Een treffend verhaal in het familieboek Het Boschhuis van Pauline Broekema is het verhaal van haar oudoom Hendrik ter Beek. In geen enkel opzicht lijkt Hendrik op zijn kleinere en dikker uitgevallen broer Juul. Hendrik is dierenarts geworden in de streek waar hij vandaan kwam, rond Muiderberg. Hij vestigt zich in Naarden met zijn knappe vrouw Wim.
In hoofdstuk 40, met de titel ‘De broer’, doet Pauline Broekema uitgebreid verslag van haar bijzondere en eigenzinnige oudoom. Hendrik zou volgens haar wars zijn van overheden en gezagsdragers. Ze geeft een mooi portret van deze man die op verjaardagen ‘voor zijn moeder een tastbaar Muiderberg meenam’:
| Wat opgespaarde kranten. Een paar stukken kaas, verse boter, karbonades en worst. Dat hij de geur van de stal en de weide binnenbracht, en dat die voor dagen bleef hangen in de zware velours gedorijnen, in het dikke tapijt en de boenwas van meubels. Zijn moeder, merkte hij, genoot verholen mee. (252/3) |
Het verrast daarom heel erg dat uitgerekend hij lid wordt van de NSB in het najaar van 1940. Dat hij het zijn Wimpie of ‘wijfie’ soms moeilijk maakt met ‘wat in de familie verhullend ‘vrouwenkwesties’ werden genoemd’, neem je voor lief. Maar hoe kon zo’n verstandig man lid worden van de NSB? Met een heuse cliffhanger eindigt het hoofdstuk:
| En zo kwam het, zou Hendrik na de oorlog verklaren, dat hij zich, weliswaar na grote aarzeling, in november 1940 aansloot bij de Nationaal-Socialistische Beweging. (256) |
Een schokkende gebeurtenis, waar Pauline Broekema verstandig genoeg niet op terugkomt als de verzetsheld en zoon van Hendriks broer Juul, Pieter, wordt neergeschoten door de bezetter. Bij de herbegrafenis van Pieter, haalt Pauline Broekema kort een briefje aan dat Hendriks vrouw Wim aan de familie schreef.
Pas daarna komt het verhaal van de ‘dwarse Ter Beek’, die in de oorlog veel voor de Gooise boerenbevolking heeft betekend. Het is een andere kant van de oorlog, waarbij goed en fout door elkaar lopen. Het lidmaatschap van zo’n omstreden partij kan namelijk ook goed van pas kan komen.
De verteller trekt haar eigen conclusie in een bijna terloops zinnetje:
| Toch werd Hendrik nooit meer de oude. (432) |
Ook na de oorlog zijn er kortzichtige mensen die het de dwarse Ter Beek knap lastig maken. Hij wordt gevangen genomen vanwege zijn NSB-lidmaatschap in de oorlog. Al deze gebeurtenissen maken hem tot een man ‘met een flauwe glimlach op de lippen’ die de lens vermijdt.
Een perfecte dag voor literatuur
Dit is de laatste bijdrage over Pauline Broekema’s familiekroniek Het Boschhuis, Kroniek van een familie. We lezen dit boek vandaag bij Een perfecte dag voor literatuur van notjustanybook.nl. Lees de bijdragen van anderen in de reacties.
Pauline Broekema: Het Boschhuis, Kroniek van een familie. De Arbeiderspers, 2014. 471 pagina’s. ISBN: 9789029588973 Prijs: € 19,95
Geen opmerkingen:
Een reactie posten