De doodshoofdvlinder van Jan Wolkers

De roman De doodshoofdvlinder van Jan Wolkers vertelt over het sterven en de begrafenis van de vader van de hoofdpersoon. Paul is docent Engels en heeft net herfstvakantie wanneer hij hoort dat zijn vader op sterven ligt. Als hij onderweg is naar het huis van zijn ouders krijgt hij een aanrijding.

Het houdt hem allemaal op. Als hij dan eindelijk ergens aanbelt om naar huis te kunnen bellen, hoort hij dat zijn vader al overleden is. In de auto met het kapotte zijraam rijdt hij naar het huis van zijn ouders, het sterfhuis. Zijn vader is al verzorgd en ligt opgebaard in de slaapkamer. Als Paul gaat kijken, komt zijn moeder ook bij hem staan.

Kille kippen

Dagelijks bezoekt Paul zijn ouderlijk huis. Elke hoofdstuk van de 5 hoofdstukken is een nieuwe dag in de periode tussen overlijden en de begrafenis. Allerlei aspecten die in het eerste hoofdstuk aan de orde zijn geweest, zijn in de rest van het verhaal verweven. Zoals de kippen die Paul aan het begin van de roman heeft gekocht om die middag met een stel leerlingen op het terras te gaan barbecuen.

Hij probeert op alle mogelijke wijzen van de kippen af te komen. Hij legt ze terug in de supermarkt, stopt ze in de tas van Liz na een vrijpartij, maar het lukt niet. Ze komen steeds terug:

Maar toen hij de koelkast opendeed lagen ze er allemaal weer in terwijl hij Liz vlak bij zijn oor schel hoorde zeggen, ‘Een tas is een kut. Dacht je soms dat ik niet weet wat er bij me naar binnen gaat.’ (163)

Net als dat hij dagelijks bij Carla langsgaat, de vrouw met wie hij een aanrijding had. Ze is geopereerd aan haar gezicht en Paul bezoekt haar elke dag, haalt spulletjes voor haar uit haar huis of maakt een wandeling door de hortus botanicus achter het ziekenhuis.

Al deze elementen kleuren het verhaal. Ze vullen de stilte waarover de verteller in alle talen zwijgt. Heel soms komt er iets meer naar voren. Als hij over het geloof spreekt of de verhoudingen in de familie. Zijn relaties met zijn broers en zussen. Net als zijn relatie met zijn moeder.

Mist

Het hangt allemaal als een mist om het verhaal heen. Net als de mist in het verhaal zelf. Het lijkt niet op te willen lossen, pas als vader begraven is, is de mist opgetrokken.

Jan Wolkers: De doodshoofdvlinder. Roman. Amsterdam: Uitgeverij De bezige bij, [1979]. 3e druk, 1999. ISBN: 90 234 3923 6. Prijs: € 10. 244 pagina’s. Bestel