Help de bibliotheek gaat dood, wat moeten we doen?

Is de nieuwe bibliotheek van Almere zo goed als dood?

De patiënt ligt aan het infuus: de bibliotheek gaat dood. Dit weekend allemaal alarmerende berichten over het aanpakken van de links hobby's waaraan het kabinet Rutte begonnen is. De 100.000 met pijn en moeite gewonnen nieuwe bibliotheekabonnees ten spijt. Er zal flink gesneden worden in de openbare bibliotheken van Nederland. Ook de botte kaasschaaf wordt hier ferm in de hand genomen. Bibliotheken vrezen 30 procent te moeten inleveren van hun budget. Kortom, de patiënt gaat dood. Wat moeten we doen?


Gistermiddag stapte ik nog even de nieuwe bibliotheek van Almere binnen. Een prachtige bibliotheek, die veel tijd, inspanning en geld gekost heeft. Het gebouw staat midden in de samenleving, verrijkt het marktplein met de mooie architectuur en opvallende uitstraling en van binnen in het één van de mooiste bibliotheken die ik ken. Elk bezoek dat ik aan de nieuwe bibliotheek breng, is weer kort feestje. Want wat word je door een ongelooflijke schoonheid omringd. Ik was niet de enige die deze mening deelde, het was er ontzettend druk. Er stonden lange wachtrijen voor de uitleenbalie en vrijwel alle computers waren bezet.

Is al die schoonheid nodig om het primaire doel van de bibliotheek in vervulling te kunnen doen gaan? Nee. Het oude gebouw voldeed in eigenlijke zin prima en ook daar kwamen veel mensen. Ook daar werden boeken uitgeleend en kon je informatie opzoeken en vinden. Niet veel anders dan in de nieuwe bibliotheek. Alleen heeft de nieuwe bibliotheek naar mijn mening veel meer toegevoegd dan de primaire functie. Er is ruimte voor ontmoeting, je kunt er internetten en daarnaast kun je onbeperkt grasduinen in de boeken en tijdschriften die door het hele gebouw verspreid liggen.

Een echte zuinigerd kan erover in discussie gaan of er een café in een bibliotheek moet. Ik vind van wel. Het leescafé waarmee de bibliotheek van Almelo een van de eerste van Nederland was, is in die bibliotheek nog altijd een uitermate prettige leefomgeving. Het theater en het filmhuis die in de nieuwe bibliotheek te vinden zijn, bieden ruimte voor heel veel culturele initiatieven. De toegankelijkheid en laagdrempeligheid staan hierbij voorop. Het podium moet een ruimte bieden voor alle inwoners van Almere en niet voor een select groepje.

Het idee dat de bibliotheek veel geld gekost heeft en daarmee overbodigheid uitstraalt, is wel een zeer beperkte visie. Er mag niet met geld gesmeten worden, maar dat betekent niet dat je een houten schuur aan het plein moet zetten als bibliotheek. Een kritische houding naar de realisatie van de bibliotheek, waarbij een jarenlange vertraging is opgelopen, is heel gezond. De bouw van de Almeerse bibliotheek is niet een schoolvoorbeeld hoe een groot nieuwbouwproject moet verlopen. Het is de taak van de politiek om hierbij te kijken waar het fout is gegaan en de verantwoordelijken ter verantwoording te roepen.

Terug naar de bezuinigingen die nu zijn aangekondigd. Ze zullen ook in het budget van de nieuwe bibliotheek in Almere gaan snijden. Aan de bibliotheekdirecteur is het de taak om keuzes te maken. Ik vind dat deze keuzes radicaal moeten zijn. Dingen waar je over twijfelde afschaffen. Daarnaast hoef je niet gelijk de nevenvestigingen af te schaffen. De website en het reserveren van boeken via de website kan enorm beter. Beschouw de website als de toegangspoort van de bibliotheek. Je kunt er ook voor kiezen de vestigingen om te vormen tot servicepunten waarbij abonnees hun boeken kunnen wegbrengen en ophalen. Dan hoef je niet zoveel boeken beschikbaar te hebben in de vestigingen. Wanneer je mogelijkheden in de hoofdvestiging juist weer uitbreid, verschuif je het accent en de functie van de nevenvestigingen. Ik denk dat je daar alleen maar mee aan kracht kunt winnen.

Flink snijden in het personeelsbestand is jammergenoeg een voldongen feit. Hier kun je niks aan veranderen. Wel geldt hierbij dat je zou moeten proberen de voor iedereen zo gunstig mogelijke route te pakken. Aangezien ook in de openbare bibliotheken veel personeel de komende jaren zal afvloeien.

Kortom, grijp de kans bibliotheekhervormingen versneld door te voeren en zoek naar de nieuwe mogelijkheden die minder geld met zich meebrengt. Het dwingt naar mijn oordeel tot scherpere keuzes en ook tot een complete herziening van de activiteiten. Grijp de kans aan, want ik ben doodsbenauwd dat de botte kaasschaaf waarmee het kabinet Rutte dit land probeert te redden juist een gemiste kans is. Minder geld dwingt tot keuzes en die keuzes zijn heel hard nodig.

Het amputeren van een been kan juist de redding van de patiënt betekenen, om terug te keren naar de patiënt. De bibliotheek ligt nog niet op apegapen, maar waak ervoor dat dit gebeurt. Om te (over)leven moet soms een deel dood. Dus doodt dat deel van de bibliotheek. Kortom, de bibliotheek gaat dood. Leve de bibliotheek!