De tragiek van de Tweede Wereldoorlog is grotendeels aan IJsland voorbij gegaan. Geen bedreigende bezetting, heftige vervolging van bevolkingsgroepen of bombardementen met veel slachtoffers. Het ontging het eiland in de Atlantische Oceaan.
Toch bevat het boek Een vrouw op 1000º van Hallgrímur Helgason een overdaad aan oorlog. De hoofdpersoon Here moet hiervoor wel naar Duitsland. Ze heeft een vader die nogal vervuld is van het nazisme. Ze komen in Denemarken terecht. En kunnen door de Duitse bezetting niet meer terug naar IJsland. Haar vader gaat in dienst bij de SS.
Er ontspint zich een voor IJslandse begrippen ongelooflijk oorlogsverhaal van een meisje dat met haar elf jaar in de wreedheden van de oorlog terechtkomt. Alles passeert de revue: de heftige bombardementen, concentratiekampen, het slagveld en de Russische bevrijders.
De oorlog krijgt in deze roman van Hallgrímur Helgason een andere dimensie dan in oorlogsromans van Harry Mulisch, Willem Frederik Hermans of de boeken van bijvoorbeeld G.L. Durlacher.
Het verhaal krijgt mythische vormen. De zwerftocht van Here door Duitsland en de bossen van Wit-Rusland geven het verhaal mythische proporties. De echte belevingen van de oorlog en bijbehorende verschrikkingen zijn onderdeel geworden van een groter verhaal. Het geeft de roman iets dubbelzinnigs. Zoveel heftigs kan een meisje tussen haar 12e en 15e niet meemaken.
Het geeft iets dubbelzinnigs aan de IJslandse afwezigheid in de Tweede Wereldoorlog. De aangrijpendste passage is dan ook na de oorlog wanneer ze mag mee-eten met een belangrijk banket. De oorlog heeft voor IJsland welvaart gebracht, concluderen de gasten. Eigenlijk is het jammer dat hij voorbij is.
Als een gast meer uit beleefdheid dan uit interesse aan haar vraagt waar ze tijdens de oorlog uithing, gaat het mis. Ze ontploft als de Geyser in het Haukadal. Ze geeft de schuld aan de combinatie van champagne en melk. Maar de lezer weet wel beter.
Hallgrímur Helgason: Een vrouw op 1000º, Uit de memoires van Herbjörg Maria Björnson. Vertaald uit het IJslands door Marcel Otten. Utrecht, Amsterdam, Antwerpen: Uitgeverij De Arbeiderspers, 2014. 542 pagina’s. Prijs: € 24,95
Een perfecte dag voor literatuur
Hallgrímur Helgasons roman Een vrouw op 1000º was vorige week het boek van de leesclub Een perfecte dag voor literatuur van notjustanybook.nl. Lees de bijdragen van anderen in de reacties.
Lees ook mijn andere bijdrages over Een vrouw op 1000º van Hallgrímur Helgason:
#50books
Dit is het antwoord op vraag 18 van het blogproject #50books. #50books is een initiatief vanPeter Pellenaars. Martha Pelkman heeft in 2014 het stokje overgenomen. Bekijk mijn andere bijdrages voor dit bijzondere boekenblogproject.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten