13 januari 2018

Vermenging feit en fictie

Paul Theroux staat wel bekend om zijn vermenging van feit en fictie. Veel plaatsen waar hij gewoond heeft, krijgen een plek in een roman. Zoals Singapore in Saint Jack, Hawaii in Hotel Honolulu of Cape Cod in zijn laatste roman Moederland. Zijn vriendschap met Naipaul kreeg een plekje in het boek Geschiedenis van een vriendschap.

De verteller speelt vaak met deze vermenging. Onwillekeurig trek je het leven van de schrijver in het boek. Een boek als Moederland schildert een heel bijzondere, egocentrische moeder af. Ze neigt naar het tirannieke. Ze manipuleert de kinderen uit haar gezin. Als volwassen mensen voelen ze zich in haar nabijheid een kind. Moeder behandelt ze als een kind, maar ze gedragen zich ook helemaal als kinderen bij moeder.

Onwillekeurig verschuift het beeld dat de verteller schetst, naar de werkelijkheid van Paul Theroux. Zeker de hoofdpersoon Jay en hij bezitten buitengewoon veel overeenkomsten. Ze zijn allebei schrijver en wonen een deel van het jaar op Cape Cod. Ze hebben allebei 2 beroemde zonen die in Engeland wonen. Net als Paul Theroux heeft Jay diverse gestrande huwelijken achter de rug. In het verhaal Moederland komt een buitenechtelijk kind naar voren, waarvan de familie zeker weet heeft.

De broers van Paul Theroux zijn eveneens hoogleraar en advocaat. Enkele broers zijn romancier, die zie je niet terug in het boek. Wel de veelbelezenheid van Floyd, zoals die ook terugkomt bij Pauls broer Alexander, die hoogleraar en romancier is. Of Peter Theroux die ondermeer het werk van de Egyptische Nobelprijswinnaar Nagieb Mahfoez in het Engels vertaald heeft.

Een boek als Moederland laat een familie zien die erg met elkaar worstelt. Ze voelen zich niet gelijk behandeld. Moeder vervult hier best een manipulatieve rol in. Een bijzonder extreme rol, maar er lopen zeker moeders rond met een afgezwakte vorm van gedragingen. Blijkbaar schuiven sommige moeders zich in deze rol. Kinderen lijken hierin ook nog als volwassenen om de aandacht van hun moeder te schreeuwen. Best herkenbaar.

De hoofdpersoon Jay heeft in Moederland heel erg de neiging zich in een slachtofferrol te plaatsen. Hij probeert de aandacht van zijn moeder te trekken. Hij hoopt dat ze zijn boeken leest. Hij smeekt om erkenning en aandacht. Dat hij niet krijgt wat hij wil, frustreert hem buitengewoon. Het maakt hem alleen maar meer slachtoffer tot zijn eigen frustratie belandt hij hierdoor regelmatig in een vicueuze cirkel waar hij niet uit komt.

Tot hij zich realiseert welke rol zijn moeder voor hem in zijn werk speelt:

Pas op mijn oude dag, toen moeder stokoud was, had ik begrepen dat zij mijn muze was. (620)

Moeder als hoofd van het gezin en voor de verteller zijn muze. Het boek is uiteindelijk aan haar opgedragen, door het hele verhaal inclusief manipulatie en frustratie op te dienen. Het verlangen dat zij zijn boeken zal lezen, is zij uiteindelijk de motor en de inspiratie tot het schrijven.

Paul Theroux: Moederland. Roman. Oorspronkelijke titel: Mother Land. Nederlandse vertaling Linda Broeder, Betty Klaasse en Anne Roetman. Amsterdam/Antwerpen: Uitgeverij Atlas Contact, 2017. ISBN: 978 90 254 5101 1. 622 pagina’s. Prijs: € 27,99. Bestel

Lees verder: Angela »

Geen opmerkingen: