27 september 2010

Wat is een gedicht?

Voor het dichten de veer wat bijschaven kan geen kwaad (bron: schiedam.nl)
Een blog roept reacties op. Leuk reacties en soms ook wat minder leuke reacties. Het staat iedereen vrij om te reageren, dus ik laat de negatieve reacties altijd staan. Alleen als iemand zich respectloos uitlaat en ook nog eens anoniem optreedt, is het voor mij een reden om zijn reactie te verwijderen. Negatief reageren mag, maar je moet je wel fatsoenlijk gedragen.

Gisteravond kreeg ik een reactie op mijn wolkenblog over een gedichtje dat ik geschreven had naar aanleiding van een zonsondergang. Volgens de anonieme persoon die achter deze reactie zat, wordt een gevoel niet automatisch een gedicht als je woorden achter en onder elkaar zet. Ik kon het maar beter bij foto's laten. De anonieme persoon ondertekende zijn reactie met 'een vriend'.

Vrienden kunnen natuurlijk eerlijk dingen tegen je zeggen. Je moet niet zoveel drinken, stop nou toch eens met roken of zou je niet een beetje aan je lijn denken. Allemaal dingen die een bezorgde vriend tegen je kan zeggen. Waar deze vriend me voor wil behoeden, weet ik niet. Wat ik doe, is voor niemand schadelijk. Hooguit kost het een halve gram CO2 voor de 5 bites die een server extra moet draaien om mijn dichtsel te bewaren. Verder geeft het weinig schade. Hoogstens de ergernis van 'een vriend'. Als hij dan geen argumenten geeft waarom ik de wereld mijn gedichten over de zonsondergang moet onthouden, dan houdt het voor mij op.

Wel jammer, een interessante discussie zou kunnen ontstaan over wat poëzie is. Is een rij woorden over een plaatje een gedicht of niet? Waarom zou het luide gekrijs van Nico Dijkshoorn wel een gedicht zijn en de woorden die ik 's avonds vanaf een zolderkamertje op een blog plaats niet? Wanneer het dichten alleen voorbehouden is aan een elite, dan wil ik het werk dat ik doe, gelijk als iets anders bestempelen. Ik versta onder een gedicht: taal, klanken, geluid, liefde, horen, muziek, ontroering, tranen, boos, vrolijk, lachen, seks, dralen en opwinding. Kortom: alles!

Daar komt nog bij dat ik het heerlijk vind om het te doen. Het dwingt mij om nog eens goed na te denken over wat ik zie. Het draagt bij aan een stuk bewustwording. Dat wil ik graag met anderen delen via mijn blog. Die vriend zou ik adviseren: lees maar niet wat er staat. De rest: lees lekker en reageer met je naam erbij. Misschien ontspint er dan echt een interessante discussie.

2 opmerkingen:

Anoniem zei

Hoi Hendrik Jan,
Ik heb het gedicht niet gelezen moet ik eerlijk bekennen - en de reactie ook niet, maar wil toch wel even reageren.

Kwaliteit van iets creatiefs relativeren (ik zing/dans/schrijf/dicht en wat maakt het uit of het goed is of niet) vindt ik ook weer wat te minimaal.

Ik hoef op vrijdagavond de TV maar aan te zetten en zie meteen dozijnen mensen waarvan ik denk... ja maar ze hebben toch wel een vriend of een neef of een tante die níet doof is en ze uit liefde en bescherming een keer genadeloos neersabelt om te voorkomen dat ze totaal kansloos en tenenkrommend talentloos zichzelf komen presenteren voor Henk Jan Smits en geheel leedvermakend Nederland?

Kortom; ik zeg niet dat hij gelijk heeft, dat jij slecht of goed dicht of dat het niet laf is om kritiek anoniem te geven (is het wel), maar je tweet over kritiek triggerde me wel even om in mijn gedachten te verzuchten: pfff.. waren er maar af en toe wat meer mensen die gewoon zeiden "dat was kut".
Arian.

Anoniem zei

Beste Hendrik Jan,

mijn naam is Thomas Stearns Eliot, ook wel bekend als T.S., en ik spreek vanuit de dichterhemel... Nee, even serieus, ik wil graag met je in debat over wat wel of geen (goede) poëzie is, maar ik verkies wel om de naam die ik heb bij de burgerlijke stand nog even voor mij te houden. “Call me Ishmael”.

Volgens mij ben ik de grenzen van het fatsoen niet overgegaan, hoewel mijn keuze om dit anoniem te doen discutabel is. Misschien sta ik je als vriend wel heel erg nader, en wil ik dat graag zo houden. Het persoonlijke scheiden van de zakelijke discussie.

Als trouwe volger van je foto's, die ik vaak erg mooi vind, en als liefhebber van poëzie, had ik meteen het gevoel van: ik moet hem in elk geval erop attent maken, dat hij zijn foto's onrecht aandoet met de schrijfsels die hij in dichtvorm er sinds kort onderzet. Zie ook de opmerkingen van MrPrince over de vriend/familie die iemand behoedt voor blunders.

Over wat poëzie, of in bredere zin "literatuur", is zijn de spreekwoordelijke boekenplanken volgeschreven. Wat het in elk geval niet is: alles, zoals je enthousiast aangeeft. Want dan kan ik ook zeggen: voor mij is een tafel “taal, klanken, geluid, liefde, horen, muziek, ontroering, tranen, boos, vrolijk, lachen, seks, dralen en opwinding. Kortom: alles!” Op het moment dat je iets alles laat zijn, is het uiteindelijk niks, letterlijk.

De dingen die Nico Dijkshoorn de wereld instuurt, zijn ook geen poëzie, geloof me. Het zijn bij vlagen grappige teksten met hier een daar een aardige taalvondst. Niet meer en niet minder. Ik zelf zou me daar in elk geval niet mee vergelijken, het strijkt niemand tot eer.

Ik vind het jammer dat je er de “elite” bij haalt, want daar heb ik het nergens over. Elite als scheldwoord is iets voor gefrustreerde populisten en volgens mij hoor jij daar niet bij. Ook hele “gewone” mensen (wat een verschrikkelijke claim eigenlijk) kunnen goede gedichten schrijven, schrijven juist vaak betere gedichten dan de “typische kunstenaar”. Denk aan Gerrit Achterberg: hoorde nergens bij, gewone jongen die ook nog eens zijn hospita vermoordde. Of J.C. Bloem, een eenvoudige kantoorklerk, die ook nog eens erg lui was. Dát zijn dichters, dichters van formaat, gewoon om de domme reden dat ze goede gedichten hebben geschreven, niet omdat ze ergens bij horen.

Niet degene die schrijft en ook niet het zolderkamertje maken van een tekst poëzie. Wat dan wel: gestolde taal, een “dwingend” ritme (wat niet hetzelfde is als een specifiek metrum), verbeeldingskracht. Daar kun je middelen bij gebruiken als rijm en maat, of niet: die bepalen in laatste instantie niet de poëtische waarde. Dat zit in iets anders dat moeilijk te definiëren is, het is eigenlijk alleen maar aan te wijzen: dit wel, dat niet. Als ik er een paar mag aanwijzen: Gezelle, Gorter, Leopold, Bloem, Van Ostaijen, Nijhoff, Marsman, Lucebert, Kouwenaar, Komrij, Achterberg, Hugo Claus, Hans Faverey.

Tot slot: ik heb je niet willen kwetsen. Wie echter teksten in dichtvorm op het internet zet en hiervoor ruim reclame maakt via zijn twitter account, kan reacties verwachten, ook kritische. Ik hoop alleen maar dat we deze discussie verder kunnen zetten, ondanks mijn keuze voor anonimiteit. Nee, je doet inderdaad niemand kwaad met dichten, dus ga vooral verder als je denkt dat het goed is, maar ik beschouw mezelf als een serieus cultuurcriticus met als taak het “onkruid te wieden”. Internet is een heel democratisch platform, wat niet altijd de kwaliteit van het aangebodene ten goede komt. Als ik vind dat dat zo is, dan gebruik ik ook mijn vrijheid van meningsuiting, wat voor mij overigens geen excuus is om te beledigen.

Wordt wellicht vervolgd…

Met hartelijke groet,

T.S.