Waargebeurd

In zijn schriftelijke cursus Zelf schrijver worden zegt de volksschrijver iets over het gebruiken van de werkelijkheid in de roman. De werkelijkheid is bijna nooit interessant genoeg voor een roman. De werkelijkheid is:

ofwel moordend vervelend, ofwel in zijn huiveringwekkende, ’toeval’ geheten coïncidenties volstrekt onwaarschijnlijk en volstrekt ongeloofwaardig is. (44)

Men dient de werkelijkheid, volgens Gerard Reve, niet

af te luisteren en te kopiëren, maar te stileren.

De roman van Mariët Meester doet mij sterk denken aan zo’n waargebeurd verhaal. Ongetwijfeld zijn de verhalen over pastoor Peter Pex in Veenhuizen wereldberoemd en aan menig keukentafel verteld.

Het leven van de pastoor is daar zeker interessant genoeg voor. Peter Pex woont meer dan veertien jaar in de veenkolonie en maakt de overgang mee van opvoedgesticht naar strafinrichting. Bovendien speelt het verhaal van de pastoor voor een gedeelte in de Tweede Wereldoorlog.

Allemaal elementen die zeer de moeite waard zijn voor een boek. De in Veenhuizen opgegroeide schrijfster Mariët Meester moet de verhalen gehoord hebben. Ze vond het verhaal van deze bijzondere pastoor interessant genoeg om met de rest van de wereld te delen in haar boek. Alleen is het de vraag of die opgeschreven werkelijkheid wel interessant genoeg is voor een roman.

De kloeke roman die Mariët Meester schreef van 274 bladzijdes behoort echter naar mijn oordeel tot de verhalen die te saai zijn. Ze had zeker elementen uit het leven van de pastoor in haar verhaal kunnen integreren, maar het verhaal zelf mist teveel spanning omdat het te dicht bij de werkelijkheid staat.

Hierdoor verzandt het verhaal pagina’s lang in een saaie weergave van de even saaie werkelijkheid. De verhaallijn is te dun om voldoende spanning in het verhaal te houden. Zeker het is een mooi en ontroerend verhaal dat Mariët Meester schrijft, maar het mist te vaak spanning en verhaal. Zoals in de scène dat de pastoor gebeld wordt door de hoofddirecteur van het gesticht.

‘Pastoor telefoon voor u!’ Het galmde door het trappenhuis. Laatst had hij de huishoudster als een operazangeres op de trap horen zingen, ze had niet in de gaten dat hij net als nu boven op de sprei van zijn ledikant zijn dutje lag te doen. ‘Ik kom eraan,’ riep hij en sprong met een zwaai van zijn benen van het bed. Zijn habijt lag op de stoel, hij trok het aan zonder de losse kap. Hoe onrustiger zijn nachten werden, hoe dieper hij ’s middags sliep, hij had de telefoon niet eens gehoord. Hij repte zich naar benden. ‘Wie is het?’ vroeg hij de huishoudster geluidloos. ‘De hoofddirecteur,’ mimede ze terug. Hij nam de grote zwarte hoorn van haar over. ‘Goedemiddag, met uw pastoor.’ (103)

Het opnemen van een telefoontje van de hoofddirecteur van de gevangenis kost zo bijna een hele pagina. Terwijl de pastoor alleen hoort dat hij zich moet melden bij de directeur.

Met de relatie met de huishoudster gebeurt hetzelfde. De spannende relatie kabbelt eveneens teveel door. Zeker, het is een bijzonder verhaal, maar ook hier dreigt een herhaling van zetten. Erotische scènes breken het verhaal mooi, maar de zoveelste vrijpartij zegt genoeg over de lusten van pastoor en huishoudster. Dat de kapelaan het mogelijk hoort en daarmee weet, is een voortdurende dreiging.

Omdat alles al een paar keer gezegd is, krijgt het einde veel minder de lading die het gehad zou moeten hebben. De lading die het verhaal spannend, tragisch en ontroerend tegelijk maakt. De reden waarvoor Mariët Meester dit verhaal op papier heeft gezet.

Een beetje afstand van de werkelijkheid, zou zeker geholpen hebben. De werkelijkheid als inspiratiebron zou veel meer hebben opgeleverd. Dan hadden ook andere verhaallijnen een plek in het verhaal kunnen krijgen.

Ik zie in de roman genoeg mensen voorbijkomen die zeker de moeite waard zijn om meer over te vertellen. Daarmee is een mooie kans blijven liggen om vanuit de werkelijkheid een verhaal te vertellen dat nog meer indruk maakt en beter beklijfd.

Daarmee is Hollands Siberië echt niet een slecht boek. Het is een boek dat met een paar ingrepen zoveel mooier had kunnen zijn. Wie weet grijpt Mariët Meester de kans nog een keer aan om de pastoor tot passant te maken van een ander verhaal. Daarmee zou dat andere verhaal heel sterk aan kracht winnen en de pastoor een ander verhaal krijgen. Een verhaal dat niet echt gebeurd is, maar zo gebeurd had kunnen zijn.

Een perfecte dag voor literatuur

Dit is mijn bijdrage over Mariët Meesters roman Hollands Siberië. We lezen dit boek vandaag bij Een perfecte dag voor literatuur van notjustanybook.nl. Lees de bijdragen van anderen in de reacties.

Mariët Meester Hollands Siberië Amsterdam: Uitgeverij Arbeiderspers, 2014. 272 pagina’s. ISBN: 978 90 295 8958 1 Prijs: € 19,95