Op youtube blijkt er ook een aardige verzameling van uitvoeringen van Bachs orgelkoraal: ‘Erbarm dich mein, o Herre Gott’, BWV 721. Een beetje speuren levert best leuke voorbeelden op om de vele verschijningsvormen van dit koraalvoorspel te bespreken.
Willem van Twillert: Harderwijk
Uitgevoerd op het orgel van Bätz in Harderwijk. Hij voert het koraalvoorspel van Bach in een rustig tempo uit, tegen het trage, met een accent op de melodie. De achtsten in de begeleidende akkoorden accentueert hij ook wat soms een beetje zeurderig overkomt.
Feike Asma: Oude kerk Amsterdam
De beroemde uitvoering van Feike Asma in de Oude kerk van Amsterdam. Hij voert dit koraalvoorspel in de film Toccata van Van der Horst uit als een jongetje op zoek is naar zijn kat en per ongeluk in de Oude kerk verzeild raakt.
Hij heeft bijna een trager tempo dan Willem van Twillert, maar hij speelt de achtsten bijna staccato, wat het erbarmen meteen sterker uitdrukt. Sacraal uitgevoerd in een mooi, strak tempo. Bij deze uitvoering twijfel ik of de misser halverwege de derde maat bewust of onbewust is. Feike Asma vond het blijkbaar niet de moeite om het opnieuw te spelen.
Gert van Hoef: Sint Janskerk Gouda
Een geliefd koraalvoorspel van de jonge organist en prijswinnaar van het Feike Asma-concours Gert van Hoef. Hij speelt het op zijn youtube-kanaal diverse keren, waaronder op zijn eigen elektronicum.
De uitvoering in de Goudse Janskerk is tegen het zijïge aan. Ook hier met de tremulant, refereert sterk naar Feike Asma door combinatie met de Sesqualter. Al speelt Gert van Hoef het koraalvoorspel heel wat stroperiger.
Ton Koopman
Ton Koopman gebruikt in deze uitvoering de fluiten. De uitkomende stem valt bijna helemaal weg omdat hij het uitvoert op hetzelfde manuaal. Het refereert sterk naar de uitgave voor uitvoering op 1 manuaal. Veel organisten gebruiken er namelijk het pedaal bij voor de onderste tonen. Op zich is dat niet nodig en Bach-interpreet Ton Koopman doet dat vanzelfsprekend.
Hij gaat ver in het zoeken naar oorspronkelijke bedoelingen van de grote componist. De uitvoering komt verder vrij zakelijk over, totdat hij verderop ineens een triller heeft in de achtsten. Vermoedelijk om een misser te verbloemen, maar misschien is er wel een tekstuele aanwijzing die deze triller van Koopman motiveert.
Jacques van Oortmerssen: Live in Smarano
Een live-uitvoering van Jacques van Oortmessen in Smarano bij de Interationale orgelacademie in 2013. Hij speelt het muziekstuk in de Italiaanse stad in een gedragen tempo met een tongwerk als uitkomende stem. Een registratie die hij ook gebruikt bij zijn uitvoering op zijn Bach-cd in de Dom van Roskilde.
Gerhard Weinberger: Treutmann-orgel Grauhof
Een bijna romantische uitvoering op het Treutmann-orgel in de Stiftskirche St. Georg in Grauhof. Weinberger speelt in een heel mooi, gedragen tempo. De begeleidende akkoorden zijn in een registratie met strijkers. Een van de weinige mooie uitvoeringen met de tremulant in de uitkomende stem. Ik meen in de uitkomende stem ook een tongwerk te horen. Het koraal klinkt vol en totaal.
Pierre Cochereau: Notre Dame Parijs
Deze opname is bijna stroperig traag. Het maakt het koraalvoorspel wel heel statig en ontdoet het onderwerp van het zo treffende erbarmen. Elke regel wisselt hij af tussen cornet en trompet, waardoor een bijna vraag-antwoord-spel ontstaat. De uitkomende stem speelt hij wel heel erg legato.
Ik ken een opname van Cochereau op cd waarbij hij het koraalspel van Bach 2 keer zo snel speelt. Daarin verschuift de betekenis van het vers bijna naar een vrolijk ritme. Daar lijkt hij meer te zinspelen op effect, terwijl hij hier veel sterker inspeelt op het gevoel.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten