Jane

De kracht in het boek Het Boschhuis van Pauline Broekema ligt in het vertellen en laten zien in plaats van het uitleggen. Een mooi voorbeeld is de naam Jane. De hedendaagse lezer verengelst de naam onbewust, terwijl deze naam op zijn ‘Nederlands’ werd uitgesproken.

In plaats dat Pauline Broekema tussen haakjes achter de naam zet hoe ze uitgesproken wordt, heeft ze het in een kort verhaaltje gegoten, op een conferentie met een Engelsman:

Wel bracht die moeilijke tijd aan het Naardermeer hem zijn vrouw. Adriana Kreuger, of kortweg Jane. Hij wist nog dat ze op een conferentie werd voorgesteld aan een Engelse deelnemer, die het kaartje op haar jurk bestudeerde, omdat hij haar naam niet verstond. ‘Good morning Jane, nice to meet you!’ Ze had gelachen en overwon haar angst om Engels te spreken. ‘No it’s Dutch. We pronounce it as Jaane.’ Och, wat was hij trots op haar geweest. En ook jaloers. Want de dagen erop, telkens als ze die heer ontmoetten boog hij even, begroette haar: ‘Hello! Jaane’, en deed zijn best het zo Hollands mogelijk te laten klinken. (162)

Een voorbeeld waarbij de historische werkelijkheid waarschijnlijk geweld wordt aangedaan. Zeker Juul en Jane bezochten regelmatig conferenties waarbij ook Engelsen waren en het zal ongetwijfeld zo gegaan kunnen zijn. Maar of het echt zo gebeurd is?

Voor het verhaal is het niet belangrijk en het is een aantrekkelijke manier om de lezer te laten weten hoe je Jane uitspreekt. Hier is ‘het zou zo gebeurd kunnen zijn’ belangrijker dan dat het zo gebeurd is.

Het Boschhuis zit vol met dit soort fragmenten. Soms slaat het een beetje door en is het zijpad te groot voor het verhaal. Dan komt er een nieuw verhaal die niet direct slaat op het familieverhaal. Vooral in de Tweede Wereldoorlog gebeurt dit. Daar verandert Het Boschhuis bijna in een plaatselijke geschiedenis van Bilthoven in de oorlog.

Maar die zijsporen zijn ook heel interessant. Je wordt dan weer zo meegenomen door het verhaal dat het zijspoor je niet stoort. Het is onderdeel van het proces om een periode uit de geschiedenis tot leven te wekken en de verhalen naar boven te laten borrelen.

Overigens valt mij de enorme gelijkenis op tussen Pauline Broekema en haar moeder Joke. Het lijkt wel hetzelfde gezicht, dezelfde vormen en met dezelfde ernst. De ernst waarmee ze gezocht heeft naar het verhaal van haar familie maakt alles compleet.

Een perfecte dag voor literatuur

Dit is mijn achtste bijdrage over Pauline Broekema’s familiekroniek Het Boschhuis, Kroniek van een familie. We lazen dit boek bij Een perfecte dag voor literatuur van notjustanybook.nl. Lees de bijdragen van anderen in de reacties.

Pauline Broekema: Het Boschhuis, Kroniek van een familie. De Arbeiderspers, 2014. 471 pagina’s. ISBN: 9789029588973 Prijs: € 19,95