De Stevenskerk in Nijmegen leent zich uitstekend voor een improvisatieconcert. Zeker ook als 3 improvisatoren van hoog niveau het orgel bespelen. Zeker ook als het publiek uitdagende thema’s aandraagt. En zeker ook als het wat eerder donker wordt. Het draagt allemaal bij aan een prachtige muzikale ervaring.
Vorig jaar schreef ik over 2 van de 3 improvisatoren die ik vorig jaar in een vergelijkbaar concert in Dordrecht hoorde. Gisteravond mocht ik Bert Matter, Berry van Berkum en Toon Hagen in de Stevenskerk van Nijmegen horen. Wat een contrast in sfeer, thema’s en ook muziek.
In Nijmegen werd het publiek, op eigen voordracht, getrakteerd op jazz, blues, de muzen, een verjaardagslied, evergreens en uiteraard stichtelijke liederen. Een mooi contrast met Dordrecht vorig jaar toen vooral geestelijke liederen werden voorgesteld. Mijn thema van de Lambada, werd opgepikt door Berry van Berkum en hij maakte er iets indrukwekkends van.
Nu speelden Matter, Van Berkum en Hagen een keur aan thema’s. Vrije thema’s zoals een passacaglia en psalm 8. Met het laatste thema opende Bert Matter overtuigend. Hij begon in een marsthema en speelde met uitkomende stemmen. Vooral de opening was sterk. Het ingetogen deel met strijkers en prestanten eindigde verrassend met een nieuw thema: lang zal hij leven. Matter eindigde even strak als hij begin met een akkoord waar je nog lang naar kon luisteren.
De passacaglia speelde Toon Hagen. Hij speelde het in een erg mooie beginregistratie waarbij de flageolet een mooi contrast vormde met het diepe pedaal. Geen slechte. Wat ik persoonlijk een beetje jammer vond dat de rust van het begin een beetje ontaarde in bombastisch spel. Onnodig omdat de improvisatie meer dan genoeg rust in zich zelf had. Het had zelfs helemaal in dezelfde registratie uitgevoerd kunnen worden.
Van Berkum had de blues gisteravond. Hij speelde 2 improvisaties. Ook bij hem mondde de eerste improvisatie uit in bravour. Hij liet hiermee meer een jazzy-indruk achter. Wel imponerend gedaan en gebruikmakend van andere ritmes dan die bij veel orgelimprovisaties worden gebruikt.
Bert Matter maakte veel indruk met zijn miniaturen over de Muzen. Hij wist hierbij de fluiten overtuigend in te zetten bij de.liefdespoëzie en de prestanten kwamen goed tot hun recht in het gewijde lie. Overigens liet Matter hier een mooie kans liggen om de thema’s te combineren met de 5 flapover-flappen aan thema’s die het publiek voordroeg.
Dat maakte Berry van Berkum helemaal goed met de slotimprovisatie. Hij speelde op het hoofdthema In Paradisum. Hierbij integreerde hij een scala aan subthema’s waaronder een heel kort fragment uit mijn ingebrachte liedje van het Angry birds spelletje. Het was een imposante improvisatie in de minimal stijl. Vooral het einde wist goed de senere stilte van de kerk te pakken. Het publiek was zo gegrepen dat de uitvoerder lang op het applaus mocht wachten. Het grootste compliment dat je van je publiek kunt krijgen.
Het was niet de indrukwekkendste improvisatie, dat was voor mij onbetwist de voorlaatste improvisatie, uitgevoerd door Toon Hagen. Hij combineerde de beroemde aria Jesu Joy of Man’s Desiring uit de cantate Herz und Mund und Tad und Leben van Bach in combinatie met gezang 299. De improvisatie greep mij bij de kladden. Ik raakte zelfs ontroerd. En Toon Hagen had de thema’s uitermate goed in de hand. Hij wisselde ze mooi af en voerde ze gelijktijdig uit verspreid over de verschillende thema’s. Voor mij het hoogtepunt uit deze enorme hoeveelheid uitgevoerd door 3 organisten die er zelf minstens zoveel plezier in hadden.
Het publiek speelde hier gretig op in. Niet alleen door het aanleveren van vindingrijke thema’s, maar ook in de luisterhouding. Een improviseren is communiceren met het publiek, zei wijlen Jan Jongepier eens. Dat is het ook, want het vormt ook een momentsopname. Daar kan geen audio-opname tegenop. Het moment is net zo belangrijk als orgel, organist en publiek. Dat heb ik gisteren in de Stevenskerk van Nijmegen zeker ervaren.
Voor de liefhebber: Bert Matter geeft woensdag 31 augustus om 20.15 uur een concert in de Eusebiuskerk in Arnhem. Wie weet geeft hij daar ook nog een improvisatie weg.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten