Het bezoek aan de Gevangenpoort in Den Haag maakte mij nieuwsgierig naar een historische persoon waarvan ik nog niet zoveel wist: de beul. Zouden er boeken zijn over de beul? En wat voor een positie had iemand die dit verschrikkelijke beroep uitoefende in de samenleving? Allemaal vragen rond een persoon waar we wel veel bij denken, maar niet veel over weten.
Ik ging op zoek naar een boek over dit onderwerp en kwam uit bij Dagboek van een beul van de Amerikaanse historicus Joel Harrington. Het boek is in 2013 vertaald en uitgegeven bij De Bezige Bij in Amsterdam.
Harrington baseert zijn boek op de dagboekaantekeningen van de Neurenbergse beul Frantz Schmidt (1554-1634. Vanaf zijn aanstelling in Neurenberg heeft Meester Frantz Schmidt zorgvuldig al zijn terechtstellingen en een deel van zijn martelingen vastgelegd. Daarmee is het een uniek document over een beroep waarvan we eigenlijk niet zoveel weten.
De aantekeningen van de beul van Neurenberg geven een beeld van de beul aan het einde van de Middeleeuwen. Het is de tijd dat zijn positie in de samenleving verandert. Was de beul in de Middeleeuwen het beeld van de verschrikking en werd hij liefst gemeden, in de 16e en 17e eeuw wint hij langzaam aan status. Het betekent voor Frantz Schmidt eerherstel van de smet die op zijn familie heerst.
De meeste beulen zijn tot dit beroep veroordeeld, of zoals Frantz aangewezen. Het is de schande in zijn familie. De vader van Frantz, Heinrich is namelijk aangewezen door de jonge markgraaf Albrecht II Alcibiades.
Albrecht is teruggekeerd in het verwoeste Hof en wijst een voorbijganger aan om een doodsvonnis uit te voeren. Het gaat om 3 wapensmeden die een complot tegen de markgraf zouden hebben geraamd.
Heinrich Schmidt moet het uitvoeren en na deze daad was hij veroordeeld om dit vak uit te voeren. Hij was namelijk door het voltrekken van het doodsvonnis besmet voor het leven. Zijn eigen buren en vrienden willen niets meer met hem te maken hebben:
| Ze waren besmet door hun verbinding met een verfoeilijk beroep. De onteerde Heinrich Schmidt had kunnen proberen zijn schande te ontvluchten door met zijn gezin opnieuw te beginnen in een verafgelegen stad, maar hij koos ervoor in het ouderlijk huis te blijven en de kost te verdienen met het enige beroep dat nog voor hem openstond. Zo werd een nieuw scherprechtersgeslacht geboren – hoevel het geen lang leven beschoren zou zijn als het plan dat Heinrich later aan Frantz zou onthullen een succes zou worden. (51) |
De toevallige passant is voor het leven getekend. Hij staat met zijn rug tegen de muur, het weigeren van de opdracht zou hebben betekend dat hij zelf met de 3 mannen die hij moet doden, zou worden gedood. Dat deze daad hem voor het leven tekent, is duidelijk.
De beul is iemand die door het volk wordt veracht en buiten de samenleving staat. Dat hij in zijn huis mag blijven wonen is al een wonder. Wel betekent het voor Heinrich dat de keuze voor zijn nieuwe beroep, zijn gezin meeneemt. De jonge Frantz zal het vak van zijn vader leren.
Joel Harrington: Dagboek van een beul, Meester Frantz Schmidt van Neurenberg (1554-1634). Oorspronkelijke titel: The Faithful Executioner. Vertaald door Arthur de Smet. Amsterdam: De Bezige Bij, 2013. ISBN: 978 90 234 7714 3. 364 pagina’s. Bestellen
Geen opmerkingen:
Een reactie posten