Bloggen in Niets en niemand

Het koste mij enige moeite in de roman Niets en niemand van Ivo Bonthuis te komen. Het moment dat mij meenam, is als NinjaX een blog schrijft. NinjaX is het alterego van de hoofdpersoon Steven Innes. NinjaX, een ondernemende immigrant, vastbesloten u alles af te pakken, schrijft over kerst. ‘Geen tijd als de kersttijd om orde op zaken te stellen.’ De ondernemer vereffent als een Scrooge de rekeningen van zijn klanten. Het is een blog in een typerende en deprimerende ‘geenstijl’-stijl. Rauw en hard, zonder nuance.

Onder de blog verschijnen reacties. Geleidelijk verschuiven de reacties en worden onderdeel van het verhaal. Merel, een collega van Steven – haar naam ‘was iets met een vogel’ – reageert onder het bericht. Ze probeert hem te pakken te krijgen. Er is iets met zijn moeder waarvoor ze hem moet hebben. Zo dringt het blog het verhaal binnen. Een mooi gegeven. Ik die een tijdje terug er nog voor pleitte om meer de chat en tweets in romans te laten komen.

Bloggen als uitlaatklep

De blog fungeert als een uitlaatklep voor de hoofdpersoon Steven Innes in de roman Niets en niemand van Ivo Bonthuis. Het boek is vandaag overal online te vinden bij de eerste bijeenkomst van de leesclub via blogs. En een blogger houdt ervan om blogs te lezen. Als hij ze tegenkomt in een roman, gaat zijn hart sneller kloppen. Zeker ook omdat de reacties onder het bericht zo mooi vermengen met de loop van het verhaal. Het bloggen wordt zo onderdeel van het verhaal en krijgt een eigen stem die het verhaal meevertelt.

Niets en niemand vertelt het verhaal van Steven Innes, zoon van Laura en Maxime Innes. De roman opent op de luchthaven Charles de Gaulle bij Parijs. Laura ontdekt daar dat haar gemiste vliegtuig net neergestort is. Geschokt blijft ze staan en laat de beelden van het neergestorte vliegtuig op het scherm tot zich doordringen. Daar had zij in kunnen zitten.

Elk hoofdstuk wisselt

Het eerste hoofdstuk vertelt het verhaal gezien vanuit Laura. Het tweede hoofdstuk volgt haar zoon Steven. Hier zet een procedé in dat de rest van de roman doorzet. Elke hoofdstuk wisselt van focalisator en voert het verhaal op vanuit de ander bezien. Zo ontvouwen zich geleidelijk de verhalen van Steven en Laura. De grote gemene deler is Maxime Innes, Frans kunstenaar die in een vacuüm is terechtgekomen. Hij maakt geen kunst meer en is verworden door hotdogs-verkoper in Utrecht.

Elk personage worstelt met zijn of haar identiteit. Het duidelijkst vormgegeven in de kunstenaar Maxime bij wie niks meer uit handen komt. Zijn vrouw Laura merkt hoe ze langzaam in de verwarde patronen van haar moeder terechtkomt. En Steven probeert zich los te maken van zijn ouders.

Gedeelde verhalen

De gedeelde verhalen maken het boek het mooiste. De verhalen van Madelein, een vrouw die plompverloren op een dag aanbelt om geld op te halen voor de armen. Zij blijft aan het gezin kleven. Zo is zij geworden tot een leidmotiv in Niets en niemand of op zijn minst de motivatie voor Laura om naar Parijs te gaan voor een interview met de vrouw die een galerie begonnen is. Het geheim voor haar succes om midden in de crisis een galerie te beginnen: ze verkoopt rotzooi. Of zoals ze het zelf toelicht:

‘Ik mag wel zeggen dat ik een neus voor rotzooi heb. Schrijf maar op: “Haar grootste talent: in een zaal vol schoonheid ziet zij dat ene, dat bijzondere, spuuglelijke kreng.’ (126)

Een volkomen zinloos interview voor het toeristisch tijdschrift waarvoor Laura Innes het artikel wil schrijven. Het wordt dan ook niet een gesprek over de galeriehoudster Madeleine in Parijs, maar het vertelt het verhaal van de familie Innes. Het artikel is een poging om zich te ontworstelen aan haar man. Iets waarin ze haar moeder verafschuwt heeft. Tegelijkertijd heeft ze de expansiedrift van haar vader: groter en groter. Om de talentloze kunstenaar die haar zoon is, een toekomst te garanderen. Laura is slachtoffer van haar eigen genen.

Pallet van verhalen

Daarmee is Niets en niemand een pallet aan verhalen, verschijningen en personages. En dat grijpt gelijk in het bezwaar van het boek: het vormt een te grote hoeveelheid bouwstenen die de lezer maar moet op elkaar moet zetten. Zeker er zitten veel aangrijpende en mooie momenten in. De ene keer dient het motief weldegelijk het verhaal. De andere keer is het een mogelijkheid die je kunt zien. Zoals de robijnrode kleur die voortdurend in verschillende gedaantes terugkomt. Je kunt het zien, maar het hoeft niet. Maar of al deze kleine bouwwerkjes, het grote bouwwerk van het verhaal ondersteunen?

Gelukkig biedt het einde voldoende houvast. Het eindigt met de blogger Steven, die zijn alterego NinjaX in de wilgen heeft gehangen. Vervolgens schrijft hij een kerstverhaal over de liefde en wat hij liefheeft. Een reflectieblog zouden sommige bloggers het noemen. Het is het einde van een verhaal dat overal ongrijpbaar is en zich verder vormt in je hoofd. Bijna het echte leven. En omdat het verhaal ergens moet stoppen eindigt het bijna als een domper in cursieve letters:

Reacties voor dit bericht zijn uitgeschakeld. (190)

Ivo Bonthuis: Niets en niemand. Roman. Amsterdam: Nieuw Amsterdam Uitgevers, 2013. 190 pagina’s. ISBN: 978 90 468 1467 3. Prijs: € 17,95.

Een perfecte dag voor literatuur

Deze blog sluit aan bij het blog-initiatief “Een perfecte dag voor literatuur” van Not just any book. Lees de andere bijdragen over dit boek.