30 november 2021

Erasmus en ik

Erasmus, ik voel mij met hem verbonden. Erasmus uit Rotterdam. Ik ben er net als hij ook geboren en te vroeg vandaan gehaald. Ik voel mij zelf ook een Rotterdammer in ballingschap. Het standbeeld van De Keijzer uit de 17e eeuw dat nu bij de Laurenskerk staat, spreekt tot de verbeelding. Zeker met het verhaal erbij dat als de klok slaat, Erasmus een bladzijde uit het boek omslaat.

Geboorteplaats Rotterdam

Niet alleen de geboorteplaats Rotterdam is wat mij bindt aan Erasmus. Ook zijn enorme liefde voor boeken. Ik zal niet zeggen dat ik net zo belezen ben als hij, want daarvoor is een mensenleven te kort. Ook zijn talenknobbel komt niet overeen. Want wat een enorm taalgevoel en taalkennis bezat Erasmus. Daar kan ik nooit aan tippen.

Wel komt de liefde overeen voor boeken. Een leven zonder boeken is onhoudbaar, stelt Erasmus. Die heel eigen wereld die spreekt uit de bladzijden. Als je echt lekker leest, ben je namelijk even helemaal van de wereld. Je mag mee in het hoofd van iemand anders.

Afkomst

Het leven van Erasmus is gehuld in veel geheimen. Over zijn afkomst is veel onduidelijk. Hij heeft veel beweringen gedaan over zijn leven die niet altijd waar zijn. Hij is een bastaardkind. Dat maakt hem extra bijzonder. Net als dat hij Rotterdam toevoegde aan zijn naam. Hij is er zo goed als zeker geboren. De jaren dat hij Nederland gewoond heeft, woonde hij in Gouda, Deventer en later in een klooster in de buurt van Gouda. Daarmee zou Gouda meer aanspraak mogen maken op Erasmus dan Rotterdam. Hij is er in elk geval verwekt.

De biografie van Sandra Langereis heb ik verslonden. Wat een prachtig boek is dat zeg. En ze heeft zich daarmee aan een lijst met prominenten vervoegt. Ook Huizinga schreef een biografie over Erasmus. En dat is niet de minste. Je moet wel van goede huize komen om je aan zo’n project te wagen.

Inbedden

En dat is gelukt. Wauw, wat een biografie. Waar ik erg enthousiast ben is dat Langereis het leven van Erasmus goed in zijn tijd weet in te bedden. Ze schetst een beeld van de tijd waarin hij leefde en alle onderwerpen die in die tijd speelden. Europa werd beheerst voor dogma’s en door bijbehorende eigenzinnige vorsten. Erasmus wist hier doorheen te laveren. Waanzinnig knap.

De invloed van de drukpers, waarvan Erasmus als één van de eerste heel goed gebruik van wist te maken. Hij geldt als absolute bestseller-auteur. Wat later verslagen door de minstens zo behendige en veel commerciëler ingestelde Maarten Luther. Toen Erasmus zich niet voor Luthers karretje liet spannen, maakte Luther hem meteen tot tegenstander. Hierdoor is het gedachtegoed van Erasmus door reformatoren altijd met een zekere argwaan bekeken.

Taalwetenschap en exegese

Doodzonde, want Erasmus staat aan de basis van de moderne taalwetenschap en exegese. Het lezen van de biografie opent je ogen. Wat een bijzonder mens is Erasmus. Daarbij beschikte hij over een ongekend netwerk aan contacten met andere humanisten binnen Europa. Hij was een belezen reiziger die in contact met alle belangrijke intellectuelen in Frankrijk, Engeland en Duitsland stond. Heel indrukwekkend.

Daarbij geeft biograaf Sandra Langreis ook nog eens een schitterende inkijk in de boekdrukkunst en vooral in het vertaalwerk van Erasmus. De herontdekking van buitengewoon veel klassieke werken. Hoe belezen Erasmus was in het Grieks en hij daarbij ook feilloos teksten van het origineel wist te reconstrueren. Je krijgt dan alleen maar ontzag.

Met een boek in een hoekje

Een boek dat een feest is om te lezen. Iets wat absoluut bij een belezen mens als Erasmus hoort. Voor hem is een leven zonder boeken onhoudbaar. Dus, kruip snel met dit boek in een hoekje!

Lees mijn boekbespreking over Erasmus dwarsdenker op Voertaal

Geen opmerkingen: