Zoek het duifje

De duifjes zitten als zakjes in de boom. Ineengedoken laten ze de bui over zich heenkomen. Doodstil, onbeweeglijk en bijna onzichtbaar. Zo ontdekte ik dat in de boom vier tortelduiven zitten.
De andere boom, de Paardenkastanje, telt er twee.

Radiografisch bestuurbare zeilboot

Een rijtje van vier mannen stonden op het ponton over het water heen. Vier miniboeien dreven in het water, bovenop het piepschuim klemde een oranje haakje. Vier kleine zeilbootjes voeren achter elkaar aan. De mannen pielden met de koude vingers aan een bedieningspaneel.
De mannen konden zo van een schip komen. Ze waren bonkig van uiterlijk, droegen stuk voor stuk een donkere coltrui waarvan de kraag nauw aansloot tegen de baard. De sneeuw viel ondertussen op het parcours, een scheepje dreef van de waterkant af. Deze zeilboot lag duidelijk achter op de rest.
De zeilen stelden keurig bij met de windrichting. Kleine, smalle draadjes trokken de zeilen strak en lieten de bootjes mooi laveren door het winterse Weerwater. Op de zeilen stond een nummer. 'NL' meende een zeil alsof de andere bootjes van hot naar her waren verscheept.

Ik dacht aan het liefdesliedje over de radiografisch bestuurbare zeilboot van Brigitte Kaandorp. Glimlachend holde ik mijn tocht verder. De sneeuw veranderde langzaam in hagel en zette zich wat verderop om in koude regen.

Markt in november

Misschien is de markt wel het leukste als het ijskoud is, de wolkjes uit je mond en neus maken de weg vrij. Handen voelen nog koud van het fietsen en bij de groenteman is elke vrucht zo koud als de lucht om je heen. De markt in deze tijd van het jaar ruikt heel fris, zelfs bij de viskramen ruiken lekker luchtjes.
Vanmorgen liep ik er even overheen, fruit en groenten voor deze week halen. Doris' hoofd stak precies op schaphoogte boven al het fruit. De appels, sinasappels en kiwi's lachten haar toe. 'Hmmm', liet ze zich ontvallen. Ze had vooral zin in een gele kiwi.
Ze kreeg een banaantje nadat de jonge verkoopster met moeite het wisselgeld had uitgerekend, tien euro in de hand, terwijl het vijf moest zijn. Ik corrigeerde haar op vriendelijke toon. 'Ik werd afgeleid', excuseert ze. Rekenen is een ambacht geworden dat niet iedereen meer beheerst.

De markt in november, misschien is dat wel de mooiste markt van het jaar. Koud genoeg om waar te zijn.

Prem en Ali B

Ha een camera. Bij het stadhuis filmde een cameraploeg. Het bolletje van de microfoon stak een eindje boven de koppen uit. Ik keek nog eens goed en zag Prem staan. Hij holde op een drafje in de richting van een donkere Opel. Zijn kop stak sneller door de deuropening dan het hoofd van de persoon die uit moest stappen. Een spervuur van vragen knalde los.
Ik fietste voorbij, keek nog eens om en zag Ali Bouali met Prem aan zijn zij. 'Maar ik ga nu eerst naar Annemarie Jorritsma, want daar heb ik een afspraak. Straks sta ik je met alle plezier te woord. Ik laat haar niet wachten omdat jij mij zonodig moet hebben.'
'Dan ga ik toch gewoon mee naar Annemarie', klaroende de stem van Prem door de kou.
Ik ben toen maar heel snel verder gegaan.

Part noch deel

Eigenaardig beeld tussen alle beelden van de gewelddadigheden in Mumbai. Een hond liep op straat, er passeren twee militanten met een geweer in de aanslag. Ze passeren de zwerfhond. Het dier kijkt de oproerkraaiers of de bestrijders na, draait zijn nek weer om en loopt verder alsof er niks gebeurd is. Hij heeft er in elk geval part noch deel aan.

Nico Dijkshoorn (2)

Een, twee, drie, vier
Nico daar, Nico hier

Een, twee, drie, vier
Dijkshoorn dicht zwier

Was hij niet hier
dan verdween het plezier

Frits Spits - lach niet -
Of een gedichtje schiet

Door in de leegte
en de makkelijke woorden

Ik begrijp het niet
wat hij bedoelt en duw

De grap van mij af
en adem de leegte uit

Verkouden

De snotjes hollen d'r neus uit, een nies en een hoest. Doris is behoorlijk verkouden. Alle trekt, loopt en holt de neusgaten uit. Of een hoest blaft de kriebel en irritatie weg.
Een verkouden kind is gewoon vervelend en sneu. Vanavond stoomde ze lekker in een warm bad en is met een flinke sloot hoestdrankjes en paracetamol naar bed gegaan.
Hopen dat ze vannacht wat beter slaapt dan afgelopen nacht...

Televisiehelden

Station Weesp, zondag aan het einde van de middag. Het lijkt al het holst van de nacht, zeker ook omdat de wind tussen de benen gluurt en schuurt. De trein vertrekt vlak voor mijn neus en ik trek de deur open van het wachthokje. De deur voelt op een of andere manier heel zwaar en kraakt in zijn scharnier.
Als ik op het ijskoude stoeltje zit en de koude via mijn billen naar binnen voel trekken, stapt de rest van de overstappende reizigers het hok binnen. De ramen hadden er net zo goed niet in kunnen zitten, want overal is het guur.

Een jonge vrouw staat met een meisje in haar armen. 'Mama, ik heb je gemist', zegt het meisje. Haar capuchon heeft een kraagje van nepbont. De trots van moeder straalt warmte om zich heen. Ze zet het meisje neer. Ze leunt met haar rug tegen de deur en laat de deur zachtjes klapperen. Ik zie het meisje, de dikke lippen en grote ogen doen mij direct denken aan Rudy uit de familie Huxtable. Haar blik werkt vertederend, net als het filmsterretje uit de Amerikaanse serie van de jaren tachtig.

Ik laat me meevoeren door het boek dat in mijn schoot opengeslagen ligt. Portugal en de warmte lachen mij via Komrij toe. Hoe leuk kan collecteren voor een kapel zijn. Bij Komrij lag je de tranen en krijg je de tuiten er gratis bij.

Als de trein is binnengereden en ik met jas en al mijn boek weer opensla, kijk ik op. Ik zie een grote bril, een onverzorgde baard en een buik die boven een tricotbroek zweeft. Weer een televisieheld bekruipt mijn gedachten: vader Jim Royle, van een andere familie, de Engelse Royle Family!

Zondag in Eindhoven

Ik loop het station uit, bij de automatische schuifdeur spreekt een jonge vrouw haar vriend vermanend toe. Haar toon is gedemd. 'Je schreeuwde net in een volle treincoupe tegen me. Dat is echt heel vernederend tegenover mij.' Zijn hoofd hangt vol schuld naar beneden.

De naakte waarheid van de stad openbaart zich op zondagmorgen. Eindhoven op zondagmorgen voelt alsof je een geweldige nacht hebt doorgemaakt en 's morgens op straat belandt. Het mag dan half elf zijn, als ze mij vertelden dat het half acht was, zou ik het ook geloven.

Ik heb nog even op de kaart van Eindhoven gekeken. Bij het groen stoplicht haal ik de schreeuwerd en zijn vriendin in. Ze lopen innig ineen gestrengeld over het zebrapad. Twee hippe moeders lopen mij tegemoet met drie dochters, een roze jas, roze wanten en een roze muts. Allemaal bij een ander kind. Het brengt de fleurigheid van Oilily op het 18 Septemberplein.

De bouwput ademt deze zondagmorgen bedrijvigheid. De man met een grote betonschaar, denk ik te betrappen op de diefstal van het vlechtwerk. De opzichters die er opzichtig bijstaan,halen de verdenking direct bij mij weg.

De Lichttoren, dan de witte dame. Daar zit de bibliotheek waar ik moet zijn. Ik heb zo een gesprek met directeur Thijs Torreman over zijn plannen en daden in zijn Bibliotheek Eindhoven. Het aantal auto's dat mij voorbij zoeft, ligt onder het aantal dat ik op zo'n ochtend als deze zou verwachten. Alle stoplichten vertellen mij rood, terwijl niemand en niets mij zou kunnen gevaren.

Nog snel een winkelstraat in gegaan. Deze troosteloosheid pleit voor het winkelen op zondag. Niets is triester dan een winkelstraat op zondag, leeg en verlaten, al dat fortuin dat de winkeliers mislopen nu geen winkel open is. In de etalage van boekwinkel Spijkerman liggen de mooiste boeken, maar de koper ziet alleen het bordje 'open als ik er ben'. De boekverkoper is duidelijk niet in deze duistere tent.

Als ik terugloop van de bieb, het is al middag, passeer ik De Slegte en zie hele mooie boeken die ik allemaal wil kopen. Ook hier is de deur dicht.

Misschien ben ik verwend met een centrum waar de winkels altijd open zijn. Alleen is er in Almere geen De Slegte...

De man met de hoed

I.M. Eric Montague “Monty” Beekman (1939-2008)

De vertaling van het boek Troubled Pleasures had ik vrijwel direct in huis. Het was 1998 en ik verslond Paradijzen van weleer, Koloniale literatuur uit Nederlands-Indië 1600-1950. Enthousiast werd ik van zijn theorieën, hij daagde mij uit. De man met de hoed, zoals hij op het omslag van het boek staat afgebeeld. Voor mij gaat hij sindsdien als de man met de hoed door het leven.

De uitdaging om Mutatuli's Max Havelaar polyfoon te noemen en de vergelijking van Junghuhn met Von Humboldt. Voor mij gold het als een inspiratie om scripties te schrijven. De laatste ging zelfs zover dat ik er uiteindelijk een forse eindscriptie schreef over Junghuhns Terugreis, compleet met aantekeningen. De bron Beekman stroomt rijkelijk in dit werk. De vergelijking met Von Humboldt en de opbouw van deze esthetisering van het natuurbeeld, het komt samen in het document van bijna 300 pagina's dat mijn afstudeerscriptie is geworden.

De twintig hoofdstukken van Troubled Pleasures tonen een man die met bijna dezelfde weemoed en passie werkt als mijn afstudeerobject Junghuhn. De gedegenheid en de verrassende ingevingen tonen een man die

Ik hoorde vorige week van zijn dood, toen ik een ander Junghuhn-kenner aan de lijn had. Ze las het Hans van der Kamp archief de brieven die de twee elkaar schreven. Van der Kamp verhaalde over de vele ziektes die hem kwelden en die andere ziekten veroorzaakten. Laten we ophouden, te schrijven over onze ziektes te schrijven, stelde Beekman. Dat heb ik bij voorbaat al verloren.

Beekman heeft inderdaad Van der Kamp overleefd. Het was kort na verschijning van de vertaling van zijn boek, dat hij Nederland nog aandeed. Ik hoorde het verhaal van mijn docent Peter van Zonneveld. Beekman had last van vliegangst en tobde de reis van Amerika naar Nederland met boten. Weken dobberde hij op de zee, maar hij bezocht zijn geboorteland wel.

Als een heuse evangelist keerde hij met het materiaal weer terug naar Amherst in Massachusetts. De laatste jaren was hij bevangen van Rumphius. Zijn laatste reis naar Nederland had hij veel materiaal verzameld. Daarna vocht hij met de dood, maar het lukte hem om het werk voor overlijden te voltooien. Het schijnt nu postuum, merkt het Obituary op de website van zijn universiteit op.

Beekman is erin geslaagd de Nederlands-Indische letterkunde een plekje in de wereldliteratuur te geven. Onder zijn bezielde leiding ontstond de boekenreeks Library of the Indies bij zijn universiteit, de University of Massachusetts Press. Twaalf boeken met vertalingen van werk van Rumphuis, Multatuli's Max Havelaar, Couperus' Stille kracht, Daum, Du Perrons Land van herkomst, Dermoût en Alberts. Stuk voor stuk legitieme keuzes die een beeld geven van de hoogtepunten van de Nederlands-Indische literatuur.

Soms heb ik spijt dat ik op het aanbod van een andere docent van mij om bij Beekman stage te gaan lopen in Amerika niet ben ingegaan.

Links:
Lees de obituary op: www.umass.edu/
Het boek Paradijzen van weleer is ook online te raadplegen bij www.dbnl.org

Onderwerp: uw woonadres

Onlangs viel een brief van ING op de deurmat. Ik las het papier met enige verbazing. Bij de ING Bank heerste verwarring over mijn woonadres, schreef drs. J.M. Hagenaars, directeur Marketing, aan mij. Hij wilde over mijn actuele adresgegevens beschikken, 'zodat u alle correspondentie ontvangt die wij u als klant toesturen. Bovendien zijn wij wettelijk verplicht uw juiste woonadres vast te leggen. Over uw huidige woonadres bestaat bij ons onduidelijkheid.'
Ik stap iedere ochtend uit dezelfde deur en ik kom er ook iedere avond weer binnen, zonder enige onduidelijkheid. Mijn woonadres is al drie jaar dezelfde en bij mijn weten is destijds alles netjes aan de Postbank doorgegeven.
Vreemde gewaarwording hoe de verwarring bij ING is toegeslagen. De naamborden op het kantoor zijn net gewijzigd van Postbank in ING en dan weet niemand het meer. De onduidelijkheid over het adres van meneer De Wit, want waar woont de beste man. Het zou overal kunnen zijn, voor hetzelfde geld (en zoveel geld staat er niet op zijn rekening) slaapt hij onder de brug. Of woont hij stiekem bij zijn schoonmoeder of houdt er een buiten het weekend relatie op na, of woont al tijden in zijn stacaravan.
Voor mij is het heel vanzelfsprekend dat ik hier woon, maar voor de ING is het lastig. Ik heb al eens bij de Postbank moeten schrijven dat ik hier woonde, nu doe ik het nog eens voor de ING. Nog een paar van dit soort geintjes en ik moet een andere bank zoeken. Ik denk namelijk dat met de naam ook mijn bank veranderd is.

Nu heb ik ze het voordeel van de twijfel gegeven en een dag na het verstrijken van de uiterste datum de antwoordcoupon op de bus gedaan. Ze hadden me krap twee weken de tijd gegeven om het terug te sturen, maar gunnen zichzelf zes weken de tijd het juiste adres in te voeren.

Wie een heuse ster is in het adressenfirmanent is TNT. De postbodes zijn altijd op zoek naar het juiste adres. Zo ben ik enige tijd penningmeester geweest van de Harmoniumvereniging. Net toen ik mij gezet had aan het schrijven van dit stuk, kreeg ik telefoon. TNT, of ze met de Harmoniumvereniging belden. Ik pruttelde wat dat het adres al anderhalf jaar veranderd is en dat we hier dezelfde tijd mee bezig zijn om het te wijzigen. Daarna excuses van de dame en de mededeling dat het veranderd wordt.

Ze spannen samen, de TNT en de ING, en is de brief die ING eerder verstuurd zou hebben, nooit aangekomen. Zo kan ik ook onduidelijkheid over het woonadres krijgen.

Of word ik paranoïde?

Lul

Ik fietste in de richting van het tunneltje, maar zag iets achter mij. Het beeld was nog niet compleet voor mij, ik draaide mij al fietsend om en keek nog eens goed. Ik liet mij meenemen in de mensen die aan de andere kant van het water liepen, veel verder terug. Mijn ogen stelden zich scherp, maar ik kon het nog niet goed genoeg zien.
Tot ik mij omdraaide en twee fietsers naast elkaar vlak langs mij reden. 'Lul', hoorde ik mijn oor voorbij suizen. Bijna had ik mij nog een keertje omgedraaid, maar ik moest hem gelijk geven.

Nico Dijkshoorn

Elke week lijkt elke dag
schrijft hij op de achterkant
van een bierviltje.

Haha, lach je rot
want hier komt
er weer eentje

De grap schiet los
de rijm is kwijt
Nico Dijkshoorn is hier

Altijd even Frits Spits
lolligheid kent geen tijd
nog eentje toe maar

Lachen voor de lol
de grap voor de grap
tot je niet meer lacht

De nieuwe school

De directeur mompelde en verstond ik pas na een kwartiertje. Het brilletje dat op zijn neus hing, zakte wat naar voren. Hij vouwde zijn handen samen en blies bedachtzaam de woorden tussen zijn lippen.
De methode behandelde hij uitgebreid, vorig jaar nog een nieuwe taalmethode, de rekenmethode doorliep hij wat sneller, om wat langer stil te staan bij het team. De komende acht jaar baseren op een gesprek van een halfuur en een aansluitende rondleiding, is onmogelijk. Het gaat om een indruk, sfeer en ook een beetje om het moment.
Ik liep rond, zag een gezellige rommel liggen, een jarige jongen die langskwam met een traktatie en het buurmeisje dat op het raam tikte.

Misschien moet ik niet te lang nadenken over een nieuwe school voor Doris. Mijn ouders kozen mijn basisschool op basis van grondslag, ik op basis van de methode, de saamhorigheid en gevoel. En natuurlijk ook omdat het dichtbij is.

Heysátan

Ik geloof dat ik droom in muziek. De laatste dagen ben ik helemaal vervuld van Sigur Ros. De film Heima, die vertelt over de toer van de band door geboorteland IJsland, was vorige week te zien op Canvas.
De leegte, de dorheid van het landschap en de verhalen van de plekken waar de acht muzikanten musiceren. Het maakt de film tot een heuse belevenis. Je hoeft dan echt niet altijd van alles te houden, maar de muziek past altijd in elkaar.
Vanmorgen werd ik wakker met een wijsje. Voor mij het bewijs dat je in muziek en wijsjes kunt dromen. Ik holde naar de cd-speler om het te draaien. Het is het nummer Heysátan dat opent met een lang harmoniumakkoord, waarna xylofoon, gitaar en basgitaar traag het ritme bepalen. De zang en trompetten erbij en je houdt het niet meer.

Pas bij het luisteren van het nummer op internet, hoorde ik dat niet alleen Sigur Ros muziek maakt. Het gefluit van de vogels vermengt zich met de rustige muziek. De lange pauzes maken en breken de spanning. Al versta ik de taal niet, het lied dat zanger Jón Þór Birgisson (Jónsi) zingt raakt bij mij de gevoelige snaar van het sentiment.
Zou de tekst er echt niet toe doen?

Stokpaardje Klinkhamer

Zou een mens slechts één verhaal te vertellen hebben in zijn leven. Is het stokpaardje niet de persoon zelf, die steeds dezelfde stal zoekt bij zijn gehoor om het het verhaal te vertellen. Ik vroeg het mij vanavond serieus af bij het zien van De Wereld draait door.
Zijn debuutbundel Gehoorzaam als een hond is in een herdruk verschenen, 25 jaar na lancering. Jakhals Erik van De Wereld draait door bezocht de schrijver en ex-legionair Richard Klinkhamer. Gehoorzaam als een hond vertelt het verhaal van de jaren in het Franse legioen, Algarije en Tripoli zijn de decors. Hier is ook de moord en ontbreekt ook de voorbedachte rade.
Het verhaal van de moord op zijn vrouw komt uiteraard aan de orde in het interview in de woonkamer van Klinkhamer. Er hangt een foto van zijn vrouw en Klinkhamer kan niet de vermoorde onschuld spelen. Hij groet elke morgen de foto met 'Goedemorgen schat' en denkt na over zijn daad.
Dan wil hij niks meer zeggen, maar zijn ogen weerspreken hem als hij zegt dat hij een pacifist is en een vredelievend mens.

Klinkhamer

Hetzelfde verhaal voor eens en altijd
dezelfde man en hetzelfde uur
de dag breekt in stukjes

als de mook een krant was
verloor de liefde het van haat
dan verdronk de roman in fantasie

draag de leegte maar eens
van het weten dat zij er was
geweest als jij er niet geweest was

Een dag later

Een dag na de dag en het zien van de televisiebeelden, is het tijd voor de analyse en de kritiek. Zeker een stoomboot, is een stoomboot. Pieten zijn pieten en Sinterklaas is een oude man met een baard.
Zelfs de ongelovige zwijmt weg bij het zien van de rode mantel en mijter. De combinatie met het wit van gewaad en baard, zorgt ervoor dat de verste verte al voor de herkenning zorgt. Hij is al mytisch nog voordat hij aangekomen is.
Maar dan kijk je op televisie. De binnenvaart, daar is niks op aan te merken. Het vastgelopen schip, de verdwenen stoel en de oplossing met de ballonnen. Het zijn allemaal vertelelementen die de geloofwaardigheid ten goede komen.
Alleen die tocht langs de modderpoel, de vaart zonder kinderen en een lege winkelstraat, was beschamend. Geen mooie beelden van Pieten die aan schoorstenen hingen en op de daken kropen. Geen smalle steegjes en raadselachtige hoekjes waar de verrassing je liet schrikken. Een rapper die over liefde en Sint zingt, is geen rapper en het tableau vivant leek meer op een marktkraam dan een vertelling. Het verschil tussen Sinterklaas en Koninginnedag was er niet meer.

Gelukkig heb ik het allemaal niet gezien. Want na de binnenvaart zijn we naar huis gegaan en lieten de drukke markt links liggen. Ik nam de vreugde van de mystiek mee naar huis en geniet er nog steeds van. Volgend jaar gewoon maar Enkhuizen of Terschelling.

Sinterklaas is weer in het land

De lokale Marco Borsato, Quinten Faust met een fantasieloos liedje over Sinterklaas, een stoomboot die vastliep, ballonnen om het schip weer los te trekken en een stoel die er niet en toch wel was. Dat was de intocht van Sinterklaas in Almere Haven vanmiddag.
Uren kleumen, dringen en een hand voor Sinterklaas, is de keerzijde van het verhaal. We tuurden de verre verte in en Doris mocht op de schouders zitten van een oom of tante of op mijn schouders. Ik was net aan de beurt toen het schip de haven kwam binnenvaren. Doris zag het schip ook, net als dat zij het paard ontdekte en Sint op het voorsteven.

Ook André Hazes was erbij.

Camera die de komst van het schip zo mooi registreert.
Sinterklaas komt...

Dan wordt het wachten beloond. In een flits passeert de Goedheiligman en juist op dat moment slaat de hand van een grootouder in de lucht en zwaait in de richting van de mijter. Het fotomoment waar ik op gewacht had, is verdwenen...

En dan de vreugde van het wachten, brengt je zelfs als vader even in beroering. Hoe mooi zing ik mee met Quinten Faust.

Daar zit een lichtje aan

Soms trekt geen hond zich iets van een campagne aan. De campagnes 'Val op fiets verlicht' en Losse lampjes mogen ook heeft zoveel effect dat ik er vanmiddag zelfs een hond betrapte op het dragen van een lampje aan zijn poot. Het dier liep naast zijn baasje en twee andere honden langs een druk befietst fietspad.
Kijk, daar kun je mee thuiskomen.

Ella vogula

Hebban ella vogula
kwestas hagunan
hinase Van der laan
wat unbidan
we nu?

Fort Blauwkapel

De trein minderde al vaart, langs het dorpje Groenekan passeerde de gele duivel het zwembad Blauwkapel. Achter de naam stond 30, met een rondje erboven. Ik vroeg mij af of dat de temperatuur van het water duidde.
De rij huizen lag ingeklemd tussen een drukke weg en de sloot die strak langs de spoorbaan liep. Het viel me op hoeveel huizen leeg stonden, of er was een steiger tegen de achtermuur gebouwd.
Voort ging de minderende vaart en plotseling werd ik getroffen door een verdedigingswal. Wat moet het heerlijk zijn om daar doorheen te lopen met de hond, of gewoon trimmend. De groene wallen hielden nu vooral de oprukkende stad tegen, want voorbij flitste het bordje 'Utrecht', kwamen de kruispunten en druktemakers in beeld.
Pas nu besef ik dat ik voorbij het Fort Blauwkapel reed, een vestigingwerk dat deel uitmaakt van de Hollandse waterlinie. Bij het googlen liep ik tegen een gruwelijk scenario aan: nieuwbouw. Ook een projectontwikkelaar heeft de schoonheid van de negentiende eeuws verdedigingswal ontdekt en wil er een stel huizen op plempen. Ze noemen het herontwikkeling.

Sint Maarten

De gracht was vervuld van de lampionnen. Ze liepen van deur tot deur. Het liedje flarde herhaaldelijk over het water. Het licht van de lampionnen echode terug.
Doris en Inge trokken langs de deuren, terwijl ik voor de kinderen thuis bleef om hen om snoep te trakteren.

Je leert met Sint Maarten wie je buren zijn. Het is wrang om te zien dat buren van wie de kinderen langs de deuren lopen voor snoep, de deur dicht laten en geen snoep aan de kinderkaravaan geven. Terwijl de televisie aanstaat en de gordijnen plotseling dicht zitten.

Sorrypolitiek

Een politicus zegt iets raars. Hij denkt dat de camera's uit zijn, maar ze zijn aan en nemen de uitspraak op. Dan komt het op televisie, niemand weet het, een telefoon gaat en de paniek fietst. Een weekend van bellen, overleggen en ander geschut volgt. Dat terwijl Boekestijn net dacht een weekendje voor zijn geliefde te hebben.
Dan zegt hij dat het hem spijt, hij het niet zo bedoeld heeft en dat het uit zijn context is gehaald. De zinnen ervoor en erna zeiden wat anders, maar nu komt het heel onhandig eruit.
Sorry, sorry, het spijt me, ik had dat niet zo moeten zeggen. Daarna draaien de camera's en hebben ze ineens geen commentaar, omdat de politicus waar het om draait, het woord voert.

Terwijl ik dacht dat het item om Maarten van Rossem draaide in plaats van Boekestijn.

Week van de medewerker (2)

Een gebakje in de koffiepauze
een glimlach vriendelijk
bij het koffieautomaat

Een gratis lunch tussen de middag
een groepje collega's danst
in de lege kantine

Was het maar elke week
week van de medewerker

Week van de medewerker

Week van de medewerker
medewerker van de week

werk mede van de week
week mede van de werk

weken van de medewerker
medewerkers van de week

blaas de klaroen vooruit
medewerker en week verder

de dagen zijn tekort voor een week
en de medewerkers te veel

verdwijnen de medewerkers
in een week om terug te keren

en na een week van een medewerker
de week van het werk in te stappen

Schilder

Als ik kon schilderen, zou mijn geluk in de herfst niet op kunnen. De tinten die overal te zien zijn. De bomen die langzaam ontbladeren en de kleuren van de hemel die daar zachtjes overheen wrijven.
Zo reed ik laatst over de Veluwe en voelde me melancholisch en gelukkig tegelijk. De bomen op de camping dragen kleren in geel, bruin en rood. De grond is bezaaid met deze tinten en de lucht ruikt naar vocht en humus.
De laatste dagen duwen en trekken wind en regen de laatste blaadjes van de bomen. Nu is het avondrood nog mooier te zien vanuit het raam van mijn studeerkamer. Dan wens ik dat ik met kwast en doek het beeld kan vasthouden wat ik zie: wuivende takken en daarachter het donker van de vallende avond, een laatste streep licht van de dag die nu echt afscheid neemt.

Ja pannetje

De woonkamer weer eens aan het opruimen. Omdat Doris zo van koken houdt, het kookgerei van haar opgezocht. We wisten nog dat diverse pannetjes in de tuin lagen. Die vond ik spoedig in een emmer met speelgoed dat ik aan het einde van de zomer bijeen geraapt had.
Nu was alleen nog de braadpan kwijt. Ik zocht, zocht en zocht nogmaals, maar vond het ding niet. Ook Inge vond het ding in geen velden of wegen. We overpeinsden alle plekken waar hij in de herinnering lag, gingen die plekken af, maar vonden niets.
Toen ik in de gang, het papier opgeruimd en de schoenen maar eens netjes bij elkaar legde, hoorde ik het gerinkel van een pannetje achter mij. Doris haalde hem uit het reisvak van haar poppenwagen. Ik juichte. 'Ja pannetje, ja pannetje, hij is weer terecht.'

Corrie Vonk, de vrouw van Wim Kan, hield tijdens de Japanse bezetting van Nederlands-Indië af en toe een show voor haar medekampgenoten. Ze stond dan met wat pannen op het podium, zette een kookpannetje op haar hoofd en zei: 'Ja pannetje, ja pannetje, jouw krijg ik nog wel.' De bezetter zat in de zaal, maar hoorde de grap niet. Alle vrouwen die er waren wel. Kijk, dat is nou creatief verzet.

Gasflessen

De gasflessen tikten tegen elkaar bij het nemen van de rotonde. Ik reed rechtdoor in de richting van het industrieterrein, over het spoor en dan gelijk naar rechts. Hier moest het ergens zijn, ik zwierf over het kleine industrieterrein, langs lege parkeerplaatsen. Hier was niemand, soms passeerde mij een auto.
Ik stapte bij het installatiebedrijf naar binnen in een showroom vol bouwladders en gereedschap. De twijfel sloeg toe. Vulden zij gasflessen bij? De bel had geklonken bij binnenkomst en een man in overall liep mij tegemoet.
- 'Vult u ook gasflessen bij?'
- 'Ja, dat doen wij ook hoor. Wat zijn het voor een flessen?'
- 'Voor in een stacaravan. Ik heb ze achterin de auto liggen.'
We liepen naar de auto. 'O, ja hoor. Die hebben we. We vullen alleen niet bij, we wisselen alleen maar om.'
- 'Dat is ook goed.' Hij had de flessen al gepakt en liep ermee naar de winkel. 'Moet ik niet iets dragen?' vroeg ik. 'Of hoef ik alleen maar de deur open te doen.'
Hij liep naar achteren. Ik tuurde naar de ladders en al het gereedschap, de boormachines die in de rekken hingen en de spuitbussen om gif mee te vernevelen. Hij kwam terug met de volle flessen. 'Ik weet niet hoeveel ze kosten. Normaal staat André hier, maar die is er niet.' Hij bladerde in een boek, maar vond de prijzen niet. Mijn mobieltje zette de mis in. Dat kon ik even niet gebruiken, ik drukte de beller weg. 'Hij is zo terug, ik weet het echt niet.' 'Dan wachten we toch even', antwoordde ik geruststellend. 'Ik heb net een stacaravan gekocht, op Westerholt.' 'Westerholt', herhaalde hij en nam mij nog eens zorgvuldig in zich op. 'Kijk daar heb je hem.' Een man stapte uit een bestelbusje en liep naar binnen.
'Dat wordt 39 euro', zei hij nadat hij de prijs had ingetoetst in de kassa. 'Wacht ik loop wel even mee.' Hij liep met de lichtste fles in de hand weg en liet mij achter met de zware. 'Zo die zijn loodzwaar', mompelde ik toen hij de deur voor mij openhield.

Sinterklaas

Sinterklaas komt over twee weken naar Almere. Soms hoor je er iemand over en laatst zag ik zelfs een billboard langs de weg staan met Sinterklaas en het nieuwe logo van Almere, waar alles zou kunnen.
Burgemeester Jorritsma heeft twee dingen in haar twee ambtstermijnen waargemaakt: de koningin en Sinterklaas zijn in Almere geweest. Iets wat al haar voorgangers in de voorgaande dertig jaar niet gelukt is.
Laatst in de kantine viel het bezoek van Sinterklaas ook aan het tafeltje naast het mijne. 'Ga jij nog naar Sinterklaas?' vroeg de ene.
- 'Die hier?'
- 'Nee, die van televisie.'
- 'Echt niet. Ze verwachten 50.000 mensen en het is altijd koud. Ik ga daar niet voor staan kleumen. Bovendien zie je er niks van. Op televisie zie je veel meer.'

Ik herinner mij jaren geleden de intocht in Wijk bij Duurstede. We parkeerden de auto in de uiterwaarden langs de Rijn en kregen een pendelbus naar de stad. Van het hele verhaal kregen we niks mee. We hebben lang staan kleumen, maar wat was het prachtig. Vooral het moment voor de kerk waarbij we allemaal Sinterklaasliederen zongen, want hij was gekomen. Dat het niet makkelijk was geweest en dat het bijna niet gelukt was, wisten we. Daarom waren we zo blij. Maar wat er gebeurd was? Dat weet ik nog altijd niet.

Afgezet

De reis was voorspoedig verlopen. Of ik het makkelijk had kunnen vinden? Hij leunde een beetje achterover waardoor zijn buik groter leek dan hij was. 'Google Maps', onthulde ik, het hotel aan De Brand in Amersfoort is niet de moeilijkst vindbare plek.
'Ik hou niet zo van die praatapparatuur', vervolgde ik om een gesprek op gang te brengen. 'Nee, we houden het kort vandaag bij de presentaties. Ik hou er ook niet van.' Hij begreep mij niet. 'Ik bedoel van die TomTom-dingen. Ik laat mij niet zo graag de weg vertellen.' 'O, bedoel je dat. je kunt geen nieuwe auto meer krijgen zonder, maar meestal laat ik hem uit. Het is inderdaad hinderlijk.'
We nipten van onze kopjes koffie, in afwachting op de presentatie over het online werven van personeel. Ik was er via een nieuwsbrief naartoe gelokt en hoopte tussen alle reclamepraat nog iets van te leren. Een brede tafel stond voor het projectiescherm, met een rij stoelen. Alsof ieder moment de jury van een muziekselectieprogramma op televisie zou binnenstappen.
'Nee, geef mij de routebeschrijving waar ik steeds op moet kijken en zo bovenop mijn voorganger knal.' Hij moest lachen. 'Mensen kunnen er geen kaart meer door lezen', vervolgde ik. 'Weet je dat ze eerder hun navigatieapparatuur geloven dan een bord.' Hij herkende het verhaal. 'Ja, er stond eens ergens een bord waarop stond: luister niet naar uw TomTom, de weg is hier echt afgezet.'

Prater

Ik ben blij met Obama. Niet dat ik veel van de veranderingen verwacht, maar wat ik vurig hoop is dat hij zo mooi blijft praten. De speeches van Obama roepen soms herinneringen aan de toespraken van de groten in het verre verleden.
Hij gebruikte in de campagne iets teveel 'change', maar toespraken blijven bij zoals de verwijzing naar de droom van Martin Luther King bij de acceptatiespeech op 28 augustus. Of het moment dat hij bij de Brandenburger Tor alleen al door er te staan naar een voorganger van hem verwees.
Ik hoop dat hij de woorden en de daden bij elkaar blijft voegen. Een spreker is iets anders dan een doener, maar al blijft hij zo praten en maakt er een potje van, ik ben helemaal over met een gelikte toespraak.

Televisie

We vonden het toestel op Marktplaats en Inge belde haar op. De verkoopster wilde 75 euro voor het toestel hebben en wij vonden dat teveel. Gisteren belde ze terug en mochten we hem ophalen voor 50. Er hadden meer mensen hetzelfde bedrag geboden, maar wij waren de eerste. Inge waarschuwde me dat het best een oudere mevrouw kon zijn.
Ik reed naar Huizen en zette hem keurig neer bij nummer 46. Een hond blafte toen ik de bel indrukte. Even voelde ik mij als Frans Bromet die zoekt naar de verhalen achter de advertenties. De vrouw deed open, met de hond onder haar arm. Onhandig gaf ik haar een verkeerde hand, want de hond hing daar zo op de rechterarm. 'Hij doet niks, maar hij is zo enthousiast.' Ze mocht hem van mij op de grond zetten en het dier landde met zijn voorpootjes op mijn bovenbeen.
De televisie stond al klaar onderaan de trap. 'Ik heb hem de buurjongen naar beneden laten tillen, het leek me zo rot als je dat alleen moest doen.' Ik vond het jammer dat ik nu het beeld niet kon zien, maar het zou echt zeurderig zijn als ik nu vroeg om het ding aan te zetten. 'U heeft een nieuwe gekocht?' vroeg ik. 'Ja, kom maar mee. Wil je een kopje koffie?' 'Nee, dank u. Ik moet gelijk weer verder straks.' Ik vreesde gedoe met in een pannetje roeren, een vliesje over de melk en een bruingele tint in het kopje. Achter haar aan liep ik, de woonkamer in. 'Ik ben maar alleen, ziet u. Mijn man is overleden.'
Een gelikte flatscreen stond er op een groot eiken televisiemeubel. De letters 'LG' waren keurig in het midden, onder het reuzenscherm, zichtbaar. 'Ik heb hem zondag in Almere gehaald. Alleen lukt het mij niet om digitale televisie te krijgen. Het kastje van Ziggo doet het niet.' De televisie flikkerde aan en ze rommelde wat met het kastje. 'Kijk, het lampje moet rood branden, maar het brandt alleen maar groen.'
Ik voelde mij even een Ziggo-monteur, maar besefte dat dat uren kon duren en het lampje groen zou blijven branden. Mijn ogen en onwetendheid konden daar niets aan oplossen. 'Tja', zei ik al verontschuldigend. 'Ik heb daar echt geen verstand van, maar wordt u een beetje netjes geholpen door Ziggo?' 'Ik heb gisteren een kwartier moeten wachten aan de telefoon en toen werd hij erop gegooid.' Ze had pas de oude computer van haar dochter gekregen, maar kon er nog niet zo goed mee overweg dat ze het probleem aan internet kon vragen. Ze wees naar de laptop die dichtgeklapt op de eiken eetkamertafel lag. Een draadje stak aan de achterkant uit en snoerde over de tafel heen, tussen twee stoelen weg naar beneden.
Of de monteur van het televisietoestel haar niet geholpen had bij de installatie, vroeg ik. 'Nee, ik heb hem zondag met mijn schoonzoon in Almere gehaald, het scheelde honderdvijftig euro.'
We tilden het loodzware televisietoestel naar de auto. De hond was in de kamer opgesloten vanwege de loopse teven in de buurt. Zij droeg mee. 'Denk je aan je rug?' Ik vreesde meer voor de afstapjes en dat zij zou struikelen. 'Nee, hoor', antwoordde ze. 'Ik ben nog heel fit hoor.' Ze hield na mijn waarschuwende taal over de autoklep die ieder moment naar beneden kon vallen, de klep vast. 'Ik heb zelf ook een auto en rij nog hoor.'
Ik liep weg met de afstandbediening, de gebruiksaanwijzingen in de tien wereldtalen en het Nederlands. 'Weet u wanneer ik ze ga bellen, zondagmorgen.' 'Zou dat helpen?' vroeg ik. 'Zeker weten, dan hebben ze wel tijd voor me. Rij je wel voorzichtig?', vervolgde ze. Ik kon geen antwoord geven, want zij gaf het al: 'O natuurlijk, je vrouw had het al aan de telefoon gezegd dat je heel voorzichtig zou rijden.'

De kwelling van herfst en winter

Als hardlopen alleen maar uit rennen in de zomer bestond, dan was hardlopen geen sport geweest. De kwelling van herfst en winter maken van het hollen de prestatie. Dat besefte ik vanavond toen ik mijn rondje rende.
Mistlagen flarden over weg en land, de duisternis slokte de witte sluier op en at er al het zicht bij op. Het vocht van de mist, beet zich in mijn shirt vast en elke hap adem leek een rookwolk die naar binnen joeg.
Toen ik buiten adem thuis kwam, wist ik het weer. Hardlopen is in de winter geen feest, maar als je het in de winter niet doet, dan wordt het in de zomer evenmin feest.

Mijlenver

De aandacht voor de Amerikaanse verkiezingen verbaast me wel. Voor vele miljoenen zendt de publieke omroep vannacht de stand van zaken van minuut tot minuut uit, de kranten blijven niet achter. Dat terwijl we geen enkele invloed hebben op de uitslag en het directe effect op ons leven minimaal zal zijn.
In zekere zin drijven de televisiewagens mee op de golf van het Amerikaanse verkiezingscircus. Deels omdat het zo lekker hapklaar wordt voorgeschoteld. De verkiezingen in Rusland, Japan of Suriname krijgen minder aandacht, hooguit een paar minuten in het journaal.
Menig Nederlandse verkiezing, waar het gebrek aan opkomst tergend laag is, zou jaloers zijn op de aandacht en batterij dure presentatoren dat naar de electorale plek des onheils is getrokken. De Europese verkiezingen en de verkiezingen voor de Provinciale Staten zijn niet de minste, maar de verslaglegging in tijd en aandacht is slechts een fractie van wat nu door de prairie trekt. Voor de provinciehuizen in Middelburg of Assen staat hooguit een uitzendkracht. De waterschapverkiezingen worden alleen genoemd in de reclamespotjes rond het journaal.
Misschien is het de ver van mijn bed show die heer en meester is bij deze verkiezingen. Elke keer probeert een presentator die er zelf nauwelijks iets van begrijpt, het kiessysteem uit te leggen. Dan stuit hij op de grap, die de grootste grap van het geheel is, de verkiezingen zijn helemaal geen verkiezingen. Er worden alleen een paar mannetjes aangewezen die in december de nieuwe president kiezen. Een oneerlijker systeem om je leider te kiezen, op een dictator en het koningshuis na, bestaat er niet.
Het verschil tussen de Amerikaanse verkiezingen en een dikke soap is dat de kijkers denken dat dit echt is. De werkelijkheid is echter ver te zoeken, zelfs mijlenver over zee.

Kleur bekennen

De wereld kleurde geel. De televisie is kapot en niet zo'n beetje ook. We staarden al een week naar een geel scherm. Wat zwart hoorde te zijn was geel en wat wit hoorde zijn was eveneens geel.
Soms veranderde de kleur, dan veranderde alles in een groene tint. Ook Noraly Beyer bekende groen. Alles zagen we door dezelfde bril.
We hebben de strijd opgegeven, het kleine televisietje van zolder gehaald. Nu zien we alles helder, maar klein.
Een nieuwe zit er niet in, het geld is op.

Retegoed

De broek hangt op de knieën, tenminste het lijkt of de broek daar hangt. De jongen die erbij loopt, draagt de broek op precies dezelfde hoogte. De klep van zijn petje wijst naar links, terwijl de klep van zijn vriend naar achteren staart. De broek bestaat vooral uit zakken, waar niks in lijkt te zetten.
'Retegoed man', hoor ik de jongen tegen de andere jongen zeggen. Het meisje dat bij hen loopt, draagt niet zo'n vreemde pofbroek. Zij praat zo snel dat ik geen woord uit de korte zinnen kan opvangen.

Protestantse rokken

Het irriteert als iemand iets beweert dat niet juist is. Zo staat er vandaag in het maandblad M bij de NRC een artikel over koepelkerken. Protestanten zouden niet van koepels houden, beweert de schrijver Bernard Hulsman. Koepels zouden refereren naar de rokken van de Maagd Maria, en daar houden de protestanten niet van.
Pure onzin, vlak na de reformatie schoten ongelooflijk veel koepelkerken in Nederland uit de grond. Niks Maria, deze bouwvorm stelde juist de kansel centraal. Die grote paapse kathedralen waren vooral onpraktisch voor de hervormden en opnieuw geformeerden.
Ik geef Bernard Hulsman die over architectuur en popmuziek zou schrijven voor NRC, een paar voorbeelden van protestantse koepelkerken: de Marekerk in Leiden (waarvan de prachtige facade sterk aan een Italiaans gebedshuis doet denken), de Koepelkerk in Middelburg, de Koepelkerk in Arnhem (een negentiende eeuws voorbeeld), de Koepelkerk van Willemstad, de Koepelkerk te Leeuwarden (een negentiende eeuws gerefomeerd godshuis), de Koepelkerk in Smilde en tot slot de Koepelkerk in Purmerend. Allemaal van oorsprong Protestants kerken (de laatste is zelfs later katholiek geworden).

Plaatjesboek

Een week om ruim 380 pagina's met de beschrijvingen van 148 orgels te lezen is bijna onmogelijk. Zeker in zo'n drukke week als de afgelopen week. Het dertiende deel van de orgelencyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ligt sinds zondag op mijn leestafel. Het bestrijkt de jaren 1894 tot en met 1901.
Voor mij is de encyclopedie een plaatjesboek, een atlas en een zoekboek. Zo bladerend door de pagina's vind ik nieuwe orgels en nieuwe dingen over bekende instrumenten. Of ik zie het plaatje bij het verhaal, zoals het Pereboom & Leijser-orgel in de katholieke kerk van Apeldoorn.
Een instrument dat vanuit Groningen via Tilburg uiteindelijk in Apeldoorn is terechtgekomen. Ik hoorde een paar jaar terug het verhaal van de organist van de Onze Lieve Vrouwekerk. Ze hadden gespaard en dit bijzondere instrument gevonden. Nu moest het nog in elkaar gezet worden en dan had Apeldoorn eindelijk het orgel dat het verdiende. In het dertiende deel staat het instrument, het telt twintig stemmen en stamt uit 1897.
Het boek vertelt een bijzonder verhaal over die instrumenten van rond de vorige eeuwwisseling. Onbegrip en ook woede heeft vaak in de jaren zestig en zeventig voor ingrijpende veranderingen van deze instrumenten gezorgd. Woede, omdat de bouwers van deze orgels vaak de instrumenten van oude en respectabele bouwers als Duyschot en Schnitger hadden aangetast. Onbegrip, omdat de zachte en lieflijke klanken als achterhaald werden ervaren en omdat de opvatting was dat de orgelbouw van rond de eeuwwisseling in een dieptepunt verkeerde.
Het lot vertelt dat de woede voor de daden van deze bouwers voor nieuwe even schaamtevolle daden heeft gezorgd. Nieuwe inzichten, verdriet en spijt laten zien dat in de jaren negentig en nu in de nul-jaren de wandaden van de twintigste eeuw worden hersteld.
De geschiedenis gaat in een voortdurende golfbeweging vooruit. Toch vind ik dat de wandaden van de jaren zestig en zeventig zeker niet altijd hersteld moeten worden. Dat verleden ligt te dicht bij ons. Bovendien is er nu de uitdaging van de hedendaagse bouwers om de instrumenten van de jaren zestig en zeventig respectvol te behandelen. Iets dat nog te weinig gebeurt.

Kijk, dat leer ik van de encyclopedie. Wat ik nog veel meer leer is dat hoe dichter de delen het heden nadert hoe uitvoeriger de beschrijvingen en documentatie worden. Alles komt aan de orde, soms zelfs kleine daden als een schoonmaakbeurt of een intonatie.
Bovendien staan er veel meer instrumenten uit de negentiende eeuw in ons land, dan van de voorgaande eeuwen. In delen uitgedrukt. Het eerste deel bestrijkt bijna 250 jaar orgelgeschiedenis. Voor de resterende 200 jaar zijn twaalf delen nodig.
Jammer dat de twintigste eeuw vrijwel nauwelijks aan de orde komt, daar zijn slechts twee delen voor gereserveerd en die bevatten slechts een selectie van de vele instrumenten die toen gebouwd zijn.

Kijk voor meer informatie en achtergronden over de encyclopedie op: www.nationaalinstituutorgelkunst.nl