Het is een reisverhaal. Een voettocht door het natuurpark Lelystad. Verwonderend over alles wat ik tegenkom. De bomen, de mensen, het gras en de dieren. En natuurlijk de kunst door 11 Flevolandse kunstenaars en een 12e kunstwerk van de bezoekers aan het Natuurkunstpark.
In de kerk fluiten andere merels mee. Blackbird. De zonnestralen stralen de zomerdag op het blauwe orgel. Nog mooier dan het al is. Hooguit de nachtegaal, die fluit soms mee met de Rossignol.
Een man die mijn verhaaltjes leest, leest ze 's zondagsmorgens bij het ontbijt voor aan zijn vrouw. Heel schattig. Ook dat kan ik mij niet zo goed voorstellen. Mijn ouders lezen elkaar de krant voor bij het ontbijt. Ik word er vooral heel onrustig van.
Sta je nou elke zondag zo vroeg op? vraagt de vrouw aan mij. Ik knik. Schrijf je het dan ook? Ik schrijf het zaterdags en dan zet ik het e-mailprogramma klaar voor zondagmorgen 7 uur. Elke zondag om 1 minuut voor 7 stuurt het programma mijn berichtje naar de 67 abonnees.
Het zijn er iets meer geweest. Blijkbaar vonden die de nieuwsbrief niet leuk meer. Ik weet de reden niet. Ieder mag lezen of niet lezen wat hij wil. Baas in eigen e-mail. Als je het zat bent, dan stop je.
Abonneren? Meld je aan voor mijn zondagse nieuwsbrief
Ik zet mijn treden in Uw spoor,
Opdat mijn voet niet uit zou glijden;
Wil mij voor struikelen bevrijden,
En ga mij met Uw heillicht voor.
Ik roep U aan, 'k blijf op U wachten,
Omdat G', o God, mij altoos redt,
Ai, luister dan naar mijn gebed,
En neig Uw oren tot mijn klachten.
Het was bijzonder om met Pinksteren het geloof te belijden. Ik moet eraan denken als ik het boek van Johan Goud lees: Een brief die niet meer dicht kan, Gesprek met mijn ongelovige alter ego. Ik kreeg het boek vorige maand van de remonstrantse dominee en filosoof. Hij schrijft:
Toen de Leidse godsdienstfilosoof Herman Heering mij op Pinksterzondag als remonstrants predikant in Eindhoven bevestigde, in juni 1984, typeerde hij de grote christelijke feesten met de woorden die me bijgebleven zijn: Kerstfeest als de viering van God-met-ons, Pasen als het feest van de opstanding en van God-voor-ons, Pinksteren als de viering van God-in-ons.
Een betere aanduiding voor het bijzondere feest van de geest is er eigenlijk niet. De goddelijke geest die in ons leeft, inspiratie geeft en liefde. Dat is meer dan een wens. Het is een levenskracht.
De Pinksterhymne Veni Creator Spiritus is één van de mooiste hymnes. Het verlangen naar de schepper en de geest, die het hart vervullen van hemelse barmhartigheid. De tekst ook veelomvattend over het duistere verstand dat verlicht wordt door de geest in de vertaling van J.W. Schulte Nordholt.
Verlicht ons duistere verstand,
geef dat ons hart van liefde brandt,
en dat ons zwakke lichaam leeft
vanuit de kracht die Gij het geeft.
De geest zorg voor levenskracht. Het is de adem waarmee God de mens bij de schepping tot leven wekte. De geest die leven geeft, het verstand inspireert en de liefde opwekt.
Er is op Youtube een filmpje uit de Notre-Dame in Parijs. Een priester zet met een heel zwaar Frans accent het Veni Creator Spiritus in. Dan nemen het orgel en de mensen in de kerk het over. Dat is voor Pinksteren.
de stem zweeft hoog door
de gewelven een gebed
kom schepper geest
Probeer een vluchtbeweging, ontsnap aan de leegte die neigtIn alles om niets, je Pinus van Thunberg knikt en zwijgt,Je pijnboomgeest vertoont zich, voorgrondwezen van blijven,Naar waarheid die achter prikkels en feiten een puntje zet,Bij wijlen schijnt de tegenspraak een binnenpret,Omwille van het vlieten zal het nu beklijven,Omwille van het drijven zal het hier vergaan,Met lef van doodsverachting ontdoe je wat nooit is gedaan,Het mos beraamt, met bittere tranen voor zoete regen,Een nachtvlinder fladdert zijn onherhaalbare vleugelslagenUit liefde voor boze en drang naar kwadere dondervlagen,Van pissebedden kun je leren het rotten vegen,Erg ver in elders of vroeger of later ben je niet,Lees liever het hopen van stoffen in wat je voor je ziet.
Je hebt van die boeken die je van de bibliotheek leent of tweedehands koopt, waarin een lezer een fout onherstelbaar heeft verbeterd. Meestal met potlood, maar soms met pen. Dat zijn de ergste.
Terwijl de meeste fouten eigenlijk best aandoenlijk zijn. Het is jammer als je erop gewezen wordt. Dat lijkt dan het meeste op een mop die je niet snapt en iemand dan uitlegt. Daar hoef je ook nooit om te lachen. Zelf de fout ontdekken is veel leuker.
Ik lees in Hans van Straten De omgevallen boekenkast op bladzijde 207:
Weer een parel gevonden voor mijn collectie betekenisvolle zetfouten, een fout zo onopvallend dat hij nu al minstens vier drukken in het voorbericht staat van het Latijns-Nederlands Woordenboek van Dr. J.F.J.Fontijn: 'Het eerste deel van dit woordenboek is bewerkt naar het Lateinisch-Deutsches Schwulwörterbuch von Prof. K.E.Georges...*
Het * betekent dat er achterin nog een aantekening staat. Daar staat op pagina 343 bij 203:
Pas later ben ik erachter gekomen dat er in deze zin nog een repeterende zetfout staat. Dr. J.F.L.Fontijn heeft nooit bestaan, de bewerker was dr. J.F.L.Montijn, een bekend classicus uit de late jaren van de vorige eeuw.
De grap is de zetfout in de zetfout, want de aantekening heeft betrekking op iets op pagina 207 en niet op pagina 203 zoals er nu voor staat.
Feedback leeft op vertrouwen. Van degene die het ontvangt, maar ook van degene die het geeft. En dat roept de feedback niet altijd op.
Afgelopen november vertelt dichter Vrouwkje Tuinman in de bibliotheek van Alkmaar over de dichter Maria Tesselschade Roemers Visscher (1594-1649). De dochter van de dichter en rijke handelaar Roemer Visscher (1547-1620). Hij noemt zijn dochter naar het grote verlies dat hij lijdt bij Texel.
De boten wachten op de Rede van Texel in december 1593 tot de wind gunstig genoeg is om uit te varen. De wind is ongenadig. 44 schepen van Roemers investering gaan bepakt en bezakt verloren.
Zijn dochter krijgt een 3 maanden later bij haar geboorte de naam Tesselschade. Thuis liefdevol Tessel genoemd. Ze trouwt en gaat wonen in Alkmaar. Daarom vertelt Vrouwkje Tuinman over deze bijzondere dichter. Het is namelijk precies 400 jaar geleden dat Tesselschade trouwt met Allart Jansz. Crombalch. Op 26 november 1623.
Vrouwkje vergelijkt in de Alkmaarse bibliotheek haar eigen gedichten met de poëzie van haar 17e-eeuwse collega Tessel. Het geeft een paar mooie inzichten. Ze delen de onderwerpen dood, rouw en tuinieren. Allebei hebben ze een gedicht over Maria Magdalena geschreven. En beide vertoeven graag in hun tuinhuis iets buiten de stad.
Vrouwkje vertelt over het dichtgroepje waar Tesselschade deel van uitmaakt. Voor ze trouwt, zijn in haar ouderlijk huis in Amsterdam, Vondel, Huygens en Hooft kind aan huis. Ze komen vaak langs om hun werk te bespreken. Soms legt ze haar gedichten aan hen voor. Dan bespreken ze deze en kan ze op ideeën komen om haar gedicht nog beter te maken.
Betuttelen noemen ze dat. Aan haar betuttelaars schrijft ze regelmatig brieven. De weinige gedichten die er nog van haar zijn, zijn overgeleverd via die brieven.
Vrouwkje heeft ook haar betuttelaars. De belangrijkste opmerking die ze erbij maakt is dat je als schrijver de baas bent over je tekst. Dus je hoeft je ook niks van betuttelaars aan te trekken. Ze zitten er soms helemaal naast. Dan is het wel zo fijn dat je lekker je eigen zin kan doordrijven.
Feedback als betutteling is meer dan welkom. Ik vraag regelmatig aan iemand om een gedicht of verhaal van mij te lezen. Een eerste lezer kijkt toch anders naar de tekst dan de schrijver. Het geeft vaak nieuwe inzichten en helpt mee om op een nieuwe manier naar je eigen werk te kijken.
Afgelopen weken ben ik druk aan het schrijven van een gedichtencyclus. Ik vind het moeilijk om mij ervan los te maken. De eerste versie is al door iemand gelezen. Ze haalt er een paar heftige stekeligheden uit. Nu kan ik weer verder werken aan het herstel.
Dat geldt ook voor de blogjes. De reacties van lezers helpen je verder te denken over wat je geschreven hebt. Soms wijzen ze precies op dat stukje waar je zelf niet het antwoord voor wist. Of laten weten dat als je die 2 alinea's omdraait, je stuk aan kracht of betekenis wint. Advies dat heel waardevol is.
Ik heb trouwens een eigen meeleeslijst. Dan krijg je elke zondag een kort verhaal met een gedicht in je e-mail. En daar mag je altijd op reageren. Het levert soms hele mooie mailwisselingen op.
Ik zoek nog meelezers voor mijn nieuwe gedichtenproject. Wil je meelezen? Stuur gerust een berichtje.
Het concert weerspiegelt zijn muzikale loopbaan van de afgelopen 25 jaar. Het orgel telt 11 registers, maar ze klinken prachtig. En hij weet er ook mee om te gaan. Net als het kleurrijke kistorgel voorin de kerk.
De rij orgelpijpen in 4 kleuren, het blauw van het instrument zelf en de metalen schermen met gaten om het geluid goed te vormen. Het instrument ziet er niet alleen goed uit, maar klinkt goed in de combinaties die ik hoor. Zeker ook met koor en viool erbij. Het klinkt fantastisch; zijn linkerhand weet wat zijn rechterhand doet.
Zo op het bankje zittend. De zon valt de hoge ramen binnen. Het geeft de muziek een mooi glans. En mijn gedachten dwalen naar de eerste en enige keer dat ik hier zat. Er waren andere orgelvrienden bij. Niet iedereen van toen is er nog. Dat maakt best weemoedig. Een tanka ontsnapt:
op het bankje toont
de muziek trappen omhoog
tot ze bij hen isvijfentwintig jaar is lang
te lang om te vergeten
Even later, bij de improvisatie over het Lamm Gottes, schijnt er een haiku naar binnen:
bij het Lamm Gottes
speelt de zon door het kerkraam
symfonie van licht
Hij geeft mij zijn Bach-cd mee. Een indrukwekkende cd, allemaal gespeeld op dit Bätz-orgel uit 1846. Elk werk krijgt zijn heel eigen klank en karakter mee. Knap gedaan. Zeker ook zoals hij het speelt. Dubbel nagenieten.
