17 januari 2012

De volle stoptrein en de evolutie

De nieuwe stoptreinen van de Nederlandse spoorwegen ervaren reizigers als heel krap. Op volletreinen.nl waar je te volle treinen kunt melden, gaat het merendeel over de Sprinter Lighttrain (SLT).  Vandaag zat ik toevallig in zo’n SLT. Ook ik ervoer het voertuig als overvol terwijl helemaal niemand hoefde te staan. Ik vroeg mij af hoe dat komt.

Bij het hardlopen zie ik ze vaak voorbij rijden. De bakken (rijtuigen binnen een treinstel) zijn korter dan bij bijvoorbeeld de oude Sprinter-treinstellen. Het verschil in lengte lijkt dat een lange SLT van 6 bakken even lang is als 3 bakken bij een oude Sprinter. Niet helemaal waar als je de lengte vergelijkt, 100,5 meter (SLT) tegen 78,7 meter (oude Sprinter). Ook lijkt de nieuwe stoptrein minder breed dan oudere treinstellen.

De indeling van de trein roept bij de reiziger snel het gevoel op in een overvolle trein te zitten. Ondanks alle glazen wanden oogt het treinstel van binnen benauwd. De zitplaatsen verlopen niet in een rechte lijn, maar verschillen in hoogte. Ook staan de stoelen veel dichter op elkaar. Het levert niet alleen weinig beenruimte, maar wekt ook snel de indruk dat het treinstel vol zit.

In de STL zijn maar weinig zitplaatsen die in een 4-zits opstelling staan. Dat betekent dat er 4 zitplaatsen tegenover elkaar zijn opgesteld. Reizigers hebben sterk de neiging om zich uitgerekend daar een plaatsje toe te eigenen. Al is de kans groot dat er iemand komt zitten. Volgens VU-hoogleraar en bioloog Nico van Straalen is de keuze van de zitplaats evolutionair bepaald.

De eerste 100.000 jaar van zijn bestaan leefde de mens op de Savanne. Als hij een stukje land vond, koos hij een dusdanige positie dat hij zijn gebied in bezit kon nemen en goed overzag. Het gedrag van de forens in de trein laat zich hiermee vergelijken.

Een indeling van een trein vraagt dus om meer dan een tekentafel. De beleving van reizigers is een ander punt. Hier kan de psychologie bij helpen. Tenslotte helpen de biologen bij het verklaren van bepaald evolutionair gedrag.

Wanneer de ontwerper van het interieur van de SLT nu de column van Nico van Straalen gelezen had. Dan zou hij wat meer 4-zitters hebben ontworpen. Dat zou veel klachten op volletreinen.nl hebben gescheeld.

Geen opmerkingen: