In zijn boek Wat we zien als we lezen schrijft Peter Mendelsund veel over Lev Tolstojs roman Anna Karenina. Net dat hij over een paar andere klassiekers veelvuldig schrijft: Naar de vuurtoren van Virginia Woolf, Het grauwe huis van Charles Dickens en Ulysses van James Joyce.
Het zijn passages uit de boeken die door het hele boek van Peter Mendelsund zijn verweven. Hij spint de draden zorgvuldig door het boek heen in de zoektocht naar de beelden die deze boeken uit de wereldliteratuur bij hem oproepen.
Zo is hij op zoek naar het gezicht van Anna Karenina. Hoe ziet ze eruit in je hoofd? De schrijver mag dan misschien wel een heel zorgvuldige fysieke beschrijving geven van het hoofdpersonage, wat doe je als lezer ermee? Het blijft een onhandige ratjetoe aan verdwaalde lichaamsdelen, stelt Peter Mendelsund. De lezer mag de rest doen, wat hij overigens met liefde doet:
| Wij vullen de leemtes op. We kleuren ze in. We verbloemen ze. We slaan dingen over. Anna: haar haren, haar gewicht – dit zijn slechts facetten en creëren geen getrouw beeld van een persoon. Ze creëren een lichaamstype, een haarkleur… Hoe ziet Anna eruit? We weten het niet – onze mentale schetsen en personages zijn nog slechter dan compositietekeningen. (19) |
De verbeelding van de lezer komt nooit overeen met het beeld van de schrijver, stelt Mendelsund. Alle beelden van lezers van Anna Karenina bij elkaar genomen, zijn nooit de Anna die Tolstoj bij het schrijven in zijn hoofd had. Toch is er een grote gemene deler van alle ingebeelde Anna’s:
| Ze zijn niet een en dezelfde, maar ze zijn wél aan elkaar verwant. (258) |
Hetzelfde geldt voor de ogen van de hoofdpersoon uit de Russische roman. Ze staan symbool voor iets en juist die metafoor maakt dat het verhaal kracht wint. De beelden maken het verhaal. Alle beelden zijn persoonlijk, maar de beleving van het verhaal door die beelden, is universeel.
Peter Mendelsund: Wat we zien als we lezen. Oorspronkelijke titel What We See When We Read. Nederlandse vertaling Roos van de Wardt. Amsterdam/Antwerpen: Uitgeverij Atlas Contact, 2015. ISBN: 978 90 254 4567 6. 432 pagina’s. Prijs: € 21,99. Bestel
Een perfecte dag voor literatuur
Dit is mijn vierde bijdrage over Wat we zien als we lezen van Peter Mendelsund. We lazen dit boek bij Een perfecte dag voor literatuur van notjustanybook.nl. Lees de bijdragen van anderen in de reacties.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten