Het was bij de presentatie van de dagboeknotities Engelenplaque op 20 juni 2003. Meestal gingen dergelijke presentaties aan mijn neus voorbij. Maar De Arbeiderspers pakte uit met dit 250e deel uit de reeks Privé-domein. In 250 notities gaf A.F.Th. van der Heijden de lezer een kijkje in zijn dagboeken.
Een halfjaar later herhaalde Van der Heijden dit inkijkje voor zijn eigen uitgever Querido met fragmenten uit zijn dagboek over Frankrijk: Hier viel van Gogh flauw. Het thema van de boekenweek in 2004 was namelijk Frankrijk. Beter kon natuurlijk niet.
De presentatie in de tuin bij uitgever De Arbeiderspers mocht ik bijwonen als recensent van de Zuid-Afrikaanse literatuursite Litnet. Voor dit 250e deel waren zelfs internet-recensenten uitgenodigd. Er was al flink wat tijd verstreken. De drankvoorraad op de tafels slonk aardig. Ik mocht een collega ontmoeten die net als ik ook van ver uit de provincie gekomen was. Hij schreef ook voor een internettijdschrift. De naam van de website is me ontschoten.
De meester
Ik wilde al naar huis gaan toen eindelijk de meester binnenkwam. Ik voelde hoe ik in het niet viel bij grote recensenten. De zuurpruim Arjan Peters liep er rond en kreeg zelfs alle aandacht van de schrijver. Aan mij liep de maestro voorbij. Hij gunde me zelfs geen oogopslag.
En dat was heel terecht. Van der Heijden leefde op het toppunt van zijn roem. In 1996 was na jaren wachten eindelijk het derde deel van zijn Tandeloze tijd verschenen. Het derde deel dat zich splitste in 2 delen, namelijk Het Hof van Barmhartigheid en Onder het plaveisel het moeras. Veel roem kreeg hij voor beide delen in de vorm van prijzen als de Gouden uil en de Generale Bank Literatuurprijs. Iets meer dan een maand voor de verschijning van Engelenplaque had Van der Heijden grote indruk gemaakt met het nulde deel (deel 0) van Homo duplex: De Movo Tapes. Heel de wereld straalde Van der Heijden.
En ik moest ook zeggen dat hij met zijn binnenkomst de ruimte vulde. Alsof we op Sinterklaas hadden gewacht. Zijn vrouw Mirjam Rotenstreich en zoon Tonio volgden hem. Zijn zoon leek op hem. Hetzelfde golvende haar. De vorm van het gezicht leek sprekend op zijn vader en zijn donkere gelaat zorgde ervoor dat ik er een jongere versie van A.F.Th. van der Heijden in zag.
Geen familie
Ik hoorde duidelijk niet tot de familie. Tonio kreeg minstens zoveel aandacht als zijn vader. Hij liep wat verveeld rond. Groette schrijvers of recensenten, maar trok zich verder weinig van alles aan. Soms feliciteerde iemand hem. Hij was net jarig geweest. Ik herinner mij alleen dat hij zich verveelde en dat hij een verwende indruk op mij maakte. Soms vroeg hij iets aan zijn moeder. Ik was van zijn moeder gecharmeerd. Een mooie vrouw met een prachtige uitstraling.
De inleiding door Maarten ‘t Hart die er alleen stond omdat De Arbeiderspers toevallig zijn uitgever was en hij ook weleens had meegewerkt aan de reeks Privé-domein. ‘t Hart memoreerde aan het enige uitstapje waar hij met Van der Heijden voor zijn doen ongekend veel had gedronken. Zonder moeite sloot Van der Heijden bij dit verhaal aan en wist zich uitstekend een dronken Maarten ‘t Hart voor de geest te halen. Sterker nog: hij wist het uitermate beeldend over te brengen aan het publiek.
Van der Heijden is een geboren verteller. Dat werd mij wel duidelijk daar in die tuin van De Arbeiderspers. Hij nam het publiek gelijk mee naar het verlies van zijn vriend Jean-Paul Franssens. Een dag eerder was zijn vriend en collega-schrijver overleden. Ook dat verlies resulteerde later in een boek: Voetstampwijnen zijn tandknarswijnen: een requiem (2008).
Terugvinden in dagboeken
Was ik Van der Heijden geweest, ik had er ongetwijfeld iets over in mijn dagboeken gevonden. Ik herinner mij dat ik nog wat had opgeschreven over de bijeenkomst, maar de aantekeningen zijn weg. Ze liggen verborgen ergens in een schriftje of ze zijn via de inzameling van oud papier inmiddels verwerkt in een televisiedoos.
Ik heb vaak aan de presentatie moeten terugdenken bij het lezen van Tonio, Een requiemroman. Want wat schrijft Van der Heijden indringend over het verlies van zijn zoon Tonio (1988-2010). Het verdriet is zo beklemmend aanwezig in dit meesterwerk, dat ik het met moeite kon lezen. Inderdaad Adri van der Heijden is een geboren verteller en vertelt het aangrijpende verhaal van de dood van zijn zoon.
Lees mijn recensie op litnet.co.za: Het verhaal zonder einde
Geen opmerkingen:
Een reactie posten