. Eindelijk kan ik heerlijke koffie drinken. Die gaan er in flinke hoeveelheden dan ook in. De koffie op mijn werk is sinds begin deze maand van leverancier gewisseld. Sindsdien is de dubbele espresso die ik eerst nog dronk, echt smerig geworden.
Vandaag is de periode van De avonden weer aangebroken. Liefhebbers van dit boek lezen dit boek van Gerard Reve van 22 december tot en met oudjaarsdag. Elk hoofdstuk in De avonden beslaat 1 dag. En het boek telt 10 dagen.
Het boek De avonden komt beklemmend over. Als je het in dezelfde periode leest als de dagen die het verhaal beslaat, dan komt het extra drukkend op je over. Het verhaal beschrijft precies de verveling die deze tijd van het jaar oproept. En hetzelfde donker, de kou en mistroostigheid.
De rekening wordt betaald. Het bonnetje vertelt 18 euro. ‘Maak er maar 20 van’, zeg ik joviaal tegen de serveerster. ‘Hoe wilt u betalen?’ Mijn vingers klemmen een blauw briefje vast en trekken het uit de portemonnee. Het laatste briefje. ‘Dank je wel’, zegt ze.
Ik kijk op het bonnetje. De rekening is te laag. Ik zie dat ze de koffie en thee vergeten is. We bestelden deze op het moment dat we de rekening vroegen. Mijn eerlijkheid dwingt mij om hier iets van te zeggen. ‘Ze is de koffie en thee vergeten’, zeg ik tegen de dame met wie ik hier zit. ‘Ach, gewoon niks zeggen’, antwoordt ze. ‘Mijn eerlijkheid’, stamel ik. ‘Als het andersom was, had ik er wel wat van gezegd’, zegt ze met een eerlijke grijns.

De vogelhuisjes in onze achtertuin en voortuin zorgen voor een ongelijke verdeling van het voedsel. Ondanks het afdakje weten zelfs de dikke duiven een graantje mee te pikken. Regelmatig verjaagt een gemene ekster de kleinere vogels om alles voor zichzelf op te eisen.
Van de zomer zag ik hem al hangen bij iemand op de camping: een heuse silo met gaten als verdiepingen. Op verschillende hoogtes kunnen de kleinere vogels terecht voor graan. Een prachtig idee: de voederflat. Een graansilo waarbij mus en mees zijn deel kan pikken uit de buis. Geen muis die erbij kan. Geen grote vogel die hier iets mee kan.

Zo trof Inge gisteren het ‘vogelvoedersysteem’ bij de eurowinkel voor het spotprijsje van 2,50 euro. Ik zag hem hangen en vroeg hardop af of we voor ook niet zoiets moesten hebben. Dat is er vandaag gekomen. Het systeem achter telt 3 gaten en de silo voor heeft er 2. Iets minder heftig. Maar dat komt ook omdat het afdakje wat minder kan hebben.
Het resultaat is prachtig. Voer voor groot en klein. De merel kan zich tegoed doen aan de overrijpe vijgen. De ekster en kauw mogen zich vermaken op het pleintje achter met de hazelnoten.
De weg naar het zwembad zit zondagmorgen vol gevaren. Gevaren in de vorm van glasscherven. Er zijn mensen die het leuk vinden om lege – of misschien zelfs gevulde – bierflesjes op het fietspad stuk te slaan. Zo vormt zich een heus spijkerbed aan glasscherven.
Met lekke banden tot gevolg. En ik heb er al een paar gehad deze herfst. Zeker, ik probeer uit te kijken. Onderwijl een slingerende dochter waarschuwend. ‘Het is glad. Er liggen glasscherven. Er komt iemand van rechts.’
De waarschuwingen gelden vooral voor mijzelf. Vanmorgen trof ik weer een fiets in de schuur met een lege band. Dit keer een voorband. Restte niks anders dan te voet naar het station te gaan. Rennend koos ik het grasveld van het Manifestatieveld. Scheelt toch weer een paar 100 meter glijden over de ijzel. De wegen in Almere waren vanmorgen namelijk bedekt met een laagje ijs. De Grote markt in Almere was even veranderd in een winterijsbaan.
Bij thuiskomst vanavond mocht ik dus weer in het koude schuurtje. Band plakken. De voorband. Het lek was snel opgespoord. De dader ook. Het gevolg: een jaap in mijn wijsvinger en eentje in mijn middelvinger.
Ik speurde met 2 vingers aan de binnenkant van de buitenband naar de oorzaak: een glassplinter. Op het moment dat je er langs gaat, trek je een haal in je vinger. Van de vorige heb ik een paar dagen aardige last gehad. Dat krijg je als je met 10 vingers typt en je werk typen is.
Hopelijk overleef ik morgen glas en ijs. Als de band goed gerepareerd is.
Ook het Nederlands Calvinisme kent zijn eigen Magnificat. De lofzang van Maria kreeg achter de psalmberijming een plekje als nummer 2 van de in totaal 12 enige gezangen. Naar mijn idee is het de enige plek dat het lied van een vrouw wordt opgevoerd. In mijn fantasie is het de laatste plek waar Maria nog een positie heeft in het Nederlands Calvinisme.
Omdat het advent is en ik vind dat Maria wel wat meer eer mag hebben, improviseerde ik de laatste weken veel over dit lied. Ik wilde deze improvisatie eigenlijk een plekje geven in mijn orgelmeditatie van 2 weken geleden. Het lukte niet. Daarom op deze laatste adventszondag geef ik de zwangere Maria gelegenheid de lof toe te zingen op de vrucht die ze in zich draagt.
De improvisatie bestaat uit een omlijsting van het koraal. Daarna geef ik liefst 7 improvisaties op lied. De wisselingen zijn op: 0:05 (koraal); 1:06 (1); 2:29 (2); 6:43 (3); 8:01 (4); 9:46 (5); 10:39 (6); 11:33 (7); 13:51 (koraal).
Wie Messiaen en zijn orgelwerken noemt, spreekt over een setting waarin het orgel en de ruimte waarin het vooral staat, namelijk: de kerk. De Franse componist Olivier Messiaen (1908-1992) heeft een heel eigen klankidioom. Het grootste deel van zijn orgelwerk past zeer nauw in de traditie van de rooms-katholieke kerk. Dat betekent veel wierook, grote orgels en uitbundige kathedralen. Een schril contrast met de concertsetting van het orgelpark.
Willem Tanke voerde gisteren het kerststuk La Nativité du Seigneur, de geboorte van de Heer, uit in het Orgelpark. Daarmee wordt het onttrokken aan de sfeer waarin het oorspronkelijk is opgevoerd. Ook de verwijzingen naar de bijbel en de rooms-katholieke dogmatiek zorgen ervoor dat het orgelwerk sterk verankerd is in de kerkelijke traditie.
Doel orgelpark
Dat terwijl het orgelpark als doel heeft het orgel door een nieuwe presentatie te willen integreren in het muziekleven. Dit gebeurt onder meer door te kiezen voor veel concerten samen met andere instrumenten en zang. Het orgel maakt echt onderdeel uit van een podium. Een serieus concert dat zich kan meten aan een concert in het concertgebouw of een optreden in Paradiso. Kortom, kwaliteit.
Natuurlijk. Het Orgelpark is van origine een kerk. Maar het gebouw bezit een sterk protestantse sfeer. Ook de huidige functie van concertzaal staat wat verder af van de oorspronkelijke ruimtes waarin Messiaen zijn muziek componeerde.
Daarnaast vraagt de muziek van Messiaen veel aandacht van het publiek. Het wil dan helpen om het publiek vooraf wat informatie te geven. Zo krijgen muziek en klankidioom een betere duiding. Dat helpt bij het verwerken van de complexe muziek. Helaas ontbrak de informatie gisteren.
Lastig integreren
Binnen die achtergrond is het lastig om een concert als dat van gisteravond te integreren. Olivier Messiaen is een veelzijdig 20e eeuwse componist. Maar zijn orgelwerken zijn echt voor orgel geschreven en daarmee ook bekend bij een vast orgelpubliek. Ik hoorde mensen voorafgaand aan het concert ook herinneringen ophalen aan diverse concerten van de Franse meester in Nederland. Zoals op het Müller-orgel in Haarlem waarop hij in 1968 schijnt te hebben gespeeld.
Olivier Messiaen is een groot componist. Sommige organisten vinden hem een hoogtepunt van de 20e eeuw. Daar zit veel in. Hij heeft veel mooie muziek geschreven. Toch vind ik hem veel minder toegankelijk dan een componist als Bach. De muziek van Bach is ook toegankelijk zonder veel achtergrondinformatie. De muziek van Messiaen heeft dat minder.
Luisteren naar Olivier Messiaen vraagt aandacht, rust en jezelf openstellen. Daarnaast vraagt het om een sublieme uitvoering. Zeker als een werk integraal wordt uitgevoerd zoals Willem Tanke gisteren in het Orgelpark deed. Hij speelde het 9-delige La Nativite du Seigneur, de geboorte van Jezus Christus. Hij behandelt het geboorteverhaal van Jezus Christus meer thematisch. Daarnaast speelt hij intens met het getal 3, waarin de goddelijkheid wordt uitgedrukt.
Opbouw La Nativité du Seigneur
De opbouw van La Nativité du Seigneur laat zich vergelijken met de opbouw van Bachs Klavierubung III. De grote orgelmis van Bach bezit eveneens zo’n opbouw. Al kun je er openlijk over twijfelen of Bach het ooit bedoeld heeft als concertwerk. De verzameling van 9 meditaties over Jezus’ geboorte van Olivier Messiaen heeft dit doel duidelijk wel. Vooral de thematische behandeling vraagt om een zorgvuldige luisterhouding. Elk muziekstuk, of meditatie zoals Messiaen ze zelf noemt, probeert een andere boodschap over te brengen.
Willem Tanke slaagde hier gisteravond goed in op het Verschuerenorgel van het Orgelpark. Hij wist het publiek mee te nemen in de mystieke wereld van Olivier Messiaen. De bijzondere akkoorden vielen op hun plaats. Dat hij hierbij niet de beschikking had over de immense ruimte en gewelven van een Franse kathedraal, was zeker een gemis. Maar hij wist het gemis te overwinnen. Elk deel kreeg zijn eigen karakter en dimensie mee. Willem Tanke hield hierbij de serene rust vast. Zelfs door een hanger liet hij zich niet uit het veld slaan.
Beleving geboorteverhaal
Het geboorteverhaal van Jezus lijkt bij Messiaen nog het meeste op een beleving. Een bijbels evangelie in muziek. Het hoogtepunt gisteravond beleefde ik in de 4e deel meditatie Le verbe, het woord. In dit deel zit alles zo mooi verweven. Willem Tanke bracht dit deel ook op een uiterst subtiele en intieme wijze.
De opening doet denken aan het laatste deel, de beroemde toccata. In het tweede gedeelte ontstaat de poëzie. Hier roept de cornet bijna een dromerige sfeer op. Het kwam mooi tot uitdrukking op het Verschueren-orgel uit 2009. De begeleidende akkoorden dalen en stijgen mee met de zangerige melodie van de cornet. Een vergelijking met de muziek van Jehan Alain misstaat hierbij niet.
De klanksfeer van het Verschuerenorgel komt wel sterk overeen met het klankidioom van Messiaen. Het orgel bezit namelijk alle kenmerken van een Frans-symofonisch orgel. Het is gebouwd in de stijl van de 19de-eeuwse Franse orgelmaker Aristide Cavaillé-Coll. Dat is precies de stijl waarin de muziek van Messiaen het beste tot haar recht komt. Met name de tongwerken zijn op mooie Franse leest geschoeid. Een mooi tongwerkenkoor hoorde ik bijvoorbeeld klinken in de 5e meditatie Les Enfants de Dieu, de kinderen van God. De cornet mocht van mij persoonlijk wel wat intenser. Vooral de bij Cavaillé-Coll zo kenmerkende scherpe terts hierin is in het Orgelpark vrij mild geïntoneerd.
Kleine ruimte
Het orgel staat in die zin in een kleine ruimte. Het barst soms uit zijn voegen. Het tutti blaast je als luisteraar uit de zaal. Zo overweldigend klinkt het instrument van Verschueren. Dat kwam met name tot uiting in het slotdeel Dieu parmi nous, God in ons midden. De tocatta is zeer bekend en behoort met de Transport de joie en het Apparition de l’Eglise éternelle tot de meest uitgevoerde orgelwerken van Messiaen. Willem Tanke voerde het mooi uit, maar bewees met het tutti dat dit orgel echt heel fors is voor de ruimte waarin het staat.
Messiaen is voor poëzie. In die delen komt hij het allerbeste tot uitdrukking. Zeker de meditaties rond de herders, de engelen en de wijzen. Het zijn alledrie meditaties waarin een groep personages uit het kerstverhaal wordt verklankt. Elke meditatie met een geheel eigen karakter. Het orgel bevat alle klankschakeringen om de poëtische sfeer op te roepen. Ik vond met name de voorlaatste meditatie heel mooi tot uitdrukking komen. De krachtige bombarde hoorde ik bijvoorbeeld in de 7e meditatie Jésus accepte la souffrance, Jezus neemt het lijden aan.
De akkoorden en snelle wisselingen, waarbij de tonaliteit soms wegvalt, maakt het heel lastig om goed bij dit grootse orgelwerk te blijven. Het is in karakter een echt orgelwerk, dat alle mogelijkheden en grenzen van het orgel opzoekt. De ruimte van het Orgelpark is beperkt. Ondanks dat wist Willem Tanke een goede sfeer op te roepen. Zo werd La Nativité du Seigneur zelfs een beetje onttrokken aan de kerkelijke achtergrond waarin het altijd wordt opgevoerd.
Vanavond bezoek ik de integrale uitvoering van “La Nativité du Seigneur” van Olivier Messiaen (1908-1992) in het orgelpark. Het orgel wordt bespeeld door Willem Tanke. Tanke geniet bekendheid als Messian-vertolker.
Zo voerde Tanke het complete oeuvre van Messiaen voor orgel uit op cd. Hij deed dit in 1994 voor het label LBCD op het Willibrordorgel in de Katholieke Sint Bavo te Haarlem. Dit orgel is van Adema en stamt uit 1923/1971. Daarnaast voert hij regelmatig werk van deze Franse componist uit.
Ik verheug me erg op de uitvoering van dit bijzondere stuk. Niet eerder hoorde ik het live. Ik heb de cd van Tanke vandaag nog eens goed beluisterd. In de hoop hem op een ontwikkeling te betrappen. De uitvoering stamt immers uit 1994 en in 17 jaar tijd zul je ongetwijfeld nieuwe wegen inslaan.
Willem Tanke is de organist in Nederland die het vaak Messiaen gespeeld heeft. Hij is daarmee een vurig pleitbezorger voor deze bijzondere componist die voornamelijk onder organisten bekendheid geniet. Tanke is daarnaast een improvisator die een geheel eigen stijl bezit. Ik ben zelf erg onder de indruk van zijn pedaalimprovisatie in de Laurenskerk van Rotterdam.
De uitvoering van “La Nativité du Seigneur” begint overigens een vaste traditie te worden in het Orgelpark. Vorig jaar beroerde de Nijmeegse organist Berry van Berkum de geboorte van Christus van Messiaen.
Ik hoop op een inspiratierijk concert. Ik heb mij nooit sterk geinteresseerd voor het werk van Olivier Messiaen. Dat terwijl de man dicht bij mijn beleving aansluit: hij liet zich inspireren door de vogelzang. Daarnaast vormt het religieus
Het koortje zingt tegen de klippen op. Het kerstgezelschap luistert niet. Ze praat, kwekt en lult. Ditjes en datjes vullen de ruimte. Geroezemoes overstemt het kerstlied. Het koortje is een geluidsbehangetje. Het is zo kaal zonder.
Dan neemt de visionair het woord. Ik vraag me af wat een visionair is. Iemand met visie. Iemand die vooruit kijkt. Iemand die iets zag voor de rest iets ziet. Hij maant tot stilte. Nog even luisteren naar deze 5 dames roept hij. Ze doen het.
Een kerstbal spat, een glas valt. Maar het koortje zingt. Dat ze boven praten deert niet. Dan interviewt de visionair mensen. Stelt vragen. Goede vragen, vindt hijzelf. Ik vind dat hij moeizaam voortploegt op de akker. De grond is rul, het publiek stil. De grond blijft onvruchtbaar, want ze krijgt geen lucht.
Een visionair praat niet. Hij kijkt, luistert, tast, proeft en ruikt. Zonder zeggen ziet hij. Het beestje moet een naam hebben. En dat krijgt het. Daarmee verplaatst de hele vertoning zich tot geluidsbehang. Het behang van muziek is verruild voor een behang van woorden.
Hij hangt half tegen het raam. Ineens trekt hij zjjn mobieltje uit de jaszak. Alsof hij een revolver trekt. Zijn grove vingers slaan op de toetsen. Hij wacht even ongeduldig en begint dan woest te schreeuwen.
Het is een klein mobieltje. Het pas ruimschoots in zijn handpalm. Hij blaft ongedurig in het telefoontje. Ik versta de taal niet. De taal slaat hoog en laag, hakkelt links en rechts en neemt een paar flinke uithalen naar opzij. Zijn snorharen trillen mee. Ze tikken tegen het metaal van het toestel.
Even plotseling als het begon, zo houdt het lawaai ook op. Hij tuurt op de display van zijn toestel, waarna hij het met een boze blik op het treintafeltje werpt. Met evenveel souplesse waarmee hij zojuist zijn mobieltje uit zijn broekzak haalde, tovert hij iets anders tevoorschijn. Hij frunnikt wilt aan het plastic folie en haalt een pasje eruit. Dezelfde noeste vingers toetsen de code van het pasje in het toestel.
Ik verwacht dat hij de telefoon pakt en weer woest begint te schreeuwen. Hij doet het niet, zucht heel diep en tuurt naar buiten. Zijn vingers trekken aan zijn snor. Hij zucht nog eens, pakt het mobieltje en stopt het in zijn zak. Dan staat hij op, want de trein remt af voor het station.En hij loopt weg. Op het tafeltje laat hij het pasje liggen. Beltegoed staat erop. Het verbaast me dat die dingen nog bestaan.
Bij de wandeling in de middagpauze vormt het kruispunt van de Boelelaan met de Buitenveldertselaan een obstakel. 4 stoplichten en een tramoverweg moet ik overwinnen. Ik slalom altijd door het verkeer.
De dubbele rijbaan en ongeduldige auto’s vragen om een zorgvuldige oversteek. Het is beter om op het groene licht te wachten. Uitgerekend dan blokkeert de tramoverweg. Als de tram dan voorbij is, staat het licht bij het volgende zebrapad op rood.
Ook vanmiddag kies ik afwisselend voor groen en rood. Rood vraagt om extra opletten. Als het verkeer van de dubbele rijstrook weg is, waag ik de oversteek. Dan tuur ik tussen mijn haarlokken om het gevaar te vinden. Ik stap lekker door. Het zachte zonnetje maakt deze donkere dag een stuk vrolijker.
Terwijl ik zo door de as loop en omhoog kijk hoe de wolken de gebouwen kietelen, hoor ik sirenes klinken. Politie, brandweer. Ik weet het niet goed. Het is te ver om tonen en ritme te achterhalen. Ze klinken door op de achtergrond. Ik probeer de plek te vinden. Bij het horen van een sirene, klopt mijn journalistenhart sneller. Ik wil het zien, verslag doen.
Wat later begeef ik mij op de terugweg. Onder de tunnel bij de Parnassusweg door langs het station waar ik over een paar uurtjes mag opstappen. Ver voor mij zie ik de zwaailichten al oplichten in blauw. Er licht meer blauw op.
Het doet vermoeden dat er heel wat aan de hand is. Misschien is er wel meer aan de hand. Ik kan het niet zien. Bij de benzinepomp verspert een grote tankwagen mijn uitzicht. Een agent regelt het verkeer op het kruispunt. Aan de andere kant van het kruispunt, iets achter de trambaan, is de ravage. Een zwarte Audi is van voren helemaal weggeslagen. De politieauto erachter staat met zwaailichten aan. Ik kijk nog eens goed en zie de schade: een flinke deuk in de zijkant.
De sirenes klinken af en aan. Politiebusjes komen aanrijden. Of er een grote voetbalwedstrijd is. Op het kruispunt zelf een flink aantal agenten die de verkeersstromen regelen. Het verkeer aan de overkant wordt omgeleid. Ik zie geen auto meer wachten bij het verkeerslicht.
Het lijkt of de halve politiemacht van Amsterdam is uitgerukt. Bij de ambulance staan de 2 agenten en waarschijnlijk de bestuurder van de Audi. Het ambulancepersoneel bekijkt de heren aandachtig. Een politiepet wordt opgelicht. De ambulance rijdt even later weg. Afgewisseld door verse busjes en politiewagens. Zelfs een paar collega’s op motor komen polshoogte nemen.
Ik vraag me af waar al deze aandacht voor nodig is. Als hier een gewone auto tegen een andere gewone auto was aangebotst. Dan was de aandacht kleiner geweest. Een verkeersregelaar en een politiewagen met agenten die de kwestie afwikkelden waren genoeg. Natuurlijk mag iemand een politieauto met sirene niet blokkeren. Maar of zoveel hulp nodig is voor de afwikkeling?
