Eilanden

Het boek Eilanden bevat 27 beschrijvingen van eilanden. Het boek staat aan de basis van Boudewijn Büchs latere reisprogramma’s. Het leeuwendeel van de eiland die hij in dit boek behandelt, heeft hij in de tijd van verschijnen in 1981 niet bezocht. Hij leest en schrijft er vervolgens over.

Dat is ook zijn intentie, schrijft Boudewijn Büch in zijn inleiding bij de herdruk van het boek in 1991: ‘Het was immers ook de bedoeling geweest om de door mij – of zelfs de voor bijna iedereen – onbereikbare eilanden een Hollands prozabestaan te geven.’ (33)

Het levert 27 typeringen op van wisselende kwaliteit. De ene keer overstijgt het item nauwelijks het lemma van de encyclopedie. De schrijver hanteert alleen een ander taalgebruik om het te verbloemen.

Zoals bij de eilanden St. Pierre et Miquelon waar hij opmerkt: ‘Met zijn allen tellen de bewoners zesduizend koppen’, ‘Het Franse territorium is zo rooms als de pest’ en ‘Visvangst en doodslaan van pelsdieren brengt op de eilanden geld in het laadje. Er wordt vis ingevroren, gerookt, geroogd en gezouten.’ Een tekst opgebouwd uit de gegevens van het lemma uit de encyclopedie.

Ze zijn gelukkig zeldzaam. Want de andere keer weet Boudewijn Büch een prachtig staaltje vertelkunst te geven. Vooral op de momenten waarop de literatuur en de negentiende eeuw samenkomen. Zoals in de beschrijving van het eiland St. Paul. Hier haalt hij een populair negentiende eeuws gedicht aan van de domineedichter Bernard ter Haar.

Het gedicht De St. Paulusrots vertelt in 2223 verzen over het schip de Jan Hendrik dat op weg naar Batavia verongelukt op de rots in de Atlantische Oceaan. Boudewijn Büch concludeert: ‘Vanit eilandkundig oogpunt is het heerlijke literatuur.’ Een gedicht over een onbekend plekje gesteente.

De televisiereiziger Boudewijn Büch zie je duidelijk in dit boek. Het sluit naadloos aan op zijn manier van reizen: onderweg met een stapel boeken. Of zoals hij het zelf noemt in het dagboek dat hij 1998 bijhoudt: Een boekenkast op reis. Uitvoerig citeert de schrijver onderweg uit de boeken die hij over de bestemming gelezen heeft.

Ook deze televisieprogramma’s stralen de ene keer veel passie uit. Zoals bij zijn reis achter Goethe aan of reis door Amerika waarbij hij op zoek gaat naar de verhalen van beroemde liedjes en bands. De andere keer blijft het steken in een opsomming die door zijn eigenzinnige benadering dan wel weer leuk wordt.

Het boek wordt gevolgd door vier andere eilandboeken. Dit eerste deel wekt genoeg nieuwsgierigheid om het vervolg tot mij te nemen. Het maakt ook heel nieuwsgierig naar de heruitgave van de vijf boeken in één band die dit najaar verschijnt bij uitgeverij De arbeiderspers. Onder de naam Alle eilanden krijgt het boek als aanvulling de verspreide artikelen over eilanden en een voorwoord van Büch-liefhebber en bewonderaar Diederik van Vleuten.