Als Paul Theroux in het boek Laatste trein naar Zona Verde in Angola komt, verergert de situatie alleen maar. Zijn persoonlijke gegevens zijn van zijn creditcard gestolen en langzaam verdwijnt een enorm bedrag van zijn bankrekening. Paul Theroux heeft dit nog helemaal niet in de gaten en komt er pas een maand na vertrek uit Namibië achter. Het slechte karma dringt al veel eerder binnen, namelijk bij het passeren van de grens van Namibië met Angela.
Hier ziet hij het uitzichtloze Afrika. De essayvorm waarmee hij door Zuid-Afrika en ook door Namibië trok, verandert in de vertrouwde weergave van zijn oude reisverhalen. Hij reist weer. Prachtig schrijft hij over de autorit met Camillo, ‘een echte snelheidsmaniak’. Die steeds dronkener wordt. Hoe ze vast komen te zitten in de bush omdat de auto niet meer start. Na een lang oponthoud, raakt de auto weer aan de praat en bereikt hij zijn bestemming toch.
Verbazing
Het verblijf in Luanda brengt hem van de ene verbazing in de andere. Hoe kan een land dat voor miljarden euro’s per jaar aan olie uitvoert, zo arm zijn. Hij ziet hoe de mensen in de olie-industrie bakken met geld binnenhalen. Het zijn allemaal buitenlanders, omdat, zo menen zij, de Angolezen niet willen werken. Afpersing en opportunisme vieren hoogtij, constateert Paul Theroux:
| Uit de immense uitgestrektheid van de sloppenwijken, de slechte toestand van de wegen en de willekeur waarmee er gebouwd werd, kon ik afleiden dat de overheid corrupt was en de mensen uitbuitte, dat zij tiranniek en onrechtvaardig was en volkomen ongeïnteresseerd in haar bevolking, maar tegelijkertijd de mensen vreesde om wat ze zagen en haatte om wat er werd gezegd en geschreven. (357) |
Het is niet de armoede die Angola in de greep houdt, maar de hebzucht:
| Angola was een land zonder plan, één grote graaipartij, ingegeven door hebzucht. Je kon onmogelijk door het land reizen zonder te voelen dat er een vloek op rustte – niet de vloek van de geschiedenis, zoals waarnemers vaak zeiden, maar de vloek van zijn immense rijkdom. (358) |
Als Paul Theroux aangeeft dat hij verder wil naar Cagandala met de trein, krijgt hij te horen van een documentairemaker dat dit ‘Zona verde’ is. Een benaming die hij eerder al hoorde toen hij met pech langs de weg stond. Het staat voor de ‘groene zone’, alles wat geen stad is. Maar eerst wil hij met de documentairemaker een tijdschriftartikel maken over de bedreigde antilope, het laatste stuk nog levend wild in de wildernis van Angola.
Roet in het eten
De dood gooit roet in het eten en Paul Theroux hikt steeds meer tegen die treinreis naar Zona verde aan. Het brengt hem tot wanhoop. De betovering van de treinen waar hij in de andere (trein)boeken mee reisde, is er niet meer. De vreugde in een trein te stappen die hem naar een bestemming brengt die hij niet kent, verruilt hij voor de keuze niet verder te gaan:
| Dezelfde vreugde die ik altijd had gevoeld wanneer ik aan een lange reis begon, overviel mij nu bij dit besluit om niet verder te gaan. (390) |
Voor het eerst verlangt de schrijver naar huis. Stelt hij aan het einde van Gelukkige eilanden dat thuis eigenlijk overal is, in zijn laatste reisverhaal komt hij tot een andere conclusie: ‘ineens kwam naar huis gaan me heel aanlokkelijk voor.’
Laatste reisverhaal
Het roept het vermoeden op dat dit boek het laatste reisverhaal is van Paul Theroux. Is hij zijn nieuwsgierigheid kwijtgeraakt? Of is het genoeg. Heeft hij genoeg gezien van de wereld om het kijken en reizen aan een ander over te laten?
Zo is Laatste trein naar Zona verde de ultieme afsluiting van een prachtig reisverhalenoeuvre geworden. Al zou ik het niet uitsluiten dat het over enige tijd toch weer gaat kriebelen bij deze reiziger en schrijver…
Meer lezen
Dit is het eerste deel van een serie over het nieuwste reisboek van Paul Theroux, Laatste trein naar Zona Verde, Mijn ultieme Afrikaanse safari. Lees de andere delen:
Gegevens boek
Paul Theroux: Laatste trein naar Zona Verde, Mijn ultieme Afrikaanse safari. Vertaling van The Last Train to Zona Verde, My ultimate African safari. Vertaald door Nan Lenders, met dank aan Anneke Bok. Amsterdam: Uitgeverij Atlas/Contact, 2013. ISBN: 978 90 450 2451 6. Prijs: € 24,95.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten