De wet op de vaste boekenprijs is al jaren een discussiepunt. Boekhandelaren en uitgevers willen de vaste prijs voor een boek niet los te laten. Ze zijn bang dat anderen dan gaan stunten met de prijs van het boek. Alleen bestsellers beheersen dan nog de schappen van de boekenwinkels. Dat is het angstbeeld dat ze beheerst.
Ik moest eraan denken toen ik het interview bekeek van Erwin Blom en Roeland Stekelenburg met Wiebe de Jager op Fast Moving Targets. Het inspireerde Erwin Blom zelf ook tot een blog over het uitgeven van boeken. Ze spraken onder andere over de hoge prijs van e-books en de kostprijs van het e-book ten opzichte van het papieren boek.
Consument
De Jager redeneert in het interview vanuit de consument. De prijs van het e-book ligt veel te hoog ten opzichte van het papieren boek. Volgens hem hanteren uitgevers bewust dit grote prijsverschil. Hierbij bekijken ze het e-book als een papieren boek, terwijl het e-book een ander product is dan de papieren versie.
In de jaren ‘90 was de vaste boekenprijs al een hevig discussiepunt. Even dreigde deze te vervallen. Het boek zou dan ten prooi vallen aan de grillen van de markt, vonden uitgevers en boekhandelaren destijds. Een schijnargument.
Het idee was dat boeken voor een groot publiek spotgoedkoop over de toonbank zouden gaan. Dit zou ten koste gaan van de (dure) kwaliteitsboeken. Die zijn niet geliefd omdat maar een paar mensen deze boeken kopen. Als iedereen stunt met bestsellers is het kwaliteitsboek nergens meer te krijgen. Dat beweerden boekhandelaren en uitgevers tenminste.
De duurdere, exclusievere boeken zouden hiermee meer en meer uit de boekwinkels worden verdrongen. Immers, daar verdienen uitgever noch boekhandelaar aan. De marge moest komen van de goedlopende boeken. Op basis van deze goedlopende boeken, konden onverkoopbare dichtbundels en wetenschappelijk werken toch aangeboden worden.
Kunstmatig hoog
De vaste boekenprijs is vooral een kunstmatig hoog gehouden prijs. Deze hoge prijzen hebben uitgevers en boekhandelaren geen windeieren gelegd. De bestsellers gingen alsnog als zoete broodjes over de toonbank, voor de vooraf gestelde prijs. Dat ze met 100.000 verkocht werden, deed er niet toe. Kortom, de markt had geen enkele vat op deze titels.
De grote uitzondering op de vaste boekenprijs werd in 1998 gelegd bij buitenlandse (lees: niet-Nederlandstalige) boeken. Een zeer klein deel van de markt. Het effect van het loslaten van de vaste boekenprijs op deze boeken, is heel lastig te meten. Alleen specifieke winkels die gespecialiseerd zijn in anderstalige boeken concurreren sterker met elkaar.
Ongekend effect op e-book
Het effect van de vaste boekenprijs op het e-book is ongekend. Uitgevers houden de prijs van e-book eveneens hoog. Hiermee verspelen ze de eigen markt. Ik verbaas mij over de enorm hoge prijs die voor het boek gevraagd wordt. Zo betaal je voor Blauwe maandag van Nicci French het bedrag van 14,95 euro. Terwijl de papieren versie 19,95 euro kost.
Hiermee draaien uitgevers de kosten van een e-book ten opzichte van een papieren boek om. Aangezien grote kostenposten zoals drukken, logistiek en boekhandel vervallen. Ik vermoed namelijk dat de kostenprijs van een e-book eerder op 25 procent van de papieren versie ligt. In plaats van de 75 procent die de uitgevers suggereren.
Zelf uitgeven
Daarmee wordt het voor auteurs veel verstandiger om een boek zelf uit te geven. Het is niet zo moeilijk om een boek zelf vorm te geven en in de verschillende formaten op de website te zetten. Daarnaast zijn er ook uitgevers als Eburon die wel e-books aanbieden voor 3 euro. Ze zetten dat verstandig af tegen minder goed lopende uitgaven. Voor deze laatste boeken moet een bezoeker meer neerleggen.
Ik vind dat een e-book een andere prijs vertegenwoordigt dan een papieren boek. Aan een e-book kleeft minder emotie. Het staat verder van je af dan een gedrukte tekst op papier. Ook leest een boek van het scherm anders dan de papieren variant. In mijn ogen vervangt het e-book niet het papieren boek. Het gewone boek zal blijven bestaan. Het zal weer veranderen van het massaproduct dat het vooral in de 20e eeuw is geworden in het waardevolle bezit dat het in vroeger eeuwen was. Voor de grote bulk kunnen we vertrouwen op de e-books.
Loslaten vaste boekenprijs
Ik hoop dan ook dat heel snel de vaste boekenprijs in zijn totaliteit wordt losgelaten. Voor de bijzondere dichtbundel zijn er meer dan voldoende podia. Het internet biedt een scala aan mogelijkheden. In de redenatie van mensen als Jeff Jarvis biedt de niche juist veel mogelijkheden op het internet. Specialisten kunnen hun exclusieve boek direct aanbieden via het www. Daar hebben ze geen boekhandel meer voor nodig.
Wetenschappers kunnen elkaar ook via het www prima bedienen. Zo krijgt de boekwinkel een heel andere plek in de informatieoverdracht. De uitgever zal hierbij ook veel sterker de rol van verspreider krijgen. Het logistieke circus van zal wat betreft bestsellers grotendeels verdwijnen.
Want daar ben ik van overtuigd. De boekwinkel en het boek hebben namelijk alle toekomst. Alleen moet ze wel inspringen op de ontwikkelingen en behoeftes zoals ze nu tevoorschijn komen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten