Rijngoud heet het nieuwste politiek pamflet van Elfriede Jelinek. Het boekje is een dialoog tussen Wotan en zijn dochter Brünnhilde. In de opera Die Walküre van Richard Wagner is zij ongehoorzaam aan haar vader. Ze helpt Siegmund in het gevecht met Hunding. Het maakt haar vader razend als hij erachter komt.
Met dat gegeven speelt Elfriede Jelinek in haar pamflet. De dialoog heeft ze verplaatst naar onze tijd. Ze wendt de kredietcrisis en de hebzucht van de mensheid aan voor een aanvulling op Wagners opera. Ze doet dit in een dialoog waarbij de gesprekspartners pagina’s lang als een gedachtestroom hun betoog opbouwen.
Het is ontzettend wennen deze bijzondere stijl. De monologen komen langdradig en soms eentonig over. Maar bij het idee dit verhaal weg te leggen, werd ik toch gegrepen door de eindeloze gedachtestromen van de twee personages uit Wagners opera.
De gedachten van de Wotan en Brünnhilde komen voorbij zoals het water van de Rijn onder je doorstroomt als je op een brug staat. Het sleurt alles mee. Niet zozeer alles wat erbij hoort, maar meer wat het tegenkomt.
En dat is best veel. Brünnhilde bevecht de geldzucht van haar vader. Ze vindt dat Wotan het rijngoud dat hij gestolen heeft moet teruggeven. Hij is het niet met haar eens. Hij stelt dat de mensen zelf hun schulden niet willen terugbetalen. Bovendien brandt het huis dat hij heeft betaald met het verworven goud: er is vuur op het dak:
| Het isolatiemateriaal brandt helaas ook, wat eigenlijk niet zou mogen. Je kan ook nergens meer van op aan, want eigenlijk zou dat materiaal een brand moeten verhinderen, moeten afremmen, niet activeren, en nu staat het zelf in brand! Geen wonder dat jij jouw jaloezie, jouw oude haat niet afremt, kind! Wij goden hebben ons vermogen volledig aan de arbeid van anderen te danken, maar daarvoor hebben we uiteindelijk ook betaald, met tegenzin. En dan brandt ons huis af omdat de reuzen het verkeerde isolatiemateriaal hebben gebruikt! Polystyreen voor de polymorfen, die de anderen polyform bedriegen. Zelfs in de gedaante van een draak! Recht geschiedt hun, en het recht komt bovendien ook van hen. Zo. (83/84) |
Hij wil de mensheid dus niet redden en vlucht in zijn reislust. Brünnhilde probeert hem nog over te halen door te zeggen dat de goden door deze mensheid zijn vervangen door auto’s, televisie en internet. Zelfs de opera is vervangen door concerten en de robots maken de walküren overbodig.
Lees morgen verder: Overbodige goden
Elfriede Jelinek: Rijngoud. Roman. Oorspronkelijke titel: Rein Gold. Vertaald door Inge Arteel. Amsterdam: Querido, 2014. ISBN: 978 90 214 5501 3. 238 pagina’s. Prijs: € 22,99.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten