Dresden en het bombardement door de geallieerden op de stad. Er zijn aardig wat romans over geschreven. Het stenen bruidsbed van Harry Mulisch, de Franse schrijver Henri Coulonges die de indrukwekkende roman Vertrokken schreef over het bombardement op Dresden, net als Slaughterhouse-Five van Kurt Vonnegut. Ook Bert Natter laat zich inspireren door deze Duitse stad in de roman Goldberg.
Deze roman duikt wel wat verder het verleden in, de tijd dat Goldberg er muzikant was. Net als de zoon van Bach en de oude Bach die door de barokke stad lopen. Het is nog niet zo lang nadat de stad volledig is herbouwd na de verwoestende brand door de aanval van de Pruisen in 1760.
Het bombardement dat aan het einde van de carnaval in 1945 plaatsvond, kenmerkt de stad. Het fascineert schrijvers om over dit onderwerp te schrijven. Het komt uit op weemoed over het Florence aan de Elbe. Een stad waar de weelde en de historie pronkt, maar die door een zinloos bombardement ten prooi is gevallen. De wraak van de geallieerden, nijd van de Britten en Amerikanen omdat de oorlog zo lang duurt.
Voor Bert Natter is de stad een façade geworden. De gevels zijn herbouwd, maar het hart is eruit verbrand. De ik-verteller Bas Lasege vergelijkt het met de herbouw van zijn gebouw van Lego. Als hij jong is en een huis van Lego heeft gebouwd, sloopt zijn zusje het. Zijn vader bouwt het huis na, maar het is niet meer zoals het was.
| Zo is Dresden ook, als je verder kijkt dan de pracht en praal van de herbouwde gevels. Het centrum bestaat uit monumentale kopieën van de oorspronkelijke gebouwen die van hun functie ontdaan zijn. Er wonen geen mensen. Het is een maquette. Achter de gevels verschuilen zich winkels, hotels, hier en daar een peperduur appartement, maar nergens leeft iemand. (287/288) |
De stad kan alleen leven in het verleden. Daarmee roept Bas Lasege de historische personages op zoals de muzikant Goldberg naar wie de beroemde variaties van Bach zijn vernoemd. De tijd dat Casanova de stad aandeed en waarbij de klavecimbelspeler gewoon door de stad zwerft. Het verleden wordt opgewekt in de verbeelding van de verteller, waarmee het verhaal een bijzondere vorm krijgt.
Dat het verhaal ook nog eens in februari 2020 speelt, maakt de roman extra bevreemdend voor de lezer. Een toekomstroman, met wijn uit 2017, maar in de nabije toekomst. Een toekomst die niet eens zo heel vreemd oogt, na het referendum in Engeland laatst.
In de roman van Bert Natter is Europa uit elkaar gevallen. Duitsland is versplinterd in de kleine staatjes van de 19e eeuw, elk met een eigen munteenheid. Bas Lasege loopt in het Dresden dat stilstaat bij het bombardement dat 75 jaar eerder plaatsvond. Van de herdenking krijgt de ik-verteller niets mee.
Daarmee is Goldberg een vuistdikke ideeënroman dat opwelt onder alle druk van de losse gedachten, ideeën en ingevingen. Het leidt soms teveel af van het eigenlijke verhaal, dat van een man vol schuldgevoel over de dood van zijn zus Heleen. Een man die zich probeert te onttrekken aan een verleden dat hij niet wil en duikt in een verleden veel verder weg en raadselachtiger. Het brengt hem alleen maar verder weg van zichzelf in plaats van dichterbij.
Bert Natter: Goldberg. Amsterdam: Uitgeverij Thomas Rap, 2015. ISBN: 978 94 004 0358 1. 632 pagina’s. Prijs: € 22,90. Bestel
Geen opmerkingen:
Een reactie posten