Verantwoording

Een recensent waarschuwde mij laatst al: lees nooit de verantwoording. Het is een hedendaagse mode van schrijvers. Ze schrijven aan het einde van hun roman een uitvoerige verantwoording en dankwoord. Zogenaamd om de citaten en motieven te verantwoorden, maar veel meer om de lezer nog een kant op te duwen.

Misschien weten ze dat een verantwoording altijd vooraf wordt gelezen. Al bladerend wekt die verantwoording genoeg nieuwsgierigheid voor de lezer om hem toch te lezen. Hij heeft zich net weten bedwingen niet de laatste bladzijde te lezen, maar die verantwoording mag dan wel.

Verantwoording in Dertig dagen

Wat schrijft Annelies Verbeke in haar verantwoording?

Ik woon niet in de Westhoek of Frans-Vlaanderen en op de geemigreerde overgrootvader na kom ik er niet vandaan. Ik kon dus enkel als buitenstaander van dit grensgebied gaan houden. De schrijfopdracht die ik kreeg voor het project 300jaarsgrens.eu/300ansdefrontière.eu heeft daar veel toe bijgedragen. (313)

Misschien best handig als je het van tevoren hebt gelezen. Als je het achteraf leest, zoals ik, dan lees je denk je onmiddelijk aan de schrijfster in het verhaal. Hoofdpersoon Alphonse komt haar tegen in de schrijversresidentie net over de Franse grens. Hij heeft er een opdracht en moet doodstil werken.

Zwijgzaam en ondoorgrondelijk

De schrijfster is zwijgzaam en ondoorgrondelijk. Ze zegt niet hoe ze heet en schrijft een verhaal. Als ze hem de volgende dag tegenkomt vraagt ze Alphonse haar verhaal te lezen omdat er geen andere Nederlandstaligen zijn.

Hij leest het verhaal een dag later in zijn auto. Hij heeft de schrijfster eerder die dag bevrijdt uit het levensgevaarlijke spervuur aan vragen van een interviewer. Het erotische verhaal dat hij van haar leest, draagt de titel ‘De diëtiste en de stukadoor’

Opwindend verhaal

Het is een opwindend verhaal over een zwarte man die komt stukadoren bij een diëtiste. Het mondt uit in een opwindende vrijpartij in het gras. In het verhaal dat helemaal cursief wordt weergegeven in het boek, drijven de wolken weer over:

Daar kijken de diëtiste en de stukadoor nu naar, de wolken, liggend op hun rug naast elkaar, nog bloot en kloppend, maar niet langer verstrengeld. Zijn hand betast het gras tussen hen in, op zoek naar de hare. (121)

Een passage met mooie verwijzingen naar het einde van de roman Dertig dagen. Ook hier spelen de wolken het leidmotief. De scène roept het prachtige gedicht op ‘Erinnerung an die Marie A.’ van Bertold Brecht.

Wolk in hoofdrol

Ook in dit gedicht speelt de wolk de hoofdrol. Het lyrisch ik herinnert zich maar weinig van die Marie A. Hij kan bijvoorbeeld haar gezicht helemaal niet voor de geest halen. Alleen de wolk herinnert hem dat hij haar gekust heeft. De sfeer van het erotische verhaal die de verteller in Dertig dagen citeert, roept datzelfde gevoel op.

De schrijfster worstelt met een writersblock, terwijl ze daar zo mooi in dat huis zit. In alle rust zou ze goed moeten kunnen schrijven, maar het lukt haar niet. Alphonse helpt haar over de drempel en sijpelt haar verhaal binnen.

Verantwoording bevestigt gedachte

Ik vermoedde al dat de naamloze schrijfster stiekem een verwijzing was naar de schrijfster van Dertig dagen. Na het lezen van de verantwoording lijkt deze gedachte helemaal bevestigd te zijn. En eigenlijk is het dan best jammer dat het in de verantwoording staat.

Stiekem hoop je namelijk dat de gedachte die je had bij het lezen, je eigen kronkel was.

Annelies Verbeke: Dertig dagen. Roman. Breda: De Geus, 2015. ISBN: 978 90 4453354 5. 320 pagina’s. Prijs: € 19,95

Een perfecte dag voor literatuur

Dit is mijn tweede bijdrage over Dertig dagen van Annelies Verbeke. We lazen dit boek bij Een perfecte dag voor literatuur van notjustanybook.nl. Lees de bijdragen van anderen in de reacties.