Als Paul Theroux in zijn boek De Zuilen van Hercules op Sicilië is, haalt hij een interessant bijgeloof aan: het boze oog. Volgens veel Italianen laten priesters die langs een slagerswinkel lopen, het vlees bederven.
| Priesters zijn noch man, noch vrouw. Ze hebben het boze oog. (173) |
Bij het zien van een priester, kijkt Paul Theroux snel om zich heen om te zien hoe de Italianen reageren. Hij doet een interessante ontdekking:
| Bij Italiaanse mannen was de meest algemene en effectieve manier om dat geestelijke boze oog af te weren, een aanraking van de eigen testikels en een subtiel gebaar met twee vingers in de richting van de priester. Wat Italiaanse vrouwen deden, heb ik nooit kunnen ontdekken. (173/174) |
Als hij in de trein zit naar Metaponto komt er in zijn lege coupé een priester te zitten. De coupé blijft verder leeg. Elke voorbijganger die naar binnen kijkt, wendt zijn blik meteen af en loopt snel verder door de gang. Als de priester weg is, verkoopt een non een bidprentje van Maria aan hem. Hij gebruikt het plaatje van de Heilige Maagd als bladwijzer in het boek Frankenstein dat hij op dat moment leest.
Later op het cruiseschip de MS Seaborne Spirit komt Paul Theroux het boze oog weer tegen. Hij vraagt ernaar bij de gids Riccardo als hij door Pompeii loopt. Volgens Riccardo speelt het boze oog vooral op Sicilië en ten zuiden van Napels. ‘Hier kom je dat niet zo vaak tegen’, zegt hij.
Daarna komt een verhandeling van Paul Theroux over het boze oog. Het is waarschijnlijk op afgunst gebaseerd. Als er één overeenkomst te vinden is aan de kusten van de Middellandse Zee, dan is het de vrees voor het boze oog. Dat strekt van de Franse kust tot in Turkije.
In Griekenland en Turkije is eenzelfde remedie tegen het boze oog: het glazen blauwe oog. In Turkije is dat oog in alle gedaantes verkrijgbaar. Elke kraam of winkel verkoopt glazen blauwe ogen bij de andere dagelijkse benodigdheden als lucifers of spijsolie.
| In werkelijkheid is het een visseoog, en het oog van een vis verwijderen en erop trappen is werkzame contramagie in het oostelijk bekken van de Middellandse Zee. (309) |
Zo zijn de verschillende culturen rond de Middellandse Zee meer met elkaar verbonden dan je in eerste instantie zou denken. Van een priester of non tot een bezwering in Turkije dat overwegend Islamtisch is. Een prachtige bevinding van Paul Theroux in De Zuilen van Hercules. Zeker ook omdat het steeds weer in andere gedaantes terugkomt in zijn verhaal.
Bespreking van Paul Theroux: De Zuilen van Hercules, Een reis rond de Middellandse Zee. Vertaling van The Pillars of Hercules, A grand Tour of the Mediterranean. Vertaald door Tinke Davids. Amsterdam: Uitgeverij Atlas, 1996. 512 pagina’s.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten