Een trip naar Groningen is een dagreis. We vertrekken bijtijds, mijn vader haal ik af van het station en we gaan gelijk door naar de snelweg. We moeten op tijd in Groningen zijn en er zijn meer dan 426 kilometers te bedwingen en in totaal meer dan 5 uur rijden. Tenminste dat voorspelt de routeplanner van Google. Om half 11 is de eerste beurt: het orgel van de katholieke kerk in Kloosterburen.
Kloosterburen
De routebeschrijving van Google brengt ons op tijd in Kloosterburen. Gewoon rijden in de richting van de plaats waar de boten naar Schiermonnikoog vertrekken. De katholieke kerk, een creatie van Cuypers prijkt duidelijk zichtbaar boven het landschap uit. Dat kan niet missen.
Vlakbij de kerk een antiquariaat. Ik kan mij nog net bedwingen, al is het erg zwaar bij het zien van zo’n bord met de tekst ‘boeken te koop’. Als ik de auto uitstap, hoor ik het orgel al klinken. Het orgel staat in de toren en is daardoor heel goed buiten vanaf de straat te horen.
Halfuurtje per orgel
We hebben afgesproken dat we het halfuurtje per orgel delen in een kwartiertje per persoon. Al betalen we wel voor twee personen, maar dat heb ik nog met iemand van de organiserende Stichting Hinszorgel Leens geregeld. Het is krap, maar lang genoeg het orgel vluchtig te leren kennen.
Ik heb een muziekstuk van Jehan Alain ingestudeerd Choral Dorien. Het klinkt mooi, al is het lastig te registeren. Ik bedenk snel welke combinaties in mijn ogen het beste klinken. Het orgel van Adema is vorig jaar gerestaureerd. Als afsluiter speel ik een improvisatie op Victimae Pascali Laudes.
De Rank Zuidhorn
De tijd is krap, we moeten weer snel verder in de richting van de Gereformeerd Vrijgemaakte kerk De Rank in Zuidhorn. Daar staat een prachtig Van Vulpen-orgel. Het telt 25 stemmen.
Ik ken het instrument van de cd die Jan Jongepier maakte, kort na de oplevering van het instrument in 1991. Ik heb de laatste week veel geluisterd naar deze cd als voorbereiding. Daar was het nog gestemd in de gemodificeerde variant van de 1/5-komma middentoonstemming.
Milder gestemd
Het is nu iets milder gestemd in de zogeheten Young-stemming. Iets minder sprekend en spannend, maar er is een veel breder palet aan muziekstijlen op te spelen.
Als mijn vader klaar is met spelen, leg ik een partita van Albert de Klerk op de lessenaar. Zingt nu de Heer! Hij zag ons aan, twee intonaties en twee variaties met een harmonisatie van lied 220 uit het liedboek. Het klinkt verrassend goed, ook al grenzen de variaties aan de stemming van het instrument.
Verbazing over de grootte van het instrument. Wat een groot orgel staat hier op een kleine orgelgallerij gepropt. Het past allemaal maar net. Het gangetje achter dat toegang biedt tot het orgel, is berekend op slanke organisten. Het is dringen, maar dat maakt het extra spannend. Zeker ook omdat het een erg mooi instrument is.
In de improvisatie die ik zo uit de losse pols speel, ontdek ik de kracht en kleur van het instrument. Wat een orgel. Een feest om op spelen en naar te luisteren.
Hervormde kerk Zuidhorn
Nog snel een kopje koffie en gesprekje met de beheerder van de kerk. We moeten weer verder. De volgende kerk is de hervormde kerk van Zuidhorn. Hier staat een orgel van Freytag en Snitger jr. uit 1793. Het instrument is vorig jaar gerestaureerd nadat het in 1924 genadeloos was toegetakeld door een zogenaamde opknapbeurt.
De smalle toetsen neem je snel voor lief, al struikel ik er aardig over in het Ricercar in fis van Johann Pachelbel. Maar het instrument grijpt je beet. Wat een klank en helderheid. Dat het allemaal op een klavier moet gebeuren biedt eerder mogelijkheden dan grenzen. De rijke dispositie maakt dat ook mogelijk.
Ik speel als afsluiting een improvisatie op psalm 119. Het instrument bezit twee vier-voets-fluiten, een Speelfluit en een Gedektfluit. Het zijn allebei mooie registers met een heel eigen klankrijkdom. Het inspireert ongelooflijk om op dit instrument te spelen. Net als de bijzondere stemming waarin dit dorpsorgel is gestemd.
Uithuizermeeden
Weer weinig tijd, snel een broodje in de auto en door naar de volgende locatie. Dan gaat het fout, bij Groningen missen we een afslag. De routebeschrijving en de kaart besparen ons deze misstap niet. We verdwalen en komen bijna 20 minuten nadat de speeltijd begonnen is aan bij de gereformeerde kerk vrijgemaakt in Uithuizermeeden.
Net nog tijd om de variatie met koraal over psalm 139 van Bert Matter spelen. Het orgel van Menze Ruiter moet in dezelfde stemming staan als De Rank in Zuidhorn, maar hij klinkt hier beduidend spannender. Ik hanteer het registervoorschrift en het klinkt prachtig. De uitkomende tenor in het afsluitende koraal waarbij ik de dulciaan van het rugwerk gebruik, klinkt heel mooi.
Mariakerk Uithuizermeeden
Balen dat het zo kort kon, maar we moeten weer door. In de hervormde Mariakerk van Uithuizermeeden zijn we gelijk bij binnenkomst aan de beurt. Hier bouwde Hinsz zijn laatste orgel in 1785. Een imposant dorpsorgel dat liefst 28 stemmen telt. Het overzicht bij de klaviatuur is best lastig om in enkele minuten te doorgronden. Ik speel een voorspel met koraal op psalm 98 van Bert Matter en besluit met een grote improvisatie over psalm 103.
Wat een kracht zit er in dit orgel zeg. We blazen de kerk uit. Het instrument van Hinsz is in 1970 door Van Vulpen gerestaureerd. Komend jaar wordt het aan een nieuwe opknapbeurt onderworpen. Zo zal de windvoorziening worden verplaatst van de toren naar een vliering naast de toren. En natuurlijk zal het hele instrument doorlopen worden.
Steendam
Als klapstuk brengen we nog een bezoek aan orgelbouwer Sicco Steendam in Roodeschool. Voorbij het meest noordelijke treinstation van Nederland kijken we in de werkplaats van deze bijzondere orgelbouwer. Er staan leuke instrumenten opgesteld, ondermeer twee eenklaviers orgels uit de neobarok-periode (Pels en Van den Berg & Wendt). Het is lastig te beoordelen hoe de instrumenten klinken in een kerk.
Ik merk dat het vele autorijden ook zijn tol aan de oplettendheid begint te eisen. Er zitten bijna 400 kilometers rijden op. We gaan naar huis en onderweg eten we bij het wegrestaurant In de Klaver in Niebert.
Het lichaam weer verkwikt rijden we de laatste kilometers naar huis, waar ik mijn vader weer op de trein zet. Hij heeft nog een uur reizen tegoed voor hij thuis is. Ik merk dat de kilometers mijn lijf stijf hebben gemaakt. Maar een mooie dag met veel indrukken zit erop.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten