Wanneer ik in mijn blog een vreemd teken invoegde zoals een ‘é’ of een ‘ö’. Of gewoon een ander raar ding als ‘@’ of ‘#’. Dan ging mijn WordPress-cms heel raar doen. Hij sloeg het document niet meer op, het brak ergens bij het teken af en er verschenen vage tekens met Ä en andere loze kreten.
Ik leerde ermee leven. Ik schreef bewust zonder trema en accenten. Zo verdwenen de dubbele puntjes boven ‘geïmproviseerd’ of het accent boven ‘één’. Dingen waar ik van baalde, maar het kon nu eenmaal niet anders.
Als er in het linkje dan zo’n vreemd teken zat, dan weigerde hij het op te nemen. Mijn sprankelende pagina ‘Over mij‘ was zo niet te redigeren. Ook durfde ik niet aan de overzichtspagina met literatuurrecensies voor Litnet te werken. Daarom liep de content op deze pagina’s enigszins achter op de realiteit.
Diverse pogingen had ik ondernomen om het euvel te verhelpen. Het speelde rond de periode dat ik gehackt werd. De hack werd verholpen, maar ergens draaide een javascriptje mee dat niet mocht meedraaien.
Ook waren andere dingen in het WordPress-cms een crime. Ik kreeg bijvoorbeeld bepaalde plugins niet opgestart. Dan verscheen er alleen een walhalla van vreemde tekens in beeld. Zelfs een Rus, Griek of Arabier zou daar geen chocolade van kunnen maken.
Afgelopen week besloot ik nog eens alle plugins van de site af te halen en daarna er weer op te zetten. Het hielp niks. Het euvel bleef. Er zat niks anders op dat het laatste redmiddel: een back-up maken en alles van de site af te halen.
Zo gezegd zo gedaan. Vanmorgen vroeg opgestaan, alles gedownload. Daarna alles van de server gehaald, wordpress opnieuw geïnstalleerd en tenslotte de foto’s geupload. Een karwei van een halve dag. De rest van de dag ging op aan het herstellen van plugins en andere sentimenten die al tijden meedraaien op mijn site.
Van de nood heb ik maar een deugd gemaakt. Daarom installeerde ik maar een nieuw thema – dertien in plaats van elf – en haalde het rijtje boeken maar uit de header. Of het allemaal wat is, weet ik nog niet. Ik ga er maar eens een tijdje mee stoeien.
En de ultieme test naar die vreemde tekens? Dat is dit stukje tekst geworden. En het staat als een huis, volgens mij. Anders zit er niks anders op dan een flink aantal van dit soort walgelijke tekens tentoon te spreiden.
Wat is de overeenkomst tussen een politieagent en een briefje van 1000? Als je ze nodig hebt, zijn ze er niet. En als je ze niet nodig hebt, dan zijn ze er. Dat mopje ging bij mij op het schoolplein. De politie: je beste vriend maar soms ook je vijand.
Bijvoorbeeld de prent die ik een jaar of vier terug kreeg voor rijden zonder licht. In het najaar als het later licht wordt, bij het station als alle forensen op weg zijn naar hun werk. Makkelijk scoren om zo boete-inkomsten te genereren. Zo kreeg ik een boete voor rijden zonder licht. Het was snel afgewikkeld, maar ondanks dat fietsten er een flinke hoeveelheid mensen voorbij zonder licht.
Na de woninginbraak kwamen twee agenten. Het was midden in de nacht. Terwijl zijn collega alle papieren aan het invullen was, maakte de andere agent grapjes. ‘Tja, ik heb ook zo’n ding thuis’, zei hij over onze hond die de hele tijd aan het blaffen was. ‘Ze blaffen als het niet nodig is en houden hun bek als het nodig is. Als deze geblaft had, was hij echt niet naar binnen gekomen hoor.’
Daarmee leek Sientje een beetje op politieagent en een briefje van duizend. Als je ze nodig hebt, zijn ze er niet. Al ging die nacht de mop helemaal niet op. Ze waren keurig op tijd en ze hebben ons prima geholpen.
Ook ik ben naar de daktuin geweest op het dak van de VU. Twee voormalige VU-studenten kwamen op het idee om hier een mooi dakterras van te maken. Een mooi idee. Het biedt de mogelijkheid om lekker buiten te zitten in het groen. Bovendien wordt er weinig anders met de ruimte gedaan.
Zitten in het groen
Kort na de introductie van de daktuin, publiceerde VU-historicusop twittereen foto. Hierop is te zien dat de Vrije Universiteit kort na de opening al dakterassen had. Op de daken zie je mooie terrassen in prachtige perkjes. Wat de reden geweest is om ze af te schaffen weet ik niet. Er kunnen best goede redenen voor geweest zijn.
Uitzicht vanaf de ‘moestuin’ in de richting van de rode pieper
De nieuwe daktuin is dus helemaal niet zo nieuw als ze willen doen geloven. Ik kwam op het terras toen de zon scheen. Het zag er lekker warm uit. Op het terras bries een windje, waardoor het colbertje dat ik aanhad geen overbodige luxe was.
Verder vond ik het nogal kaal aandoen. Er stonden een paar snelgroeiende bomen, sprieten nog. Wat plantjes in de perken en wat verderop stonden vierkante metertuinen met groenten. Ook waren er een paar kassen waarin paprika en courgette stond.
Verder was het een lege bedoening. De houten vlonders op het dak gaven alles wel iets gemoedelijks. Tegen de borders kon je zitten. Ook stonden er knusse tafels waaraan studenten zaten te studeren. Heel aardig allemaal natuurlijk, maar het weegt niet op tegen de hectare die de VU hortus bestrijkt.
Vierkantemeter tuinen al dan niet tot een kas omgebouwd.
Het levert geen geld meer op, vindt het college van bestuur. ‘We zijn een universiteit, geen tuinderij’, zou de voorzitter van het college van bestuur hebben gezegd over de bijzondere plantenverzameling. Het is het marktdenken dat heerst. Een gloednieuw ziekenhuis levert meer op dan een 80 jaar oude Tulpenboom.
Vierkantemeter tuin onder glas zodat een kas ontstaat.
De Hortus moet helaas wijken voor de nieuwbouw van het ziekenhuis. Het groen dat daar groeit is werk van jaren met liefde tuinieren. De planten van de daktuin staan er enkel als decoratie. De student die het idee van zijn medestudenten heeft uitgevoerd, wil het aantal dakterassen uitbreiden.
Hier niet zitten hoor!
Hij vindt het belangrijk om in het groen te kunnen studeren of te praten. En hij hoeft niet zo nodig met het groen in gesprek. Terwijl dat voor mij de hoogste vorm van meditatie is. Zo wordt het steeds moeilijker om in alle drukte een rustig plekje groen te vinden.
Ze zeggen weleens dat dieren eigenaardige tics hebben, mensen kunnen er ook wat van. Zo hoorde ik vandaag een mevrouw in de trein heel eigenaardig nieen. Het leek of ze de hik had en bij het uitstoten van de hik ook niesde. Ze boog half voorover hikte en blies daarna een flinke stoot lucht uit door de neus.
De trein was al gestopt bij Duivendrecht. Ze had haast, moest snel de trein uit. Enkel in een t-shirtje met korte mouwen. De magere armen staken benig uit het groene shirtje. De trein stond al stil, ze klapte snel haar witte laptopje dicht en vluchtte met geopende rugzak en losse laptop in de hand de trein uit. Ze holde. De paardenstaart zwiepte heen en weer en deed de naam eer aan.
Geen wonder dat ze moest niezen. Het was misschien een beetje warm buiten, maar de airconditioning in de trein stond hoog aan. In mijn colbertje was het aardig uit te houden, maar in een kort shirtje?
Dan schijnt de zon heerlijk en trek je in de achtertuin. Ik haal de kussens uit de schuur en leg ze op het houten bankje helemaal achterin de tuin. Lekker in de zon ga ik zitten. Een kop koffie erbij. De merelsfluiten het riedeltje van de buurt. Een paar tuinen verder zitten buren met elkaar te kletsen. Dat hij zoveel leest als ze op vakantie zijn. ‘Wat moet ik anders’, verzucht hij luid.
Voor de tweede keer heeft Saartje de drijvende kikker uit de kikkerpoel gehaald. Hij ligt demonstratief op de tegels. Ik pak hem op en laat hem in de poel drijven. Ik zie hoe het onkruid opnieuw opgekomen is na de regenachtige dagen van laatst. Goedmoedig trek ik het er weer uit. De wortels gaan dit keer erg makkelijk mee. Misschien gaan we het toch winnen.
De pioenroos heeft inderdaad knoppen. Zou het dit jaar eindelijk lukken? De geurende sering staat prachtig in bloei. En de achterliggende rododendron heeft volle knoppen die elk moment kunnen uitkomen. Het roosje dat ik vorig jaar plantte, komt nog niet echt los. De enorme bessenstruik tegen de poort aan, zit barstensvol bessen. De merels hebben een deel opgevreten, maar er lijkt genoeg over om te rijpen.
Het laatste straaltje middagzon beschijnt het achterste hoekje van de tuin. Precies op het bankje. En ik voel me even heel gelukkig. Hier heb ik op gewacht. En ik zie en voel het ook. Wat een rijkdom op die paar vierkante meter grond. Opgegroeid met de vreze Gods, weet ik dat alles van waarde weerloos is. Daarom probeer ik er nog ietsje genieten bij te doen. Alsof dit nog niet genoeg is.
De slazaadjes wilden in de kweekbak maar niet opkomen. Daarom hebben we na een dag of veertien opnieuw gezaaid. Een paar dagen later komt ineens het ene spruitje na het andere uit de grond. Binnen de korste keren steken enkele tientalle slaspruiten op in de kweekbak.
Dat is een beetje teveel van het goede en daarom dunt Inge de eerstelingen uit. Een bundeltje losgetrokken slaspruiten ligt op de aarde naast de opkomende Afrikaantjes. ‘Kun je die ook opeten’, vraag ik. Natuurlijk kun je ze opeten. Als ze groter zijn, verdwijnen ze immers ook in de mond.
Ik wil dat eens proeven, zo’n klein slaplantje. Ik neem er voorzichtig een paar in mijn mond. Wat een heerlijke smaak. Knapperig en een beetje zoet. Zo vers en jong. Ik wil meer, maar houd mij netjes in. Nog even wachten en dan kan de sla worden uitgezet in de moestuin. Hopelijk houden de slakken zich in, want jonge sla is erg verleidelijk. Dat heb ik wel geproefd.
Een dag na de ontdekking loop ik weer over het pad van de gevelde boom. Ik kom vanaf de andere kant en zie de stam al liggen in het bos. Maar de enorme kruin die een dag eerder nog zo intens op het pad lag, is verdwenen. Een paar stammen liggen nog bij de boom. Afgezaagd. Maar de rest is verdwenen.
Het geldt blijkbaar ook voor een grote boom die zeker een jaar of 30 is. Hij valt om en binnen de kortste keren is alles verdwenen. Wat psalm 103 voor het gras zegt: ‘Men kent en vindt haar standplaats zelfs niet meer.’ Een dag na mijn ontdekking herinnert alleen het platgedrukte gras nog aan de gevelde bomen. Zelfs het bolletje van de paardenbloem houdt het langer uit, dan de bomen die daar lagen.
Ik loop nog even naar de plek des onheils. De brede stam ligt nog altijd mooi op zijn kant. Hij wordt omringd door allemaal afgezaagde stammetjes. Het zaagsel ligt er nog. Maar de bladeren van de kruin zijn weg. Alleen ligt er nog een bergje bladeren die bij de val van de boom blijkbaar waren losgeraakt en later de grond bereikten. Of bij het opruimen van de takken zijn afgevallen.
Ik kijk nog eens om als ik wegloop. Inderdaad. ‘Men kent en vindt haar standplaats zelfs niet meer.’ Zelfs het leven van een majestueuze populier is kortstondig. Een drama is weer aan het oog onttrokken. Alleen een paar stammen herinneren nog aan de boom die hier ooit stond.
Niet eens een storm. Mogelijk een blikseminslag. Ik weet niet wat de boom in het Beatrixpark heeft geveld. Maar hij ligt daar. Groots en zwaar ligt de enorme boom en doorkruist het pad waarover ik wil lopen.
De bladeren van deze populier hangen nog fris en groen aan de takken. De brede stam ligt helemaal op de grond. Onderaan bij de wortels is de boom helemaal geknakt. Los van de grond.
Ik loop eens om deze immense boom heen. Wat is hij toch groot als hij zo op de grond ligt. Op zijn kant, de grote stam horizontaal op de bodem, waar hij eigenlijk fier overeind hoort te zijn. De takken steken nu merkwaardig uit de dikke stam.
Ik kijk nog eens goed en zie dat de brede populier ook andere bomen heeft meegenomen in zijn val. Ik zie een eik liggen. Aanmerkelijk kleiner, maar ook van deze eik is de stam losgerukt uit de grond. De wortels steken er nog een eindje uit. Hier is de kleinere mee meegesleurd in de val van de grote.
Ik probeer mij voor te stellen hoeveel kracht bij deze valpartij gepaard ging. Veel. Het zal een enorme herrie hebben gemaakt. Ik loop nog eens terug, half door het bos waar nauwelijks iets groeit op de bodem. Het is er donker. De zon kan er nauwelijks doordringen.
En ik vraag mij af hoe lang dit zal blijven liggen. Ik herinner mij een boom iets verderop die enkele weken bleef liggen op het pad. Misschien omdat niemand het meldde. Misschien omdat hij niemand in de weg lag. Deze groep bomen die omgevallen is, vraagt wel om een andere behandeling. Maar of ze deze zullen krijgen?
De muze inspireert. Ze helpt je op weg en stimuleert je om door te gaan. Ze zal je aanmoedigen als je het wilt opgeven. Ze overwint je onzekerheid als je overweegt het geschrevene in de prullenbak te gooien. Onmogelijk om al deze kenmerken bij een persoon neer te leggen. De muze is voor mij een veel breder woord.
Overal word ik omringd door muzen. Ze vliegen in zwermen om mij heen. De hemel inspireert mij. Mijn lief helpt me op weg en stimuleert mij door te gaan. Social media moedigt mij aan en overwint mijn onzekerheid. En vergeet de #WOT niet elke donderdag. Het inspireert, transpireert en informeert: een blog schrijven over een onderwerp die een ander aandraagt.
Overal ligt inspiratie: op straat, in een boek of bij het horen van een muziekstuk. Ik ben niet altijd zeker over mijn werk. Mijn dichtsels willen niet altijd meewerken, maar als ik er dan een mooie foto van de hemel bij plaats, lijkt het tij te keren. Er ontstaat iets dat ik op dat moment dolgraag wil delen. En dat doe ik dan ook.
Soms laat ik de muze zelf aan het woord. In de serie over de 150 psalmen bijvoorbeeld die ik op wolkenhemel.blogspot.nl plaatste. Of in een situatie die ik letterlijk een plekje geef in een blog. Zo hangt alles met alles samen en ontstaat er een kunstwerk. Mijn blog.
Ze fietst van de stad naar huis. Alle tinten blauw omringen haar. Ze fietst op een blauwe fiets, met een blauw jack aan. Achteraan dobbert een blauwe fietskar, blauwe fietstassen, een blauw kinderzitje achterop en een blauw mandje voorop. Alles blauw, zo blauw.
Ze trapt tegen de harde tegenwind in. Ik kan niet zien of het karretje gevuld is, want ik vermoed dat er binnenin ook iets blauws schuilt. Ze fietst zich een blauwtje, maar thuis wacht een blauwe wereld. Dat weet ik zeker.
Voor het eerst stap ik de theatertempel van Nederland binnen: Carre. We zijn hier met trein en metro aangekomen. Daarna de straat uitgelopen op weg naar het indrukwekkende theater. De enorme voorgevel valt zelfs van opzij op. Hier is het theater waar elke acteur en cabaretier van droomt.
Ergens in februari vroeg mijn broer of we meewilden naar Jochem Myjer in Carre. Hij was kaartjes aan het bestellen voor de show Even geduld Aub. De eerste show die hij na de (goedaardige) tumor in zijn nek speelt. Het berichtje kwam net binnen toen we in de kringloopwinkel van Naarden stonden. Is goed, zei ik, waarna het antwoord via WhatsApp terugkeerde. Hij had een kaartje voor ons bemachtigd.
De laatste – en eerste – keer dat ik bij een theatershow van hem was, was in Hengelo. Hij speelde Adehade, de show waarmee hij bekend is geworden. Ook toen een enorme orkaan aan informatie, grappen en grollen. Boordevol met energie en vooral drukte. Jochem Myjer zette zichzelf er direct mee op de kaart. Hij werd de bekendste ADHD’er van Nederland.
Daarna heb ik hem gevolgd via televisie. De show Yeee-haa ken ik alleen van de televisie. Net als de volgende show, De rust zelve. De uitnodiging van mijn broer leek mij wel een mooie gelegenheid om weer eens naar het theater te gaan. De show heet Even geduld Aub.
Nu betreed ik het grote theater dat ik alleen ken van televisie. Mijn broer heeft plaatsen geregeld met slecht zicht. Wij mogen met z’n tweetjes zitten in de laatste loge, nummer 14. We zien het podium van opzij. Maar we kunnen de hele inrichting – met het hoofd van Jochem Myjer en veel projecties – niet zien. Er is helemaal niks van te zien. Niet erg, vind ik bij voorbaat, hij biedt meer dan genoeg vertier om van te genieten.
Mijn broer is helemaal zenuwachtig. Het is de avond met heel veel BN’ers. Ik zie Andre van Duin al zitten, net als Joop van den Ende. In dezelfde loge zitten Marco Borsato met zijn vrouw Leontine en achter hen zit schrijver Kluun. Bij het toilet kwam ik verschillende acteurs tegen. Carine Crutzen koos het herentoilet omdat de rij bij de vrouwen haar te lang was.
Dan begint de show. Het geluid klinkt ook van opzij. We krijgen zo niet alles mee. Het verhaal van zijn ziekte begint de dag na mijn verjaardag op 18 augustus 2011. Hij sleurt je mee in een grote energiestroom. De grappen glijden in een achtbaan over de hoofden. Geen tijd om te lachen. De volgende is er weer.
Wat een verhalen, wat een informatie. Soms droom ik even weg en laat ik mijn ogen over de mensenmassa in de zaal glijden. Een paar dames dragen lichtgevende kleding. Het oranje kleurt lichtjes op in het donker van de mensen. Ik kijk naar het plafond. Wat een hoogte en zie hoe hoog de mensen zitten op de bovenste rijen.
Als het pauze is, kom ik een oud-collega tegen. Jaren niet gezien. En verschrikkelijk leuk. Ze laat foto’s zien van haar kinderen en haar man stelt zich even voor. Ik denk aan de kippen die in hun tuin zouden scharrelen. Nu staan de kinderen op de schommel. Leuke gezichten. Ik ging net weg bij dat werk toen haar eerste geboren was. We nemen snel een bitterbal en drinken in een lounche.
Het maakt meer indruk op mij dan de show van Jochem Myjer. Te heftig. Dan is het tweede deel. Voor mij iets beter te volgen. De structuur is mij wat helderder. De grappen lijken wat rustiger te gaan. Beter te vatten. Ik weet ook wel dat alle indrukken nog verwerkt moeten worden. Vannacht zal ik in bed liggen, de geest slingert dan nog altijd in die achtbaan. De woorden, de beelden, het licht. Alles krijgt een betekenis. Het kost veel tijd, maar dan heb je ook nog.
En de volgende gaat die achtbaan gewoon verder. De rondjes gaan minder snel. Het wordt me veel duidelijker. Ik voel meer en meer alles tot rust komen. Ergens geniet ik er ontzettend van. Geleidelijk openbaart zich de hele show aan mij. Hij maalt door mijn hoofd, steeds langzamer.
Heel mooi, een vertrouwde mix van liedjes die hij voorheen ook maakte en nieuwe dingen. Zelfs ontroering zit erin. En de kunst komt tot uiting in het lied over zijn leraar als peuter die leert praten: een rap op dierennamen. Prachtig.
Hoe je met een beetje geduld heel ver kunt komen. Even geduld Aub. Hopelijk is de nacht vannacht iets rustiger. De wagentjes van de achtbaan draaien nog steeds rondjes, maar wel een stuk langzamer dan gisteravond.
Mijn kleine laptopje is de eerste Asus EEE. Ik had er een paar jaar geleden tot volle tevredenheid een ander Linux-programma op geinstalleerd dan het programma dat erop zat. Met Easypeasy, een volgende versie van Ubuntu EEE, werkt het apparaat heel aardig.
Het grote nadeel is dat Easypeasy net iets te groot is voor de harde schijf van 4 Gig. Bij een nieuwe update heeft het apparaat de neiging vast te lopen. De enige oplossing was dan om het programma opnieuw te installeren. Zodoende moest ik ongeveer elk jaar een nieuwe installatie doen.
Laatst dreigde dit weer te gaan gebeuren. Ik vond het best onhandig. Al ben ik erg verknocht aan het apparaatje. Hij werkt snel en voor het minimale gebruik van een laptop doet alles het naar behoren. Ik merk alleen dat wanneer je iets extra’s vraagt – iets meer op internet doen, een filmpje kijken of een foto bewerken – dat het laptopje het laat afweten.
Tijd om op zoek te gaan naar iets anders. Ik vind de laptops die ik tegenkom buitensporig duur. Ook omdat ik helemaal niet zit te wachten op het besturingssysteem Windows 8. Net als de vele dingen die je kunt doen en die ik nooit doe. Ik wil er niet teveel dingen mee kunnen doen, maar gewoon lekker kunnen typen, op internet en een blogje schrijven. De rest van de rompslomp hoeft van mij niet.
Daarom ben ik mij eerst eens op marktplaats gaan orienteren. Er is veel te koop en voor de meest afzichtelijke prijzen. Ik zie soms mijn eerste Asus EEE voorbij komen voor 100 euro. Hetzelfde bedrag waarmee ik hem destijds kocht bij de wasmachine. Geld dat ik er niet voor over heb. Net als het laptopje dat ik kortgeleden bij de computer-outlet vond. Voor dat showmodel willen ze nog 240 euro hebben.
Ik heb een mooi exemplaar gevonden. Weinig gebruikt volgens de vorige eigenaar en nog geen twee jaar oud. Ik ben gaan kijken en hij ziet er inderdaad keurig uit. Er zitten wel hier en daar wat slijtageplekken, maar hij ziet er heel puik uit. Zodoende tik ik dit stukje op de nieuwe laptop. Inderdaad weer een Asus EEE, wel een paar series verder met Windows 7. En dat voor 140 euro. Lang niet slecht.
Na het hert, ree, kalkoen en konijn kwam ik gisteren thuis met twee grote zakken vol lamsvlees en lamsbotten. Het verse vlees voor de honden haal ik altijd bij mijn poelier op de markt. Ik krijg dan altijd stukken rib of andere botten die hij overhoudt na het uitbenen van het wild.
Nu kreeg ik flinke hompen lam mee. Een zak met botten en een zak met ‘lellen en vellen’. Bij het verdelen van de buit in handzame porties, merkte ik wel dat lamsvlees heel ander vlees is dan het wild dat ik normaal gewend ben. Ree is veel stugger vlees. Het lamsvlees voelt veel zachter en intenser dan ree.
Als ik aan de slag ben met het vlees, krijg ik veel aandacht van de twee dames. Ze vonden het heel interessant ruiken. Al eerder was Teuntje achter mij aan de schuur ingelopen, waar de zakken even stonden. Ze hield de neus in de lucht en genoot zichtbaar van het verse vlees dat daar lag.
Ruim 6 kilo wist ik te verdelen in porties van 400 gram. Bij het verwerken, zag ik een klein plukje wol op een botje zitten. Lamswol.
Het laatste portie kregen de honden. Ze genoten van het veel zachtere vlees. Ook de botten leken sneller in hapklare stukjes te komen. Ik verdeelde alles in drie grote diepvrieszakken. Klaar voor de vriezer.
Op de luilakmarkt kocht ik gisteren wat kruidenplanten en nog een paar aardbeienplanten. Zo krijgt de moestuin meer en meer de gedaante van een heuse moestuin. Doris plantte vanmiddag de nieuwe plantjes in de stukjes grond naast het huis. Ze plantte naast de spruiten wortels, bietjes en tijm nieuwe kruiden als maggi en munt.
Ook binnen in de kweekbak komen meer spruitjes op. Al was het niet verstandig de tuinaarde als kweekgrond te gebruiken. Naast alle nieuwe plantjes komen ook verschillende paddenstoelen en schimmels op. De warme zon blijft helaas weg, waardoor deze organismen ook een kans krijgen.
De bieten, wortels en peterselie groeien in de koude grond op. Hierdoor zullen ze wel wat later geoogst kunnen worden dan wanneer we al eerder begonnen waren. De moestuin was natuurlijk ook vrij laat klaar. Dat maakt het allemaal extra spannend. Aan de planter ligt het in elk geval niet.
Tegenover mij in de trein zit een man met een rugzak naast zich op de bank. Hij heeft zijn jas uitgespreid over de rugzak. De zomerjas van katoen oogt robuust en zomers. Bovenop de rugzak ligt zijn hoed, een model van leer dat cowboys dragen. De man eet een appel, zijn benen gekruisd. De ribbroek en het zonnig overhemd, tegen het kale hoofd en de bril maken hem tot een jeugdige senior.
Een volkskrantje ligt opengevouwen op zijn schoot. De rugzak stat hinderlijk op de bank. Het deel waar de heupen op rusten wijst eigenzinnig vooruit. De tas meet dezelfde houding aan als zijn eigenaar. Ik heb hier recht op, dus zit ik zo. Ik ben al een paar keer verstrikt geraakt met mijn voeten in het klikmechanisme van de tas.
Dan komt de conducteur langs om de plaatsbewijzen te controleren. Hij komt bij ons bankje, draait zich om het bankje aan de andere kant te controleren. Dan keert hij om en schiet de rugzak aan. ‘Ik dacht even dat daar iemand zat’, zegt hij glimlachend. De senior glimlacht terug en zegt: ‘Het is mijn hoed.’
Het ziet er niet uit, een donkere kleur dat een beetje tussen zwarte en bruin zweeft. Soms ligt er een beetje schuim op. Het is er in alle maten, soorten en hoeveelheden. Gecombineerd met suiker, zoetstof, melk, room of sterke drank. En het heet: koffie.
Ik ben er gek op, een flinke bak koffie. Bij mij thuis werd veel moeite gedaan mij aan de koffie te krijgen. Ik was er ook erg nieuwsgierig naar. Het drankje werd omringd door een geur van volwassenheid. Als je dat dronk, trad je toe tot de volwassenen.
Koffie Ik probeerde mijn eerste bakje koffie al toen ik een jaar of 9 was. Het was een zondagmorgen. We kwamen uit de kerk en ik wilde weleens een kopje koffie drinken. Sterk aangelengd met veel melk probeerde ik het op te drinken. Ik vond het smerig. Naar voor zoiets vies wilde ik nog wel eventjes kind blijven.
Koffie Daarna probeerde ik het nog vele malen, maar toen ik een jaar of 14 was, was het echt zover. Ik dronk weer eens een kop koffie, probeerde het nog eens en leerde mijzelf dit drankje drinken. Zo was ik vijftien jaar en dronk voor ik naar school ging nog snel een bakkie koffie. Als ik terugkwam, volgde een tweede mok. Veel melk erop. Heerlijk.
Lekker Mijn schoolmaatje Bart dronk ook koffie. Hij genoot er net zo van als ik en weldra zaten we bij allebei onze ouders heerlijk koffie mee te drinken. En eigenlijk ging het niet eens zo om de koffie. Het ging om de gesprekken die we erbij hadden. Koffie maakte iets los. Het warme vocht zorgde voor een diep gesprek over school en geloof en alles wat een puber niet bezighoudt.
Bakkie Nu drink ik koffie vooral om te genieten. Na een overvloedige maaltijd een heerlijk kopje expresso bijvoorbeeld. Of terug van het werk neem ik een lekker kopje koffie. Op het werk drink ik geen koffie meer, want de apparaten schotelen je de meest beroerde bakkies pleur voor. Hoe doorzichtiger hoe beter, lijkt het devies van die apparaten. Met die surrogaat wens ik mij niet in te laten.
Koffie Dan geniet ik thuis weer extra van de koffie uit mijn apparaat. Een handje versgemalen bonen is net verkruimeld en het water perst zich met hoge druk door de prut heen. Dan kom je thuis van het werk en drink je dat heerlijke donkere vocht. Een mooier moment van de dag is bijna niet te bedenken.
Mijn schoonmoeder had een hekel aan lezen. Er stonden een paar boeken in een kastje, maar dat was meer voor de vorm. De exemplaren die er lagen, hadden allemaal dezelfde kleur en waren van ongeveer gelijke dikte.
Lezen vond ze zonde van de tijd. Eigenlijk was ze gek op lezen. Ze deed alsof ze een hekel had aan lezen. Dat zat zo: als ze aan een boek begon, dan kon ze dat niet wegleggen en moest het uitlezen. De spanning van het verhaal nam haar mee. Ze las net zo lang door tot het boek uit was.
Dan bleef de was onaangeroerd, kon ze geen eten koken of bleef het stof op de vensterbank liggen. Dat kon niet. Die dingen waar belangrijker dan zo’n rotboek. Daarom had ze een hekel aan lezen. Omdat het zo ontzettend leuk was.
In de laatste weken van haar leven las ze weer. Ze leende Dagboek van een herdershond van haar dochter en verslond het ene na het andere spannende boek. Toen mocht het weer. Het schoonmaken ging niet meer en het wachten was op de dood.
Ze wisselde het lezen af met een legpuzzel. Niet zo spannend, maar bijna net zo’n aantrekkelijk tijdverdrijf als je niet veel meer kunt. En natuurlijk schreef ze in het omaboek voor haar kleindochter. Zo liet ze een boek na voor haar kleindochter om te lezen.
Ik hou niet zo van spannende verhalen. De spanning van een krimi kan ik nauwelijks verdragen. Vertel mij maar wie het gedaan heeft, dan kan ik rustig kijken. Een verhaal boordevol achtervolgingen en halve dwaasheden, kan ik eigenlijk slecht hebben. Uitzonderingen daargelaten.
Ondanks dat waagde ik mij vorig jaar aan de verhalen van Edgar Allan Poe. Dat is veel te spannend voor jou, kreeg ik als waarschuwing mee. Het eerste verhaal in de bundel was ‘The Gold-Bug’. Een prachtig verhaal dat best raadselachtig aandoet en een unheimisch gevoel oproept. Het was spannend, maar tegelijkertijd werd het verhaal niet leeggezogen door de spanning.
Ik hield van de personages en de ontraadseling van het raadsel. Dat de schat gevonden werd, was minder interessant. Ik heb geprobeerd de andere verhalen ook te lezen, maar die trokken mij aanzienlijk minder dan dit lievelingsverhaal van Jan Wolkers. Bijna betrap ik mijzelf er op dat ik het even vaak vertel als Jan Wolkers dit geheim onthulde.
Bij het bezoek aan de hervormde kerk van Zuidhorn, kocht ik het boek Zyne werken wyzen zyne kunde aan. Het boek behandelt de geschiedenis van het Freytag-Snitger-orgel in de kerk en verscheen bij de restauratie van het orgel. De schrijver en organist Kees Kugel signeerde het exemplaar speciaal voor mij. De aanzet van de hoofdletter K ziet er erg mooi uit.
Een hoofdstuk van het boek gaat specifiek in op de restauratie van het orgel. Dat is geschreven door orgeladviseur Stef Tuinstra. Hij schrijft over de activiteiten aan het orgel. Zo is er een nieuwe speeltafel gebouwd en zijn alle mechanieken gereconstrueerd. Het klavier zit aan de voorzijde van het instrument.
Over de plaats voor de organist achter het orgel schrijft Stef Tuinstra het volgende:
‘Het grote probleem deed zich voor van de veel te kleine zitpositie achter het oude klavier voor de tegenwoordig veel langere mensen. Veel organisten zouden zo helemaal niet op dit orgel kunnen spelen. Daarom is de balkonvloer bij de klaviatuur verlaagd, zo ver als mogelijk en verantwoord was. Maar wel op een wijze die niet doet vermoeden dat hier een aangepaste situatie is gecreeerd.
Historisch verantwoord Een historisch verantwoorde beslissing natuurlijk om het balkon zelf te verlagen in plaats van allerlei aanpassingen aan de klaviatuur te plegen. Niemand heeft het in de gaten, het is nauwelijks te zien.
Daar schuilt ook het gevaar in voor de bespeler van dit orgel. ‘Pas op het afstapje’, zei mijn voorganger afgelopen zaterdag bij de Orgeldag. ‘Je struikelt zo’. Inderdaad het is een verraderlijk afstapje waarbij je zo uit evenwicht bent.
Volgens aanwezigen waren er al mensen gestruikeld over het afstapje. De dwang van de historie kan zo voor slachtoffers zorgen. Gelukkig was ik opmerkzaam genoeg het afstapje in de gaten te hebben.
Een trip naar Groningen is een dagreis. We vertrekken bijtijds, mijn vader haal ik af van het station en we gaan gelijk door naar de snelweg. We moeten op tijd in Groningen zijn en er zijn meer dan 426 kilometers te bedwingen en in totaal meer dan 5 uur rijden. Tenminste dat voorspelt de routeplanner van Google. Om half 11 is de eerste beurt: het orgel van de katholieke kerk in Kloosterburen.
Kloosterburen De routebeschrijving van Google brengt ons op tijd in Kloosterburen. Gewoon rijden in de richting van de plaats waar de boten naar Schiermonnikoog vertrekken. De katholieke kerk, een creatie van Cuypers prijkt duidelijk zichtbaar boven het landschap uit. Dat kan niet missen.
Mijn vader bespeelt het Adema-orgel in Kloosterburen
Vlakbij de kerk een antiquariaat. Ik kan mij nog net bedwingen, al is het erg zwaar bij het zien van zo’n bord met de tekst ‘boeken te koop’. Als ik de auto uitstap, hoor ik het orgel al klinken. Het orgel staat in de toren en is daardoor heel goed buiten vanaf de straat te horen.
Halfuurtje per orgel We hebben afgesproken dat we het halfuurtje per orgel delen in een kwartiertje per persoon. Al betalen we wel voor twee personen, maar dat heb ik nog met iemand van de organiserende Stichting Hinszorgel Leens geregeld. Het is krap, maar lang genoeg het orgel vluchtig te leren kennen.
Ik heb een muziekstuk van Jehan Alain ingestudeerd Choral Dorien. Het klinkt mooi, al is het lastig te registeren. Ik bedenk snel welke combinaties in mijn ogen het beste klinken. Het orgel van Adema is vorig jaar gerestaureerd. Als afsluiter speel ik een improvisatie op Victimae Pascali Laudes.
De Rank Zuidhorn De tijd is krap, we moeten weer snel verder in de richting van de Gereformeerd Vrijgemaakte kerk De Rank in Zuidhorn. Daar staat een prachtig Van Vulpen-orgel. Het telt 25 stemmen.
Orgel in De Rank te Zuidhorn
Ik ken het instrument van de cd die Jan Jongepier maakte, kort na de oplevering van het instrument in 1991. Ik heb de laatste week veel geluisterd naar deze cd als voorbereiding. Daar was het nog gestemd in de gemodificeerde variant van de 1/5-komma middentoonstemming.
Milder gestemd Het is nu iets milder gestemd in de zogeheten Young-stemming. Iets minder sprekend en spannend, maar er is een veel breder palet aan muziekstijlen op te spelen.
Als mijn vader klaar is met spelen, leg ik een partita van Albert de Klerk op de lessenaar. Zingt nu de Heer! Hij zag ons aan, twee intonaties en twee variaties met een harmonisatie van lied 220 uit het liedboek. Het klinkt verrassend goed, ook al grenzen de variaties aan de stemming van het instrument.
Mijn vader achter de klavieren van het Van Vulpen-orgel in Zuidhorn
Verbazing over de grootte van het instrument. Wat een groot orgel staat hier op een kleine orgelgallerij gepropt. Het past allemaal maar net. Het gangetje achter dat toegang biedt tot het orgel, is berekend op slanke organisten. Het is dringen, maar dat maakt het extra spannend. Zeker ook omdat het een erg mooi instrument is.
In de improvisatie die ik zo uit de losse pols speel, ontdek ik de kracht en kleur van het instrument. Wat een orgel. Een feest om op spelen en naar te luisteren.
Hervormde kerk Zuidhorn Nog snel een kopje koffie en gesprekje met de beheerder van de kerk. We moeten weer verder. De volgende kerk is de hervormde kerk van Zuidhorn. Hier staat een orgel van Freytag en Snitger jr. uit 1793. Het instrument is vorig jaar gerestaureerd nadat het in 1924 genadeloos was toegetakeld door een zogenaamde opknapbeurt.
De smalle toetsen neem je snel voor lief, al struikel ik er aardig over in het Ricercar in fis van Johann Pachelbel. Maar het instrument grijpt je beet. Wat een klank en helderheid. Dat het allemaal op een klavier moet gebeuren biedt eerder mogelijkheden dan grenzen. De rijke dispositie maakt dat ook mogelijk.
Freytag-Snitger-orgel in de dorpskerk van Zuidhorn
Ik speel als afsluiting een improvisatie op psalm 119. Het instrument bezit twee vier-voets-fluiten, een Speelfluit en een Gedektfluit. Het zijn allebei mooie registers met een heel eigen klankrijkdom. Het inspireert ongelooflijk om op dit instrument te spelen. Net als de bijzondere stemming waarin dit dorpsorgel is gestemd.
Uithuizermeeden Weer weinig tijd, snel een broodje in de auto en door naar de volgende locatie. Dan gaat het fout, bij Groningen missen we een afslag. De routebeschrijving en de kaart besparen ons deze misstap niet. We verdwalen en komen bijna 20 minuten nadat de speeltijd begonnen is aan bij de gereformeerde kerk vrijgemaakt in Uithuizermeeden.
Net nog tijd om de variatie met koraal over psalm 139 van Bert Matter spelen. Het orgel van Menze Ruiter moet in dezelfde stemming staan als De Rank in Zuidhorn, maar hij klinkt hier beduidend spannender. Ik hanteer het registervoorschrift en het klinkt prachtig. De uitkomende tenor in het afsluitende koraal waarbij ik de dulciaan van het rugwerk gebruik, klinkt heel mooi.
Mariakerk Uithuizermeeden Balen dat het zo kort kon, maar we moeten weer door. In de hervormde Mariakerk van Uithuizermeeden zijn we gelijk bij binnenkomst aan de beurt. Hier bouwde Hinsz zijn laatste orgel in 1785. Een imposant dorpsorgel dat liefst 28 stemmen telt. Het overzicht bij de klaviatuur is best lastig om in enkele minuten te doorgronden. Ik speel een voorspel met koraal op psalm 98 van Bert Matter en besluit met een grote improvisatie over psalm 103.
Het Hinszorgel in Uithuizermeeden
Wat een kracht zit er in dit orgel zeg. We blazen de kerk uit. Het instrument van Hinsz is in 1970 door Van Vulpen gerestaureerd. Komend jaar wordt het aan een nieuwe opknapbeurt onderworpen. Zo zal de windvoorziening worden verplaatst van de toren naar een vliering naast de toren. En natuurlijk zal het hele instrument doorlopen worden.
Steendam Als klapstuk brengen we nog een bezoek aan orgelbouwer Sicco Steendam in Roodeschool. Voorbij het meest noordelijke treinstation van Nederland kijken we in de werkplaats van deze bijzondere orgelbouwer. Er staan leuke instrumenten opgesteld, ondermeer twee eenklaviers orgels uit de neobarok-periode (Pels en Van den Berg & Wendt). Het is lastig te beoordelen hoe de instrumenten klinken in een kerk.
Het houtsnijwerk van de preekstoel in Uithuizermeeden
Ik merk dat het vele autorijden ook zijn tol aan de oplettendheid begint te eisen. Er zitten bijna 400 kilometers rijden op. We gaan naar huis en onderweg eten we bij het wegrestaurant In de Klaver in Niebert.
Het lichaam weer verkwikt rijden we de laatste kilometers naar huis, waar ik mijn vader weer op de trein zet. Hij heeft nog een uur reizen tegoed voor hij thuis is. Ik merk dat de kilometers mijn lijf stijf hebben gemaakt. Maar een mooie dag met veel indrukken zit erop.
Gronings landschap gezien vanuit de werkplaats van Steendam in Roodeschool
