Bij de vrijlating van Nelson Mandela liep een klasgenoot met een tekst rond uitgelaten blij omdat de apartheidsstrijder vrij was. Het was februari 1990, ik zat in de 3e klas van de mavo. Een grote dag voor de wereld. En we leefden al in zo’n bijzondere tijd. Een paar maanden eerder, op 9 november 1989 viel de Berlijnse muur.
We hadden geschiedenis van meneer Kok. Hij stond even stil bij de vrijlating van Mandela. Zeker, we mochten blij zijn, maar hij wilde wel even nuance aanbrengen. Daarna volgde een relaas over het ANC, een misdadige organisatie die veel moorden op zijn geweten had en bovendien communistisch zou zijn. Over de apartheid en het bloed van vele zwarten dat in naam van de witte Zuid-Afrikanen vloeide, geen woord.
Getemperde vreugde
Zo werd onze vreugde over een historische doorbraak bij ons op een school met gereformeerde grondslag getemperd. Ik moest er aan denken bij het lezen van Annemarié van Niekerk haar memoir over liefde en geweld in Zuid-Afrika Om het hart terug te brengen. Hoe ook in Nederland de gereformeerde grondslag de misdaden van de witte medemens goedpraatte of in elk geval verzweeg.
Net als dat andere verhaal waar ik vaak aan moest terugdenken. Vrienden van mijn ouders hadden een familielid dat midden ten tijde van de apartheid naar Zuid-Afrika verhuisde. Om boer te worden. In een tijd dat deze misdaden tegen medemensen werden gepleegd, emigreerden zij naar dit land om als witte mensen een boerenbedrijf te beginnen.
Verlangen
Ik kan het niet bevatten. Ze moesten het weten. Zou het verlangen voor het bezit van een grote boerderij in Zuid-Afrika, het hebben gewonnen van de politieke correctheid. Mijn vriendje liet mij kennismaken met het ‘grappige taaltje’. Zo las ik een boek van Richard Scarry mee in het Afrikaans. Hij kon de tekst opvallend goed voordragen.
Dat was ergens in de jaren ’80. Het moordcijfer in Zuid-Afrika was nog nooit zo hoog geweest. Als je Annemarié van Niekerk leest, weet je dat het geweld in Zuid-Afrika oplaaide, mede door de apartheid die dit juist moest bestrijden. Het laat mij zien dat de witte overheerser vooral de suggestie wilde wekken dat het de boel onder controle had. Maar het tegendeel was het geval.
De andere kant
Pas veel later op de universiteit maakte ik echt kennis met die andere kant. We lazen de Toorberg van Etienne van Heerden. En later de prachtige roman van Andre Brink over een drama dat zich in de 18e eeuw in Zuid-Afrika voltrok, ’n Oomblik in die wind. Wat een prachtige boeken zijn dat.
En nog weer een paar jaar later de kennismaking met het allermooiste: de Zuid-Afrikaanse poëzie. Gerrit Komrij nam mij mee in de bloemlezing die verscheen en de gastschrijver die hij bij verschijning van die bloemlezing op de universiteit was. Wat een tijd! Die poëzie is zo mooi. Het is vreemd en vertrouwd tegelijk en klinkt als muziek in de oren.
Litnet
Daarna de kennismaking met Etienne van Heerden. Hij liet mij de kant zien van het Zuid-Afrika na de afschaffing van de apartheid. En ook hoeveel je kunt delen op internet. Hij richtte als 1 van de eerste een indrukwekkende website op, litnet. Waar elk moment ‘geweldige debatte’ plaatsvonden over de onderwerpen die Zuid-Afrika nog steeds bezighouden.
En natuurlijk de indrukwekkende schare vrouwelijke schrijvers die Zuid-Afrika kent. Ze waren met een groepje in Leiden en ik mocht ze spreken: Marlene van Niekerk, Marita van den Vijver en Wilma Stockenström. Minstens zo indrukwekkend wat zij vertelden en vooral ook het zangerige Afrikaans. Ik was helemaal verliefd.
Voertaal
En dan nu dit boek. Ik mocht het lezen en recenseren voor hetzelfde Litnet. Nu ligt de verbinding in de zusterwebsite Voertaal, waar we contact leggen tussen Nederland en Zuid-Afrika. Het boek Om het hart terug te brengen van Annemarié van Niekerk is in het Nederlands verschenen. Daarmee is het een boek voor Nederland en ze vertelt zo treffend de geschiedenis van haar land aan de hand van haar eigen verleden, vrienden en relaties.
De jaren dat ik voor Litnet mag schrijven, geven mij die enorme verbondenheid en fascinatie voor dat land. Ik ben er nog nooit geweest. Veel studiegenoten deden het wel. Ik niet. Misschien ooit. Misschien ook wel nooit. De liefde is groot genoeg om het van een afstand mee te maken.
Oneindig van dit land houden
De boeken, de online contacten en liedjes helpen mij om oneindig van dit land te houden. Ook de kansen die deze samenleving biedt. Achter het geweld ligt een ander verhaal. Een verhaal waarin mensen die nooit de kans kregen, kansen krijgen. Een verhaal dat oneindig mooi is en waarvan ik zeker weet dat ze goed afloopt.
Lees mijn boekbespreking Om het hart terug te brengen op Voertaal
Geen opmerkingen:
Een reactie posten