De pauze zit erop. Ik klik een paar kiekjes en vervolg de weg naar mijn bureau. Mijn collega heeft niks gehoord. Terwijl ik meende dat de sirenes heel Amsterdam Zuid beheersten. Het werk gaat gewoon door.
Een bekentenis
De Oekraine is voor mij een groot onbekend land. Ik ken het eigenlijk alleen maar in mijn verbeelding. Het bestaat naar mijn idee voornamelijk uit eindeloos akkerland en grote dennenbossen. Clichébeelden die meer over mij zeggen dan over de Oekraine.
De roman van Florence Tonk Blijf bij ons speelt in de Oekraine. Ze behandelt de Oekraïne natuurlijk wel een beetje binnen het idee van eindeloos akkerland en bossen. De eenzaamheid speelt zo snel een belangrijke rol.
Blogtournee rond Blijf bij ons
De uitdaging om mee te doen aan een blogtournee rond dit boek kon ik niet laten liggen. Het idee voor een roman in de Oekraine spookte namelijk ook eens door mijn hoofd. Sterker nog: het spook waarde niet alleen in mijn hoofd, maar ook in dat van 2 vrienden.
We studeerden en waren gefascineerd door de vele Marokkaanse schrijvers die debuteerden in die tijd. De ene na de andere kwam op de proppen met een roman. De succesvolle uitgeverij die deze auteurs uitbracht was Vassallucci. Van bijna elke allochtone Nederlander verscheen een boek bij deze uitgever. De succesvolle Marokkanen waren: Abdelkader Benali, Said el Haji en Khalid Boudou.
Ingrediënten voor succesvol debuteren
Wat was er nodig om succesvol te debuteren, vroegen wij ons af. We openden een fles wijn en begonnen een concept uit te denken. Na het Marokko van de tweedegeneratie Marokkanen en het China van Lulu Wang werd het tijd voor iets anders: Rusland. We doken in dit onderwerp en liepen al snel vast. Nee, het moest niet Rusland worden, maar een land als Wit-Rusland. Zo kwam ik op het idee van de Oekraine.
We zochten het op in de oude encyclopedie die ik net op de kop had getikt voor 50 gulden bij een antiquariaat. De Oekraine was inderdaad een goede kanshebber. Jarenlange overheersing door Rusland. En nog altijd een land dat leed onder de machthebbers. Bovendien leverde de kernramp in Tjernobyl genoeg stof voor een boek.
Het zou een roman worden op een boerderij met 3 generaties. Elke generatie vertegenwoordigde een geschiedenisperiode. Het leverde veel plezier op. De fantasie kon niet op. Zoals het verhaal dat we bedachten rond de tractor. Het collectieve landbouwbedrijf kreeg deze in de jaren ’30 toegewezen. De veel te zware tractor zou op het eerste tochtje wegzakken in de modder. Totaal ongeschikt voor de vorm van landbouw in dat gebied. In het derde deel bij de laatste generatie zouden we op dit verhaal terugkomen. Dan zou de kleindochter over de akker gaan met haar handploeg en stuitten op de knalpijp van de tractor.
Grillig en onduidelijk verhaal
Het verhaal werd hoe grilliger en onduidelijker naarmate de avond vorderde. Elk van ons zou een deel voor zijn rekening nemen. Ik was enthousiast en schreef een opzet. Ook bedacht ik voorzichtig eerste titel. Het document kreeg een geheime code: RV06. Het betekende niks. De naam was een werktitel en duidde op de geheimzinnige opdracht die we eraan koppelden.
Het liep allemaal niet zoals we wilden. Het bleef teveel bij fantaseren en te weinig bij schrijven. Daarom trokken we ons eerst eens een heel weekend terug. Een vriend kon het vakantiehuisje van zijn opa wel regelen. We gingen erheen. Het was koud. Het vroor. We kregen de ruimtes niet warm. Alleen in de keuken werd het behaaglijk als we het fornuis aanzetten.
We zouden nu echt gaan werken aan de roman. Eerst moest iets veel belangrijkers gebeuren: we moesten een uitgever vinden. De hele operatie was immers nutteloos zonder uitgever. Daarom zouden we op naam van 1 van ons een brief sturen naar Vassallucci. Het idee was glashelder. Iemand van ons had een medestudente ontmoet uit de Oekraine. Hij had ontdekt dat ze wel aardig schreef. Zo liet ze hem episoden lezen uit een boeiende familiegeschiedenis. We probeerden een deel van de synopsis van het verhaal prijs te geven. Maar niet teveel. Het moest geheimzinnig blijven.
Uitvoerig bespreken
Elke zin van de brief namen we uitvoerig door. Dan vond ik dat we te veel prijsgaven, dan vond de ander dat we te veel in raadsels spraken. Zo ploeterden we op de brief. Op de tweede en laatste dag van het schrijfweekend kregen we na veel gepraat en discussie de brief af. Vrijwel meteen kropen we in bed. Te koud voor een glas wijn. De brief was klaar.
We reden tevreden naar huis en het project kwam stil te liggen. We moesten eerst maar eens wachten op een antwoord van Vassallucci. De bevestigingsbrief werd met veel gejuich ontvangen. Het kon nog wel even duren. Zolang verdween de roman in de ijskast. We gingen niet schrijven aan iets waarvan we niet zeker waren dat het uitgegeven zou worden.
Brief op zomeravond
We waren allang weer bezig met andere dingen. Tot de vriend op een zomeravond langskwam. Hij had de brief bij zich. De aanhef begon veelbelovend. Met elke regel zakte de hoop echter weg. Om te eindigen met: ‘Uw verhaal past niet binnen ons fonds.’ Gevolgd door de dooddoener: ‘We wensen u veel succes met uw verdere schrijfcarriere.’
De knop op het dunne stengeltje van mijn schrijfcarriere was gebroken. Gelukkig heeft Florence Tonk het boek geschreven. En als dit verhaal klopt, wordt het een succes.
Gratis exemplaar voor tweet
Ik geef gratis een gesigneerd exemplaar van de debuutroman van van Florence Tonks Blijf bij ons weg. De opdracht luidt: RT deze blog voor 12.00 uur maandag. Dan wordt de winnaar om 12.01 bekend gemaakt.
Een grotere bespreking verschijnt binnenkort op Neerlandinet van litnet.co.za. Deze blog maakt onderdeel uit van de blogtournee rond Blijf bij ons. Deze eerste blogtournee rond een boek is georganisseerd door notjustanybook.nl.
http://www.hendrik-jandewit.nl/2011/12/oekraine-en-de-roman/
Het is weer zover: vandaag hebben de dames de kerstboom opgetuigd. Hij staat te pronken in de hoek van de kamer. Op de plek waar normaal de stoel staat, lichten nu de lampjes, de beertjes en kerstballen.
Glitter en glimmer op een tafeltje. Het is een kunstboom en dat kun je nauwelijks zien. Al ruikt het huis naar stoffig plastic. En zijn de naalden overduidelijk geknipt uit iets van kunststof. De stukjes ijzerdraad als takken en de plastic pootjes doen de rest.
Gisteren was bij Kassa de kunststofbomen-test. Vooral de goedkope plaatsen kregen er aardig van langs. Ze waren veel te nep en droegen zo niet bij aan de kerstsfeer. Alsof een 70 euro kostende Nordmann die 6 weken in huis staat een kerstsfeer oproept. En dan zijn mensen nog verbaasd dat hij na nieuwjaarsdag uitvalt.
De beste remedie om een kunststofboom aan het zicht te onttrekken is hem volhangen. En dat is met de beertjes, ballen en slingers aardig gelukt. De Elandknuffel bovenop fungeert al jaren als volwaardige piek en hij doet zijn werk goed. Onze kunstkerstboom hangt nu zo vol dat er geen kunststoftak leeg is gebleven. Zo ziet niemand dat het een nepperd is.
Na het proef afzwemmen van vorige week, was het vandaag de beurt aan de ‘final grande’: het echte afzwemmen. Geharnast met extra support van oma, zus en zwager mochten we vandaag wat dichter op de verrichtingen zitten.
Ze hoest de hele week al flink. We vreesden even dat het afzwemmen niet zou doorgaan. Maar met een extra paracetamol achter de kiezen probeerden we het toch. En gehaald. Het gat zwom ze trefzeker in 1 keer door. De oordoppen waren verzegeld met een pleister. Zo konden ze er onmogelijk uit vallen.
Voor de rest zwom ze keurig ondanks de kortademigheid en de verkoudheid. Na afloop stond een supertrotse dochter met het papiertje in de hand. Bijna 2,5 jaar werk. Nu mag ze zonder bandjes overal lekker zwemmen. Een wens die eindelijk in vervulling gaat.
De vijgen hangen misschien troosteloos in ons boompje en de bladeren bedekken de grond. Onze tuin is helemaal winterklaar. De bladeren liggen er nog en aan de planten hangen nog vijgen en bramen. Ze vormen een heerlijke plek voor de vogels. Zo kunnen ze ook in barre tijden lekkere dingen vinden.
Vandaag zag ik een merel druk aan het werk met een vijg uit onze vijgenboompje. Hij had een vrucht opengekregen en verorberde de inhoud. Het leverde een mooi plaatje op en laat zien dat een tuin helemaal niet winterklaar gemaakt hoeft te worden.
De vogel smikkelde de vijg helemaal naar binnen. Het resultaat een prachtig opengewerkte vrucht. Na het maken van de foto, keerde de merel keurig terug. En heeft de rest van zijn maaltje opgegeten.
Precies voor mijn neus schuifelt ze naar de balie. Ze ziet niks of niemand staan. De rollator die ze voor zich uit duwt, parkeert ze even ter zijde. Met haar armen leunt ze op de balie. ‘Ik moet over 3 dagen terugkomen. Dan kunnen ze de prop eruit spuiten.’ De vrouw achter de balie knikt. ‘Keukenolie zei die. Ik moest keukenolie gebruiken. Maar dat bestaat helemaal niet. Wel slaolie, zonnebloemolie of olijfolie. Maar keukenolie bestaat helemaal niet.’
Ik begin al een beetje ongeduldig te wippen met mijn jeugdige benen. Het ene been laat ik even leunen en het andere daarna. 11 uur heb ik afgesproken en het is ondertussen 11 uur. Ik weet dat het altijd uitloopt. Maar ik wil op tijd zijn.
‘Het is ook zo’n grapjas. Die dokter’, vervolgt ze. Ze neemt een nog gemakkelijkere houding aan op de balie. ‘Zo zei hij laatst: mevrouw dat gaat wel over voordat u een jongetje bent. Ik snapte het niet. Pas later begreep ik het. Heel grappig.’ De receptioniste knikt. ‘Maandag?’
Achter mij komt een meneer te staan. Hij wacht ook op zijn beurt. De rollator lijkt geen haast te maken. Ze duwt haar grote bril weer in de richting van haar voorhoofd met een vinger. ‘Nee, doet u maar dinsdag. Maandag ben ik jarig. Ja, het zit zo. Mijn zoon vroeg wat ik wilde hebben. Nou ik heb al jaren deze rollator. Hij is van mijn man geweest.’
Ze kucht eventjes. ‘Hij is er niet meer.’ Nog een keertje kucht ze. De receptioniste kijkt haar afwezig aan. ‘Ach van mij hoeft het niet hoor. Deze is nog prima. Maar mijn zoon wilde zo graag een mooie voor mij. Dus ik krijg een nieuwe.’ Ik zie de sticker op het metaal van de rollator. De naam van een verzekeringsmaatschappij prijkt erop.
‘Dinsdag 11 uur?’ ‘Nee, doet u maar ’s middags. Dan kom ik met mijn nieuwe rollator. Is wel zo makkelijk. Tot die tijd doe ik elke dag een druppeltje olie. Ik zal wel slaolie doen. Of niet?’ De receptioniste knikt. ‘Dinsdag 13 uur.’ ‘O, dat komt goed uit. Dan is de thuiszorg net weg.’ De receptioniste schuift het papiertje met datum en tijd over het hout van de balie.
‘Keukenolie’, mompelt ze. Dan schuifelt ze met de traagheid van een schildpad achter haar rollator aan. Zou de snelheid toenemen met een nieuw exemplaar. Ik vraag me af wat het verschil is tussen de rollators. Sneller zal ze er niet door lopen. En het comfort zal niet wezenlijk anders zijn. Zelfs de handrem naast het handvat zal op de nieuwe zitten.
Ongeduldig kijkt de receptioniste me aan. ‘Ja,’ zucht ik. ‘Ik had om 11 uur een afspraak.’ De klok tikt al over de tijd heen. ‘Gaat u maar zitten in de wachtkamer.’ Ik loop in de richting waar de rollatorvrouw een paar minuten geleden vandaan kwam. Achter mij schuiven de glazen deuren op en vertrekt de slak in de richting van huis. De rollator zucht en kreunt onder de laatste meters die zijn geteld.
‘Nou, kijk daar maar niet hoor’, zegt hij. Hij tikt mij op mijn schouder. Ik hang voorover gebogen in de berg met boeken. Grote oranje stickers vertellen mij prijzen van 2 euro, 50 cent, 1,50 euro of 1 euro. Ik schiet door de Ludlums heen.
‘Het is echt niks’, zegt hij nogmaals. Ik kijk op en zie hoe een dikke man van mij wegloopt. ‘He Margreet’, roept hij over de straat. Ik wist beter, anders zou ik de man zo voor Boudewijn Büch aanzien. Het shirtje dat hij draagt ondanks de kou, kan zijn buik nauwelijks verbergen. Sterker nog: het accentueert de ronding juist.
Hij is weg en ik tuur verder door het schap. ‘Opbrengst bestemd voor de stichting dierenleed’, vermeldt een papiergeschreven kartonnetje. Het zit geklemd tegen het achterste boek. Ik zwerf verder door de Engelstalige boeken. Paul Theroux zie ik staan in knalrode letters, gevolgd door de titel The Great Railway Bazaar. Voor het eerst vind ik het boek in het Engels.
Wat verderop: Pelgrim zonder God van Herman Vuijsje. Net als het debuut van Yasmine Allas. Zo help ik de mishandelde honden en katten en mijn eigen wijsheid. Boudewijn Büch loopt ondertussen met Margreet. Een oudere vrouw met een gekleurd hoedje op. ‘Heb ik je al weleens de Franse bakker laten zien’, zegt hij. Ze loop gewillig met hem mee.
Ineens is hij dan vertrokken. Op de eigenlijke naamdag is het hele land nog vervuld van hem, maar is hij zelf weg. Met zoveel bombarie de intocht gevierd wordt, zo is de aftocht in nevelen gehuld. Weg.
Vorig jaar overdonderde mij het kerstfeest ineens. Gewoon alsof ik op een ochtend wakker werd en het kerstfeest was. Ik nam mij voor dat ik mij dat niet meer liet gebeuren. Ik zou Sinterklaas laten vergezellen met kerstliederen en een poging de kerstgedachte op te roepen.
Er was eens een tijd dat Sinterklaas bedreigd werd. Winkeliers versierden hun winkels half november al met kerstspullen. De kerstman, een dikke sinterklaas met een slaapmuts als mijter, veroverde terrein. Er heerste angst dat het traditioneel Nederlandse feest zou worden verruild voor de commerciële kerstman.
Sinds Sinterklaas zelf commercieel is gegaan, is de angst verdwenen. Nu dreigt kerstfeest ondergesneeuwd te raken onder het Sint-geweld. Sinterklaas heeft een eigen adventstijd gecreërd. De intocht gaat vergezeld met enorme spanningsbogen.
Na die intocht neemt de spanning niet af. Sterker nog, hij wordt alleen maar groter: piet kwijt, boek weg en paard verdwenen. Pakjesavond dreigt elk jaar niet door te gaan. Maar gelukkig komt het elk jaar goed. De tere kinderziel is na 6 december uitgeteld. Voor kerst en de kerstman is geen ruimte meer.
Zoiets had ik mij niet kunnen voorgesteld. Mijn herinnering aan Sinterklaas is de voortdurende angst dat hij binnenkort wel niet meer zou komen. En dat we ons vooral moesten verzetten tegen de commercialisering van kerst. En dat we een oud-Hollands gebruik als Sinterklaas in stand moesten houden.
Nu Sinterklaas is gecommercialiseerd, lijken de rollen te zijn omgekeerd.
‘Ik heb nog nooit mijn hele naam in chocoladeletters gehad’, vertel ik. Het is de laatste keer dat ze de schoen heeft gezet. In alle vroegte ging ze naar beneden om te zien wat Sinterklaas in haar schoentje heeft gedaan. Een letter en een spelletje vond ze in haar schoen. ‘Er zit ook iets in jullie schoen’, verklapt ze.
Ze loopt weer naar beneden om onze cadeaus te halen. Wij krijgen de eerste letter van onze naam. Dan vertel ik dat ik nog nooit mijn hele naam heb gehad. Mijn naam bestaat uit 10 letters. ‘Oe, dat is veel’, antwoordt Doris. ‘En vergeet het streepje niet’, zeg ik dreigend bij. ‘Dat is er toch niet in chocolade?’ merkt Doris pienter op. Het is niet voor iedereen moeilijk om wakker te worden. ‘Nee, maar dan moet je daar een i plat neerleggen.’
Met Sinterklaasfeest is het zover. Ik krijg een letter. Het is een ‘R’. ‘De R van HendRik-Jan,’ grap ik. Ik denk terug aan de tijd dat mijn moeder te laat was met de chocoladeletter. In de dagen voor pakjesavond waren altijd de letters van onze namen op. We werden dan vermoeid met letters die niet in onze naam zaten. Al scoorde mijn naam altijd wel mee met een letter in het letterrijk van 9 verschillende letters.
Een pakje verder verschijnt de letter ‘N’. ‘De N van HeNnnndrik-Jannn’, grap ik. ‘Volgens mij is het heel je naam in letters’, merkt iemand op. Vervolgens krijg ik een hele trits chocoladeletters uit te pakken. En ja hoor: alle letters van mijn naam verschijnen. Sterker nog: mijn hele naam ligt op mijn schoot. Inclusief een extra ‘I’ voor het liggende streepje.
Als ik thuis alle letters uitpak, komt daar het grote moment: mijn hele naam verschijnt in dikke chocoladeletters. De tafel is er te klein voor.
De komende tijd ben ik nog wel even bezig met mijn hele naam…
Een paar weken geleden kreeg ik een prachtige uitdaging van @StevenGort. Hij vroeg of ik op een zondag een popmeditatie wilde samenstellen met orgelmuziek. Elke zondag twittert hij een popmeditatie met 10 nummers. Als een nummer is afgelopen komt een nieuwe tweet met een nieuw nummer. Tot ze alletien zijn afgedraaid.
Ik vond het een geweldige uitdaging. Ook omdat hij een bepaald beeld heeft van het orgel vanuit zijn opvoeding. Ik heb dezelfde opvoeding genoten en heb het geloof afgezworen. De orgelmuziek en psalmen heb ik vastgehouden. Ze roepen bij mij de oude emotie op van het verleden, het geloof.
Mensen te laten horen wat mij boeit en treft in orgelmuziek. Dat was de opdracht die ik mijzelf gaf. Het is een mooie orgelmeditatie geworden bestaande uit 10 boeiende orgelwerken. Ze combineren Sinterklaas met deze 2e adventszondag. Ik hoop dat de volgers van @StevenGort mochten kennismaken met mooie muziek. Muziek met een ziel.
En ik ben alweer bezig met de volgende meditatie. Ik ga zeker weten iets doen met de nieuwe cd van Spinvis die ik gisteren op pakjesavond ontving. Ter inspiratie het prachtige nummer Oostende.
Vanmiddag mocht Doris afzwemmen voor proef. Het was superspannend. Zeker ook omdat vanmiddag ook nog eens de goedheiligman langskomt. Sinterklaas en proefzwemmen. Het vraagt heel wat van een 6-jarige.
Als het dan bij het onderwater zwemmen misgaat, slaat het naar je keel als ouder. Zo goed je best gedaan en dan dreig je te zakken. Help. Het oordopje dat haar moet behoeden voor oorontstekingen was uit haar oor gevallen. Deze bleef niet drijven maar zonk als een baksteen naar beneden.
Spannende momenten beleefden we. Ze moest huilen. Nooit valt dat dopje uit haar oor en uitgerekend nu gebeurt het wel. De badmeester hengelde het oranje dopje uit het water. En ze mocht het nog een keer proberen. En het ging fantastisch. Soms een schoonheidsfoutje of vergissing maar supernetjes. Kortom volgende week is het echte afzwemmen. En hopelijk het diploma of is dat vandaag al beslist?
De letters komen steeds sneller uit haar mond. De ‘h’, ‘z’ en ‘ij’ zijn er bijvoorbeeld bijgekomen. Het lezen wordt steeds leuker en complexer. Het boekje ik ben de baas ligt op haar vrije middag op schoot. Het verhaal leest ze woord voor woord voor. De zinnen klinken steeds mooier.
Vandaag ben ik weer naar de bibliotheek geweest. Zo hoop ik haar leeshonger een beetje te kalmeren. Ik kwam terug met aantrekkelijk leesvoer. De titels werden met gelach en gejuich ontvangen:
Ze turen met de konten naar beneden. De meeuwen staan keurig in een rijtje op de dakrand. Normaal vallen ze niet zo op. Maar met een beetje mistroostig weer, trekken ze mijn aandacht. Dan tuur ik over mijn boekrand naar buiten en ze staan. Allemaal dezelfde kant op. Als afgezanten van de mistroostigheid.
