Wat is er leuk aan het Spoorwegmuseum?

Wat is er nou leuk aan het Spoorwegmuseum? Nou dit: treinen!

Wat is er leuk aan het Spoorwegmuseum? Nou alles, echt alles! Ik ben er gisteren geweest samen met mijn broer. We zijn er allebei jaren niet meer geweest. Ik betwijfel of ik het museum nog gezien heb na de voorlaatste verbouwing in 1989. Zo vaak ben ik er niet geweest. Al ging ik mee omdat mijn vader als echte spoorman een groot liefhebber was en is van treinen. Mijn broer, zus en ik hebben het met de paplepel ingegoten gekregen. En al hebben we alledrie een blik met vier wielen en banden eronder, we zijn nog gek op de ijzeren wegen.

De laatste renovatie van het Spoorwegmuseum was gereed in juni 2005. Het stationsgebouw Utrecht Maliebaan is toen gerestaureerd en op het terrein achter de spoorlijn is een enorm gebouw verrezen. De bezoeker wordt in dat gebouw in 4 verschillende werelden meegenomen:

• Wereld 1: de grote ontdekking
• Wereld 2: Droomreizen
• Wereld 3: Stalen monsters
• Wereld 4: De werkplaats

De replica van de Sr 1, het salonrijtuig voor Koningin Anna Paulowna

Het spoorwegmuseum is een echt belevenismuseum geworden. Heel mooi. Een andere reden om bij het Spoorwegmuseum uitgerekend gisteren langs te gaan was dat het de enalaatste dag was van de tentoonstelling met koninklijke treinen: Royal Class, Vorstelijke reizen. Hoogtepunten van de tentoonstelling:

• het salonrijtuig van Adelaide uit Engeland
• de replica van de Sr 1, het salonrijtuig voor Koningin Anna Paulowna
• het hedendaagse salonrijtuig van Koningin Beatrix, de Sr 10
• het salonrijtuig, prinsenrijtuig en de locomotief van Koningin Maria Pia van Portugal

Koninklijke treinen vormen sowieso hoogtepunten in de geschiedenis van de spoorwegen. Het zijn markeerpunten die meedeinen op de modegrillen en de ontwikkeling van de trein. Daarnaast bevat de vaste collectie van het Spoorwegmuseum ook al veel koninklijks: de salonrijtuigen van Koningin Juliana (Sr 8) en Prins Bernard (Sr 9). En de prachtige Koninklijke wachtkamer, een reconstructie van de verdwenen wachtkamer van het in 1971 gesloopte station Den Haag SS.

De Koninklijke trein van Beatrix, salonrijtuig Sr10

Jammergenoeg was het tentoonstellingsboek Royal Class, Koninklijk reizen per trein niet meer te koop in de museumwinkel. 

De vaste collectie van het Spoorwegmuseum biedt enorm veel mogelijkheden om je een hele dag te vermaken. De 4 werelden vormen elk een eigen belevenis op zich. De wereld 4: de werkplaats was nu een beetje afgezwakt omdat de tentoonstelling Royal Class deze ruimte innam. Ondanks dat is de collectie treinmaterieel indrukwekkend.

De Koninklijke trein uit Portugat, bouwjaar 1862, locomotief, salonrijtuig en prinsenrijtuig

De andere themaruimtes waren buitengewoon indrukwekkend. Ik heb genoten van de belevenis in de wereld 1: de grote ontdekking, waarin je terug gaat in de tijd en echt de oude tijd beleeft. Het is een prestatie van formaat om niet alleen het oog iets te gunnen, maar letterlijk rond te lopen in een negentiende eeuws Engels mijnwerkersstadje en de opening van de eerste spoorlijn van Nederland mee te maken. Vooral het gebruik van geuren en geluiden is werkelijk adembenemend. Ik wist niet wat ik meemaakte, liet me helemaal vervoeren in het verleden en voelde zelfs even de verloren gegane tijd. Je staat niet iedere dag in de tekenkamer van Michael Longrdige, ontwerper van de eerste Nederlandse vier stoomlocomotieven. Of snuift de geur van geschaafd hout op in de werkplaats van de Firma Soenders in Maarssen.

Dit zet zich door in de Wereld 3: stalen monsters. Dit is een heel andere beleving. Hier begin je op zolder van spoorverzamelaar Harry Gommers. Hij voert je in een geheimzinnige wereld. Uiteindelijk maak je in een wagentje een beleving mee die het midden houdt tussen een achtbaan en een saai museumbezoek. Treinen komen recht op je af en je ziet alle facetten van het spoorbedrijf. Soms neigt de beleving naar het spookhuis, maar merendeels voel je je in een museum waarin je leert. Vermaak en leren gaat heel goed samen.

Salonrijtuig van Koningin Adelaide van Engeland uit 1842

Dat element zie je ook terug in Wereld 2: Droomreizen. Aan de hand van de Oriënt Express word je meegevoerd in de wereld van de dromen en het oosten. De Oriënt Express behoort tot de grootste fata morgana's uit de westerse cultuur. Deze trein verbeeldt een wereld die er niet was. De trein is een droomwereld waarin je 's morgens vroeg na een hele dag reizen ontwaakt. Prachtig vormgegeven is dit alles om te eindigen in even dromerige sferen: het theater.

Kortom, het Spoorwegmuseum is een museum dat met zijn tijd is meegegaan. Het roept vervlogen tijden op en richt zich ook op de beleving van het verleden. Hiermee komt het zeker in de buurt van de wens die de directeur voor de verbouwing uitte: het leukste museum van Europa.

Oude borden die ik nog ken uit mijn vroege jeugd

Wel moet ik opmerken dat ik 1 ding echt miste: de modelspoorbaan. Voor mij zijn onlosmakelijk de modelspoortreinen verbonden aan het Spoorwegmuseum. Nu staan de modellen ergens weggestopt op een zolder, onttrokken aan de aandacht, stil in een vitrine. Het was juist die beleving, de beweging en de mogelijkheid om als volwassene even te mogen spelen. Hiermee is de ervaring belangrijker dan het spel, terwijl het spel naar mijn oordeel onbetwist tot hét onderdeel van het Spoorwegmuseum moet behoren.

Net zoiets als dat ik vind dat in een stationsrestauratie een klok moet hangen. De tijd is uitgevonden door de spoorwegen. Dat mogen ze in het Spoorwegmuseum echt niet vergeten.